روش دوستی با خورشید و لذت بردن از آن با خیال راحت

شاید شنیده باشید که برخی می گویند حتی در روزهای ابری زمستان هم باید از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.

در این صورت سخت است که بپذیریم قرار گرفتن در معرض آفتاب فایده ای برای ما داشته باشد. حمام آفتاب یا در اصطلاح عامیانه آفتاب گرفتن، نشستن یا دراز کشیدن در زیر نور خورشید است که اکثر افراد آن را فقط با قصد برنزه کردن پوست انجام می دهند.

اگرچه قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب می تواند برای سلامتی مضر باشد، اما آفتاب گرفتن اصولی ممکن است برای سلامتی فوایدی هم داشته باشد.

نور خورشید می تواند به بدن کمک کند تا ویتامین دی مورد نیاز خود را به طور طبیعی بسازد. کمبود ویتامین دی در همه دنیا شایع است؛ اما در ایران و خاورمیانه این اختلال شیوع بیشتری دارد.

برخی مطالعات دلیل این امر را نوع پوشش مردم منطقه و سبک زندگی خاص آن ها که با دوری از گرما و تابش آفتاب همراه است دانسته اند.

معمولا مقدار ویتامین دی که از طریق تغذیه (زرده تخم مرغ، ماهی و شیر) دریافت می شود برای بدن کافی نیست. ویتامین دی که از طریق آفتاب گرفتن ساخته می شود می تواند فواید متعددی برای سلامتی داشته باشد.

کاهش میزان افسردگی یکی از مهم ترین این اثرات است؛ چرا که حضور در زیر نور آفتاب می تواند باعث تحریک ترشح هورمون سروتونین (از هورمون های بالا برنده خُلق) و افزایش احساس آرامش شود.

حتی در غیاب افسردگی، حضور در زیر نور آفتاب خُلق افراد را بهبود می بخشد.

بهبود خواب از دیگر فواید آفتاب گرفتن است. حمام آفتاب چرخه خواب و بیداری را تنظیم می کند و موجب می شود که با تاریک شدن هوا، بدن در زمانی که به طور طبیعی به خواب احتیاج دارد، احساس خواب آلودگی کند.

استحکام بخشیدن به استخوان ها دیگر فایده تنظیم سطح ویتامین دی برای بدن است؛ زیرا ویتامین دی به جذب کلسیم کمک می کند و می تواند از این طریق در پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان و بیماری آرتریت روماتوئید(روماتیسم مفصلی) موثر باشد.

در نهایت، ویتامین دی با تقویت سیستم ایمنی به جلوگیری از ابتلا به بیماری های قلبی، اسکلروز عضلانی، انفلوآنزا، و بیماری های خود ایمنی و هم چنین سرطان کمک می کند.

با این حال، طبق توصیه انجمن پوست آمریکا، دریافت ویتامین دی از طریق تابش آفتاب به عنوان راه اولیه دریافت این ویتامین توصیه نمی شود.

تغذیه با شیرهای غنی شده با ویتامین دی و نیز مصرف صحیح مکمل های حاوی این ویتامین زیر نظر پزشک، دو منبع عمده و اولیه دریافت ویتامین دی هستند.

اما ضررهای احتمالی آفتاب گرفتن چیست؟

 در حالت کلی، تماس نسبتا طولانی مدت پوست با آفتاب، باعث ایجاد بثوراتی به نام بثورات تابش خورشید (sun rash) می شود که علائم آن به قرمز شدن و خارش پوست محدود می شود.

اگر مدت زمان قرار گرفتن در معرض تابش خورشید بیشتر باشد، احتمال وقوع آفتاب سوختگی (sunburn) مطرح می شود.

آفتاب سوختگی دردناک است و ممکن است با ایجاد تاول همراه باشد. آفتاب سوختگی می تواند تمامی قسمت های بدن حتی لب ها را درگیر کند و زمینه ساز ایجاد سرطان پوست در آینده باشد.

فوران نور چند شکلی (polymorphic light eruption) یا مسمومیت با نور (sun poisoning) نیز ممکن است در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید رخ دهد.

این حالت با ایجاد برآمدگی های سرخ رنگ و خارش دار روی سینه، پاها و بازوها مشخص می شود. وجود واژه مسمومیت در این اصطلاح به زمینه حساسیتی این حالت اشاره دارد و نیازی به نگرانی در مورد وقوع مسمومیت واقعی وجود ندارد.

مدت زمان مجاز برای آفتاب گرفتن به میزان نزدیک بودن موقعیت جغرافیایی به خط استوا، واکنش معمول پوست هر شخص به آفتاب، و هم چنین کیفیت هوای محل بستگی دارد.

