تریکوتیلومانیا یا اختلال کندن مو، یک اختلال روانی است که در آن، فرد برخلاف تلاش برای متوقف کردن این عمل، میل مکرر به کندن موهای خود، مانند ابرو، موهای سر و یا سایر بخش های بدن را دارد.

کندن موها از کف سر، اغلب موجب تاسی در بخش هایی از سر می شود، که می تواند در عملکرد اجتماعی یا کاری اختلال ایجاد کند.

تریکوتیلومانیا در برخی از افراد خفیف و قابل مدیریت است؛ اما در بعضی از افراد میل  به کشیدن مو بسیار زیاد است.

علائم و نشانه های  تریکوتیلومانیا

• کشیدن مو به طور مکرر، اغلب از کف سر، ابرو، و مژه ها و گاهی از سایر بخش های بدن.
• احساس  یجان و اضطراب قبل از کندن مو، یا زمانی که فرد تلاش می کند در برابر کندن مو مقاومت کنند؛
• احساس لذت و آسایش پس از کندن مو؛
• از دست دادن حجم قابل توجهی از موها؛
• گاز زدن، جویدن یا خوردن موهای کنده شده؛
• بازی با موی کنده شده و یا مالیدن آن به لب ها و صورت؛
• تلاش مکرر اما بدون موفقیت برای قطع یا کمتر کندن موها؛
• مشکلات جدی یا ناراحتی در محیط کار، مدرسه، و سایر موقعیت های اجتماعی.

بسیاری از افراد مبتلا به اختلال کندن مو، عادت به کشیدن پوست، جویدن ناخن و لبهایشان نیز دارند. گاهی کشیدن موی حیوانات خانگی یا عروسک، یا حتی کندن پرز از روی لباس و پارچه هم می تواند نشانه این اختلال باشد.

کندن مو می تواند:

متمرکز باشد: بعضی از افراد آگاهانه و برای کاهش استرس و ناراحتی خود موهایشان را می کنند.

خودکار باشد: بعضی از افراد بدون این که متوجه باشند، برای مثال موقع تماشای تلویزیون، موهای خود را می کنند.

تریکوتیلومانیا ممکن است به احساسات مرتبط باشد:

• احساسات منفی. برای بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال، کندن مو راهی برای مقابله با احساسات منفی و ناخوشایند مثل استرس، اضطراب، تنش، تنهایی و خستگی است.
• احساسات مثبت. افراد مبتلا به اختلال تریکوتیلومانیا اغلب با کندن موی خود احساس رضایت و تا حدی تسکین، می کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر فرد مبتلا نتواند دست از کندن موی خود بردارد، یا در اثر کندن مو از ظاهر خود احساس خجالت کرده و معذب باشد، باید با پزشک صحبت کند.

تریکوتیلومانیا فقط یک عادت بد نیست، یک اختلال روانی است و احتمالا بدون درمان بهتر نخواهد شد.

علل بروز تریکوتیلومانیا

علت بروز این اختلال هنوز نامشخص است؛ اما مانند بسیاری از اختلالات پیچیده دیگر، تریکوتیلومانیا احتمالا ناشی از ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی است.

عوامل خطر 

عوامل زیر ممکن است خطر بروز اختلال تریکوتیلومانیا را افزایش دهد:

• سابقه خانوادگی: ژنتیک در بروز این اختلال تاثیرگذار است.
• سن: تریکوتیلومانیا در بیشتر مواقع در اوایل سنین نوجوانی، یعنی 10 تا 13 سالگی، بروز می کند و در اغلب افراد، این مشکل در طول زندگی باقی خواهد ماند. نوزادان نیز ممکن است مستعد کندن مو باشند؛ اما معمولا خفیف است و بدون درمان و خود به خود برطرف می شود.
• اختلالات دیگر: ممکن است افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا به سایر اختلالات روانی، مانند افسردگی، اضطراب و اختلال وسواس فکری عملی نیز مبتلا باشند.
• استرس: شرایط و موقعیت های پر استرس می توانند سبب تحریک تریکوتیلومانیا در برخی از افراد شود.

عوارض

اگرچه ممکن است تریکوتیلومانیا مشکل جدی ای به نظر نرسد، اما می تواند تاثیرات منفی اساسی بر زندگی فرد مبتلا داشته باشد، مانند:

• اختلال عاطفی. بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال، احساس شرمندگی، تحقیر و خجالت زدگی را گزارش می کنند. این افراد ممکن است عزت نفس پایین، افسردگی و اضطراب را تجربه کنند.
• مشکل در عملکرد اجتماعی و کاری. ممکن است خجالت زدگی ناشی از ریزش مو سبب اجتناب از شرکت در فعالیت های اجتماعی و موقعیت های شغلی شود. گاهی افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا برای پوشاندن بخش های بدون مو، از کلاه گیس یا مژه مصنوعی استفاده می کنند.
• آسیب دیدگی پوست و مو. کندن موها به طور دائم می تواند سبب زخم و آسیب دیدگی، مثل عفونت پوست سر و یا هر بخش دیگری از بدن شود و به صورت دائمی بر رشد مو تاثیر بگذارد.

تشخیص

ارزیابی برای تشخیص این که شما به تریکوتیلومانیا مبتلا هستید می تواند شامل این موارد باشد :

• ارزیابی این که چه میزان مو از دست داده اید؛
• مطرح کردن سوالات و بحث کردن درباره از دست دادن موهایتان؛
• از بین بردن سایر علل احتمالی کندن مو یا ریزش مو از طریق آزمایش هایی که پزشک تعیین می کند؛
• تشخیص هرگونه مشکل فیزیکی یا روانی که ممکن است با این اختلال در ارتباط باشد؛
• استفاده از معیارهای تشخیصی، منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا.

درمان

تحقیق در خصوص درمان اختلال ترکوتیلومانیا محدود است. با این حال برخی از گزینه های درمان به بسیاری از افراد کمک می کند میزان کندن مو را کاهش دهند یا به طور کامل آن را متوقف کنند.

روش های درمان

• معکوس سازی عادت: رفتار درمانی، درمان اولیه برای تریکوتیلومانیا است. فرد مبتلا یاد می گیرد که چگونه موقعیت هایی را که احتمال دارد موهای خود را  بکند تشخیص دهد و رفتارهای دیگر را جایگزین آن کند.  معکوس کردن عادت، شامل هدایت سریع دست از موها به جای دیگری و یا رفتارهای جایگزین مثل مشت کردن انگشتان می باشد.
• درمان شناختی: این درمان می تواند به فرد مبتلا کمک کند تا باورهایی را که به تریکوتیلومانیا منجر می شوند شناسایی کرده و آ نها را تغییر دهد.

• درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد: در طی این درمان به فرد کمک می شود تا تمایل به کندن موها را بدون کندن مو بپذیرد. یعنی با میل به کندن مو کنار بیاید، بدون این که موهایش را بکند.
• درمان هایی که به سایر اختلالات سلامت روان که اغلب با تریکوتیلومانیا مرتبط هستند، مانند افسردگی، اضطراب یا سوء مصرف مواد کمک می کنند، می توانند بخش مهمی از درمان باشند.

درمان دارویی

اگرچه تاکنون هیچ دارویی از طرف سازمان غذا و دارو برای درمان تریکوتیلومانیا تایید نشده است، بعضی از دارو ها می توانند در کنترل علائم مشخصی کمک کننده باشند.

برای مثال ممکن است پزشک دارو های ضدافسردگی برای فرد مبتلا تجویز کند.