مثانه، اندامی توخالی در لگن است که وظیفه انباشته کردن ادرار را برعهده دارد.

فشار وارد شده به مثانه به دلیل تجمع ادرار، باعث می‌شود فرد برای دفع ادرار اقدام کند.

در زنان، دیواره جلوی واژن از مثانه محافظت می‌کند. این دیواره با افزایش سن ضعیف می‌شود یا از بین می‌رود.

بارداری، زایمان یا عمل جراحی برداشتن رحم نیز باعث تضعیف بخشی از دیواره واژن خواهند شد.

تخریب این دیواره باعث افتادگی مثانه می‌شود.

به این معنا که این دیواره نمی‌تواند به خوبی از مثانه محافظت کند، در نتیجه دچار افتادگی به داخل واژن می‌شود.

این امر باعث ایجاد مشکلاتی مانند دشواری در دفع ادرار، ناراحتی و بی‌اختیاری ادرار (تراوش ادرار به هنگام عطسه، سرفه، فعالیت‌های سنگین و …) خواهد شد.

بر اساس اینکه مثانه تا چه حد دچار افتادگی شده، به چهار قسمت تقسیم می‌شود:

• نوع اول، افتادگی خفیف مثانه: فقط مقدار کوچکی از مثانه به داخل واژن می‌افتد.
• نوع دوم، افتادگی متوسط مثانه: در این حالت، مثانه به حدی دچار افتادگی می‌شود که به ورودی واژن می‌رسد.
• نوع سوم، افتادگی شدید مثانه: در این حالت مثانه از طریق ورودی واژن، از بدن خارج می‌شود و بیرون می‌زند.
• نوع چهارم، افتادگی کامل مثانه: در این حالت به دلیل افتادگی سایر اندام‌های لگنی ( افتادگی رحم، رکتوسل و انتروسل) کل مثانه از طریق واژن، از بدن بیرون می‌زند و خارج می‌شود.

افتادگی مثانه عموما در دوران یائسگی بروز می‌کند.

قبل از یائسگی، تخمدان‌ها هورمون استروژن ترشح می‌کنند که به قوی و سالم نگاه داشتن بافت‌های واژن کمک می‌کند، اما پس از یائسگی، این بافت‌ها ضعیف می‌شوند.

عوامل ایجاد افتادگی مثانه

• بارداری و زایمان: که یکی از دلایل شایع افتادگی می‌باشد. فرآیند زایمان، بر روی بافت‌ها و عضلات واژن (که از مثانه محافظت می کنند) فشار زیادی وارد می‌کند.
• بالا رفتن سن: افزایش سن باعث تضعیف عضلات واژن می‌شود.
• یائسگی: هورمون استروژن که بافت‌های واژن را قوی و سالم نگاه می‌دارد، پس از یائسگی ترشح نمی‌شود.
• جراحی‌های قبلی لگن: اعمال جراحی‌ مانند برداشتن رحم
• سایر عوامل خطر: عواملی که فشار بر شکم را افزایش می‌دهند مانند بیماری انسدادی مزمن ریوی، چاقی، یبوست و انجام فعالیت‌های سنگین فیزیکی منجر به افزایش فشار بر عضلات سطح لگن خواهد شد.

علایم افتادگی مثانه

اولین علامت افتادگی مثانه در زنان معمولا به شکل احساس فشار در واژن یا مثانه بروز می‌کند.

سایر علایم آن عبارتند از:

• ناراحتی یا درد لگن و قسمت پایین شکم، خصوصا در هنگام نشستن
• خارج شدن بافت‌‌های مثانه از طریق واژن (ممکن است این بافت‌ها حساس شده یا دچار خونریزی شوند).
• بروز یک برآمدگی آشکار و قابل لمس در واژن
• دشواری در دفع ادرار
• داشتن این احساس که پس از دفع ادرار، مثانه خالی نیست.
• تراوش ادرار (هنگام عطسه، سرفه و …)
• عفونت مکرر مثانه
• مقاربت دردناک
• بی‌اختیاری ادرار حین مقاربت
• درد قسمت پایین کمر

پیشگیری از افتادگی مثانه در منزل

در مورد افتادگی متوسط مثانه، ممکن است پزشک به بیمار توصیه کند که از انجام فعالیت‌هایی مانند حمل اشیای سنگین و … خودداری کند.

هم چنین معمولا به بیمار توصیه می شود تمرین های ورزشی کگل (Kegel) را انجام دهد،

چرا که این تمرین ها باعث می‌شود عضلات دیواره لگن فشرده و منقبض شوند، بنابراین این ورزش‌ها در درمان افتادگی خفیف تا متوسط مثانه موثر خواهند بود.

پیشگیری از افتادگی مثانه

همان طور که عنوان شد یبوست خطر افتادگی مثانه را بیشتر می کند، بنابراین توصیه می شود کسی که این مشکل را دارد، باید میوه، سبزیجات و آب کافی در طی روز مصرف کند و هم چنین باید از فشار وارد کردن برای دفع مدفوع پرهیز شود.

حمل اشیای سنگین نیز منجر به بروز افتادگی مثانه خواهد شد، بنابراین باید از انجام آن خودداری شود.

چاقی نیز خطر افتادگی مثانه را افزایش می‌دهد، بنابراین کنترل وزن در پیشگیری از بروز این مشکل موثر خواهد بود.