در مناطقی که به خط استوا نزدیک تر هستند، شدت تابش آفتاب بیشتر است و در نتیجه آفتاب سوختگی در زمان کمتری رخ می دهد.

به علاوه، هر اندازه هوا بی کیفیت تر باشد، شدت تابش ضعیف تر می شود و در نتیجه وقوع آفتاب سوختگی به زمان نسبتا طولانی تری احتیاج دارد.

مطابق نظر برخی از متخصصان پوست، در صورتی که به بیماری پوستی یا زمینه ای خاصی مبتلا نباشیم، می توانیم بدون استفاده از کرم ضد آفتاب تا حدود 20 دقیقه آفتاب بگیریم.

با لحاظ کردن احتیاط و برای کاهش احتمال آفتاب سوختگی، می توانیم این کار را برای حدود 5 الی 10 دقیقه انجام دهیم.

بعضی از کارشناسان چنین عنوان می کنند که آفتاب گرفتن طولانی طی یک وعده، آسیب زننده تر از قرار گرفتن در آفتاب به صورت منقطع و طی چند وعده کوتاه تر است.

آفتاب گرفتن در طول دوره بارداری می تواند با افزایش میزان تعریق، باعث دهیدراتاسیون (کاهش محتوای آب بدن) شود و دمای مرکزی بدن را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

برخی از مطالعات به این نتیجه رسیده اند که افزایش دمای داخلی بدن، به طولانی شدن دوره بارداری می انجامد. از سوی دیگر، دریافت ویتامین دی در طول دوره بارداری اهمیت ویژه ای دارد و مطابق تحقیقات، بیشترین فواید با دریافت 4000 واحد بین المللی (IU) ویتامین دی در طول بارداری به دست می آید.

در مجموع برای دریافت میزان مناسب ویتامین دی در حین دوره بارداری باید با پزشک خود مشورت کنید.

نکاتی وجود دارد که رعایت آن ها می تواند گرفتن حمام آفتاب را به فعالیتی ایمن تر تبدیل کند.

حتما 15 دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض تابش خورشید از کرم ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید. مطمئن شوید که تمام بدن با ضخامت نازکی از کرم پوشیده شود.

معمولا برای پوشاندن تمام بدن، به حداقل یک اونس (هم اندازه یک توپ گلف) از کرم ضد آفتاب نیاز دارید. حتما باید تمام سطوح دست ها و پاها (شامل کف دست و پا)، لب ها، و نواحی فاقد مو روی پوست سر را با کرم پوشش دهید.

توجه به این نکته مهم است که سرطان پوست مهمترین عارضه آفتاب گرفتن بدون استفاده از کرم ضد آفتاب است.

توصیه بر این است که از دستگاه های سولار استفاده نکنید؛ غیر از احتمال وجود خطرات مختلف (آتش سوزی، برق گرفتگی، انتقال عفونت های پوستی و غیره)، اکثر این دستگاه ها طیف نور فرا بنفش مورد نیاز برای تحریک تولید ویتامین دی را تولید نمی کنند.

حتما حمام آفتاب را به صورت منقطع و با اعمال وقفه هایی برای استراحت انجام دهید؛ به ویژه زمانی که بدنتان بیش از اندازه داغ شده است.

ضروری است که در حین آفتاب گرفتن به اندازه کافی آب بنوشید؛ هر چه زمان آفتاب گرفتن طولانی تر باشد باید آب بیشتری دریافت کنید.

مطابق تحقیقات اخیر، مصرف گوجه فرنگی به دلیل داشتن مقادیر زیاد از یک ماده مغذی به نام لیکوپن، باعث جلوگیری از قرمز شدن پوست بعد از قرار گرفتن در معرض اشعه فرا بنفش می شود.

در مجموع، دریافت آفتاب خلق را بهبود می بخشد، کیفیت خواب را ارتقا می دهد، و به تولید طبیعی ویتامین دی در بدن کمک می کند که منجر به تقویت استخوان ها و افزایش ایمنی در برابر ابتلا به برخی بیماری ها می شود.

با این حال، به علت عوارض مرتبط با آفتاب گرفتن های طولانی، باید میزان دریافت آفتاب محدود شده و حتما از کرم ضد آفتاب با SPF 30 و بالاتر استفاده شود.

آفتاب گرفتن محافظت نشده منجر به درجات مختلف آفتاب سوختگی و هم چنین افزایش احتمال ابتلا به سرطان پوست می شود. با رعایت نکات ساده ای که گفته شد، می توانید با خیال راحت از حمام آفتاب لذت ببرید.