بیماری آلزایمر نوع پیشرفته‌ای از دمانس است. دمانس اصطلاح گسترده‌تری است که بیماری‌های ایجاد شده ناشی از آسیب‌های مغزی یا بیماری‌هایی که تاثیرات مخرب بر روی حافظه، تفکر و رفتار دارند را شامل می‌شود.

تغییرات ناشی از آلزایمر بر روی ذهن انسان، زندگی روزمره فرد را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. بر اساس اظهارات انجمن جهانی آلزایمر، بیماری آلزایمر60 تا 80 درصد از موارد دمانس را به خود اختصاص می‌دهد.

البته بیماری آلزایمر، در بسیاری از افراد پس از 65 سالگی تشخیص داده می‌شود. اگر بیماری آنها زودتر تشخیص داده شود، به عنوان مراحل آغازین آلزایمر محسوب می‌شود.

حقایقی در مورد آلزایمر

• آلزایمر، یک بیماری مزمن پیشرونده است.
• علایم این بیماری به آرامی بروز می‌کنند و تاثیرات مخربی بر روی مغز می‌گذارند.
• هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما درمان آن می‌تواند روند پیشروی بیماری را کندتر کرده و کیفیت زندگی بیمار را ارتقا دهد.
• هر فردی ممکن است به بیماری آلزایمر مبتلا شود اما افراد خاصی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. افراد بالای 65 سال یا افرادی با سابقه فامیلی ابتلا به آلزایمر، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
• هیچ سرانجام یکسان و مشخصی برای افراد مبتلا به آلزایمر وجود ندارد. برخی از بیماران مدت‌ها با آسیب‌های شناختی مغزی خفیف زندگی می‌کنند ، در حالی که در سایر بیماران، بیماری و علایم آن به سرعت بروز پیدا می‌کند.

دمانس  و آلزایمر

گاهی اوقات واژه‌های دمانس و آلزایمر به  اشتباه به جای هم به کار برده می‌شوند، در حالی که بیماری‌های  یکسانی نیستند. آلزایمر در واقع یک نوع از دمانس است.

دمانس  اصطلاح گسترده‌تری است که علایمی مانند فراموشی یا گیجی را در بر می‌گیرد. در واقع دمانس، بیماری‌های خاصی مانند آلزایمر، پارکینسون و سایر بیماری‌ها را شامل می‌شود. البته علت، علایم و روش‌های درمان این بیماری‌ها با یکدیگر متفاوت است.

دلایل و عوامل ایجادکننده آلزایمر

متخصصان دلیل مشخصی را برای بروز آلزایمر عنوان نکرده‌اند اما عوامل زیر را در ایجاد آن دخیل می‌دانند:

• سن: بسیاری از افرادی که بیماری آلزایمر در آنها پیشرفت داشته، افراد بالای 65 سال بوده‌اند.
• زمینه ارثی: اگر یکی از اعضای خانواده شما به آلزایمر مبتلا شده، این احتمال وجود دارد که بیماری در شما نیز بروز پیدا کند.
• عوامل ژنتیکی: ژن‌های خاصی با بیماری آلزایمر ارتباط دارند.

داشتن یک یا تعداد بیشتری از موارد ذکر شده، به معنای ابتلای قطعی به بیماری آلزایمر نیست، بلکه این عوامل خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.

علایم بیماری آلزایمر

هر شخصی ممکن است در طول زندگی خود مراحلی از فراموشی را تجربه کند، اما افراد مبتلا به آلزایمر، رفتارها و علایم مشخصی را بروز می‌دهند که با گذشت زمان وخیم‌تر می‌شود. علایمی مانند:

• از دست دادن حافظه که فعالیت‌های روزانه فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مانند به خاطر سپردن قرارهای ملاقات
• دشواری در انجام فعالیت‌های روزمره مانند استفاده از اجاق گاز یا مایکروویو
• دشواری در حل مشکل
• مشکل در صحبت کردن یا نوشتن
• عدم درک صحیح در مورد تاریخ یا مکان
• عدم رعایت بهداشت فردی
• تغییر خُلق یا شخصیت
• طرد شدن از جمع دوستان، خانواده یا اجتماع

البته بروز علایم، بسته به مراحل مختلف بیماری تغییر خواهند کرد.

مراحل بیماری آلزایمر

آلزایمر یک بیماری پیشرونده است، به طوری که علایم آن به مرور زمان وخیم‌تر می‌شوند.

