دکتر شهرزاد دهناد (داروساز)

چرا مباحث مرتبط با ایمنی بیمار اهمیت دارد؟

ایمنی بیمار یک دغدغه جهانی در زمینه سلامت است که بیماران را در تمامی عرصه های ارائه خدمات سلامت در کلیه کشورهای جهان اعم از توسعه یافته یا در حال توسعه، تحت تاثیر قرار می دهد.

مطالعات پژوهشی نشان داده اند که به طورمتوسط حدود 10درصد از تمام موارد بستری، بیماران به درجات مختلف دچارعارضه ناشی از خطاهای پزشکی  می شوند که برآورد می گردد تا 75 درصد از این خطا ها قابل پیشگیری می باشند.

مراقبت و خدمات درمانی غیر ایمن علاوه بر تحمیل رنج به انسان، هزینه اقتصادی سنگینی نیز به بار می آورند.

در واقع چنین تخمین زده می شود که بین 5 تا 10 درصد هزینه های مربوط به سلامت، ناشی از خدمات درمانی غیر ایمن می باشد که منجر به آسیب بیماران می گردد.

در این میان سهم نارسایی سیستم ها بیش از نقش افراد است.

ایمنی بیمار چیست؟

 ایمنی بیمار یکی از ارکان اصلی کیفیت سیستم درمان است و در واقع  شناسایی خطر ها و تلاش در جهت کاهش آن ها می باشد.

اما ساده ترین و جامع ترین تعریف این است: ایمنی بیمار یعنی دور بودن بیمار از خطر.

با توجه به جنبه های گوناگون ایمنی بیمار در این مقاله، نگاه کوتاهی به ایمنی بیمار در زمینه دارودرمانی می اندازیم .

ایمنی بیمار در ارتباط با مصرف دارو

دارودرمانی یکی از رایج ترین روش های درمانی  موجود در سیستم سلامت هر کشور است.

ایمنی ناشی از مصرف دارو در واقع پیشگیری از هرگونه خطای ناشی از مصرف دارو در بیمار می باشد.

طبق تعریف سازمان بهدشت جهانی، 5 گام موثر جهت تامین ایمنی بیمار در ارتباط با مصرف دارو شامل موارد زیر می باشد:

رعایت این موارد چه از طرف بیمار و چه از طرف فرد مراقب (پزشک/پرستار/داروساز و یا کادر درمان) باعث کاهش چشم گیر عوارض ناشی از دارودرمانی می شود.

در هر گام، 5 پرسش کلیدی از طرف بیمار مطرح می شود که باید به طور دقیق و واضح از طرف کادر درمان پاسخ داده شود.

1. شروع دارو درمانی

نام دارو چیست و به چه منظور استفاده می شود؟

خطرات و عوارض محتمل ناشی از مصرف دارو چیست؟

آیا روش/داروی دیگری جهت درمان بیماری وجود دارد؟

چگونه راجع به حساسیت یا سایر عوارض ناشی از مصرف دارو با پزشک خود صحبت کنم؟

نحوه نگهداری دارو چگونه باید باشد؟

2. در زمان شروع گرفتن دارو

چه زمانی و چه مقداری از دارو را در هر مرحله باید مصرف کنم?

 چگونه باید دارو را مصرف کنم؟

آیا مورد خاصی در ارتباط با مصرف غذا و نوشیدنی در حین مصرف دارو وجود دارد؟

اگر دوز مصرفی دارو را فراموش کردم چه کاری باید انجام دهم؟

چنان چه عارضه جانبی پیش آمد، چه کار کنم؟

 3. اضافه کردن دارو به درمان قبلی

آیا من به درمان دیگری به جز این دارو نیاز دارم؟

آیا من باید به پزشک خود در رابطه با داروهایی که در حال حاضر مصرف می کنم ،توضیح دهم؟

آیا این دارو با داروهای دیگر من تداخل دارد؟

اگر با مصرف این دارو، به عارضه خاصی شک کردم چه اقدامی بکنم؟

آیا من می توانم مصرف همزمان چند دارو را  باهم مدیریت بکنم؟

4. مروری بر  داروها

آیا نیاز دارم که همه داروهای مصرفی ام را در لیستی وارد کنم؟

هر دارو را تا چه زمانی باید مصرف کنم؟

آیا دارویی را بیش از زمان مورد نیاز مصرف می کنم؟

آیا پزشک ،داروهای من را به طور منظم چک می کند؟

هر چند وقت یک بار باید داروهای مصرفی ام را مرورکنم ؟

5. قطع مصرف دارو

چه زمانی ،هردارو را باید قطع کنم؟

کدام یک از داروهای من نباید ناگهانی قطع شود؟

چنانچه یکی از داروهایم تمام شد ،چه کار باید بکنم؟

چنان چه به دلیل عارضه نا خواسته مجبور به قطع دارو شدم ،این عارضه را به کجا و چگونه باید گزارش کنم؟

با داروهای باقی مانده یا تاریخ مصرف گذشته چه باید کرد؟