دکتر لادن ادیب عشق (داروساز)

اعتیاد به مواد مخدر یکی از مهم‌ترین مشکلات عصر حاضر می‌باشد که گستره جهانی پیدا کرده است.

معضلی که میلیون‌ها زندگی را ویران و سرمایه‌های کلان را صرف هزینه مبارزه، درمان و صدمات ناشی از آن می‌نماید.

اعتیاد با ناهنجاری‌های روانی و عصبی ارتباط مستقیم دارد.

مهم‌ترین مشکلات روانی تاثیرگذار بر شروع، ادامه مصرف و بروز اعتیاد در جوانان عبارتند از: افسردگی و اضطراب، کمبود توجه، پرخاشگری، فوبیا یا تر‌س‌های بی‌دلیل، عدم اعتماد به نفس کافی و یا اعتماد به نفس بیش از حد ( که منجر به بی پروایی وانجام رفتارهای پرخطر می‌شود).

نتایج تحقیقات علمی نشان می‌دهد که از بین موارد ذکر شده، سهم افسردگی و اضطراب بیش از سایر عوامل است.

ترک اعتیاد تغییر موثری است که از طریق آن فرد برای به دست آوردن سلامت، رفاه و آسایش خود تلاش کرده و سعی می‌کند همه امکانات و قابلیت‌های بالقوه خود را مجددا به دست آورد.

در برخی مواقع معتادان، از داروهای غیراستاندارد و دست ساز در عطار‌ی‌‌ها جهت ترک استفاده می‌کنند که معمولا بی‌نتیجه و یا همراه با نتایج منفی خواهد بود، زیرا در اغلب این داروها متادون وجود دارد که ماده‌ای اعتیادآور است.

ترک اعتیاد به روش‌های کم کردن تدریجی ماده مخدر، استفاده از داروهای ترک اعتیاد به طور سرپایی و یا بستری شدن در بیمارستان و سم‌زدایی صورت می‌گیرد.

مهم‌ترین درمان‌ برای اعتیاد و ترک مواد مخدر‌، اراده شخصی بیمار است.

البته نقش خانواده نیز در ترک مواد مخدر بسیار حیاتی است؛ زیرا در صورتی که  بیمار و خانواده‌اش از موفقیت در درمان ناامید نشوند، احتمال موفقیت بسیار بالا می‌رود.

علی‌رغم این‌که اعتیاد یکی از پیچیده‌ترین بیماری‌ها است، چنان‌چه فرد تمایل واقعی به درمان و ترک داشته باشد و با روش ترک اعتیاد درست به پیش رود قطعا درمان می‌گردد.

روش‌های درمانی دارویی و غیر دارویی

•  سم‌زدایی: در این روش بسته به نوع ماده مخدر، طریقه مصرف و مدت زمان اعتیاد، فرد معتاد توسط متخصص بیهوش می‌شود و در این مدت داروهایی به وی تزریق می‌گردد که بعد از به هوش آمدن، بسیاری از علایم جسمی ترک ماده مخدر را ندارد، مگر عوارض معمولی بعد از بیهوشی.
• روان درمانی و بهبود سبک زندگی
• گذارندن دوره ترک اعتیاد و شرکت در دوره‌ها و جلسات ترک اعتیاد

روش‌های درمان اعتیاد بر اساس نوع ماده مخدر مصرفی متفاوت است.

از این رو مراجعه به مراکز معتبر ترک اعتیاد و بهره‌گیری از راهنمایی و مشاوره متخصصان جهت درمان اعتیاد توصیه می‌شود.

در کنار درمان‌های دارویی و سم‌زدایی، نکات ضروری برای موفقیت در درمان اعتیاد وجود دارند که عبارتند از:

• ورزش و انجام فعالیت‌های بدنی: ورزش موجب بهبود کیفیت زندگی و افزایش شاخص‌های سلامت فیزیکی، روانی، روابط اجتماعی و سلامت محیطی در معتادان شود. مصرف مواد مخدر،  مقدار تولید مواد شبه افیونی را در بدن کاهش می‌دهد اما  ورزش و فعالیت‌های بدنی، تولید این مواد با ارزش را در بدن فرد افزایش خواهد داد. درد ناشی از صدمات ورزشی برای معتادین در حال ترک خطرناک است، زیرا افرادی که اقدام به قطع مصرف مواد کرد‌ه‌اند، تحمل درد بسیار کمی دارند و مجبور به مصرف داروهای مسکن می‌شوند که می‌تواند در روند موفقیت آمیز درمان اختلال ایجاد کند
• ماساژ: یکی از مهم‌ترین و مفیدترین مداخلاتی است که می‌توان در زمینه کمک به معتادان در حال ترک انجام داد.
• تغذیه مناسب: تغذیه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. جبران کمبود پروتئین در معتادان در حال ترک، به ویژه در روزهای اول ضروری است. افراد وابسته به مواد غالبا دارای اختلال گوارشی اختلال در هضم و جذب مقادیر کافی انواع چربی، به ویژه چربی‌های مفید هستند؛ بنابراین افراد وابسته به مواد مخدر، غالبا به سوء تغذیه و عوارض شدید آن دچار می شوند، که مهم‌ترین نشانه‌های آن عبارتند از: تکیدگی و لاغری ناشی از تحلیل عضلانی، کاهش توانایی سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماری‌های عفونی و واگیردار (به علت کمبود شدید ویتامین‌های محلول در آب  ناشی از عدم مصرف کافی میوه‌ها و سبزیجات) و ابتلا به بیماری‌های ویروسی، باکتریایی، میکروبی و انگلی به دلیل اثر منفی مستقیم مواد بر سیستم ایمنی.

کمبود مواد مغذی در زنان، بسیار بیشتر از مردان دیده می‌شود. زنان از همان ابتدای اعتیاد به  بسیاری از مشکلات ناشی ازتغذیه نامتوازن به ویژه پوکی استخوان، کم خونی، کم خوابی و اضطراب دچار می‌شوند.

برخی از  آنزیم‌ها به سم‌زدایی سریع‌تر از کبد کمک می‌کنند که غالبا به گروه ویتامین ب وابسته هستند.

بنابراین مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه و مقادیر فراوانی از غلات و حبوبات کامل می‌تواند برای معتادان در حال ترک مفید باشد.

کمبود ویتامین ث در روند بهبود معتادان وکاهش توان سیستم ایمنی آنها نقش موثری دارد، بنابراین با مصرف مرکبات می‌توان به آنها کمک کرد.

معتادان در حال ترک نیاز فراوان به آب و مایعات مفید دارند، از این رو مصرف الکل، قهوه و چای غلیظ که ادرارآور  هستند و آب بدن را به طور بی‌رویه کاهش می‌دهند، توصیه نمی‌شود.

کافئین موجود در قهوه و چای می‌تواند باعث بی‌قراری بیشتر معتادان در حال درمان شود و از خواب و استراحت کافی آنان جلوگیری نماید.

• حمایت اجتماعی: حمایت مادی و ابزاری، حمایت اطلاعاتی و حمایت مصاحبتی از ابعاد حمایت اجتماعی می‌باشند که موجب افزایش کیفیت زندگی می‌شود. فرد با قرار گرفتن در گروه و فعالیت در آن احساس می‌کند افراد دیگر به حرف‌های او گوش می‌دهند، به او اهمیت می‌دهند و برای او احترام قائلند.
•  بعد از ترک اعتیاد، بیمار باید حداقل یک سال تحت نظر روان پزشک به درمان خود ادامه داده و به طور دقیق به توصیه‌های او عمل کند.