بیماری آلزایمر شامل 7 مرحله می‌باشد:

• مرحله اول: در این مرحله از بیماری، هیچ علامتی مشاهده نمی‌شود اما می‌توان بر اساس سابقه خانوادگی فرد، این بیماری را در همین مرحله تشخیص داد.
• مرحله دوم: علایم اولیه بیماری مانند فراموشی در این مرحله بروز می‌کند.
• مرحله سوم: مشکلات جسمی یا مغزی مانند کاهش حافظه یا عدم تمرکز در این مرحله از بیماری قابل مشاهده است.
• مرحله چهارم: غالبا آلزایمر در این مرحله تشخیص داده می‌شود، اما در این مرحله، بیماری به شکل خفیف بروز می‌کند. از دست دادن حافظه و ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزانه در این مرحله قابل مشاهده خواهد بود.
• مرحله پنجم: با مشاهده علایم متوسط تا شدید بیماری در این مرحله، بیمار نیازمند مراقبت دوستان، خانواده یا پرستار خواهد بود.
• مرحله ششم: در این مرحله، ممکن است بیمار حتی برای انجام فعالیت‌های ساده روزمره خود، مانند غذا خوردن یا پوشیدن لباس، نیازمند کمک دیگران باشد.
• مرحله هفتم: این مرحله، شدیدترین و آخرین مرحله از بیماری آلزایمر است. ممکن است در این مرحله، بیمار با اختلال در صحبت کردن یا حالات چهره مواجه شود. با پیشرفت بیماری در این مرحله، بیمار حتما به کمک دیگران نیاز دارد.

تشخیص آلزایمر

تنها راه شناخته شده‌ برای تشخیص قطعی بیماری آلزایمر، بررسی بافت‌های مغز بیمار پس از مرگ اوست.

با این حال پزشک می‌تواند از سایر معاینات و آزمایشات نیز برای ارزیابی سلامت مغزی شما استفاده کرده و با تشخیص آلزایمر، احتمال وجود سایر بیماری‌ها را رد کند.

معمولا پزشک در خصوص معاینه و بررسی بیمار مبتلا به آلزایمر سوالات زیر را می‌پرسد:

• علایم بیماری
• سابقه پزشکی خانوادگی فرد
• بیماری‌های فعلی یا گذشته فرد 
• داروهایی که بیمار در حال حاضر یا در گذشته مصرف می‌کرده است
• رژیم غذایی بیمار، مصرف نوشیدنی‌های الکلی و سبک زندگی فرد

با توجه به موارد ذکر شده، پزشک انجام آزمایش‌های مختلفی را برای بیمار توصیه می‌کند تا بتواند ابتلا به بیماری آلزایمر را تشخیص دهد.

آزمایشات مربوط به بیماری آلزایمر

هیچ آزمایش شناخته شده‌ای برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. با این حال پزشک شما چندین آزمایش مانند معاینات مغزی، جسمی، اعصاب و عکس برداری از بدن را برای تعیین بیماری توصیه خواهد کرد.

ممکن است پزشک در ابتدا انجام آزمایشات مغزی را توصیه کند. این کار در ارزیابی حافظه کوتاه مدت، بلند مدت و درک صحیح از زمان و مکان به فرد کمک می‌کند.

سایر روش‌ها برای درمان آلزایمر

علاوه بر استفاده از دارو، تغییر سبک زندگی نیز می‌تواند در کنترل بیماری آلزایمر موثر باشد.

برای مثال پزشک ممکن است برای کمک به شما، استراتژی‌ها و روش‌های زیر را به کار گیرد:

• حفظ تمرکز بر انجام فعالیت‌ها
• اجتناب از مواردی که باعث گیجی می‌شوند
• اجتناب از بحث و درگیری با دیگران
• استراحت کافی روزانه
• حفظ آرامش

برخی افراد بر این عقیده‌اند که ویتامین E می‌تواند در پیشگیری از کاهش توانایی‌های ذهنی موثر باشد، با این حال لازم است تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود.

پیشگیری از آلزایمر

همان طور که روش موثری برای درمان آلزایمر یافت نشده، تاکنون هیچ روش مناسبی نیز برای پیشگیری از این بیماری معرفی نشده است.

با این حال محققان معتقدند که دنبال کردن عادت‌های زندگی سالم می‌تواند در پیشگیری از کاهش قدرت شناختی مغز موثر باشد.

دنبال کردن روش‌های زیر احتمالا در پیشگیری از آلزایمر موثر خواهد بود:

• ترک سیگار
• انجام تمرینات ورزشی منظم
• داشتن تمرینات تقویت قوای شناختی
• داشتن یک رژیم غذایی سرشار از سبزیجات
• مصرف آنتی اکسیدان فراوان
• داشتن یک زندگی اجتماعی فعال

مراقبت از آلزایمر

اگر نگران وضعیت فرد مبتلا به آلزایمر هستید، می‌توانید به مراقبت از او بپردازید.

این کار یک فعالیت تمام وقت، دشوار و در عین حال بسیار ارزشمند است. پرستاری از فرد مبتلا به آلزایمر نیازمند کسب مهارت های گوناگون است.

مهم ترین خصوصیت، صبوری است. خلاق بودن، داشتن استقامت و لذت بردن از مراقبت از یک بیمار، ویژگی‌های دیگری هستند که لازم است افرادی که از بیماران آلزایمری مراقبت و پرستاری می‌کنند، آنها را دارا باشند.