ترجمه،تالیف و گردآوری:دکتر شهرزاد دهناد

اختلالات چرخه قاعدگی یا نامنظمی های چرخه قاعدگی یک واژه کلی است که قاعدگی عادی و منظم خانم ها را دچار مشکل می کند.

قاعدگی از سن بلوغ یک دختر خانم شروع شده و تا سن یائسگی او ادامه پیدا می کند. ممکن است به جای واژه قاعدگی از کلمات دیگری مثل پریود، عادت ماهیانه، منس، خون ریزی ماهیانه و یا خون ریزی قاعدگی استفاده شود.

به طور طبیعی چرخه های قاعدگی می تواند از 21 الی 35 روز متغیر باشد.

اختلالات چرخه قاعدگی می تواند شامل هر کدام از دسته های زیر شود:

1.خون ریزی های غیر طبیعی رحمی (گاها به آن متروراژی هم گفته می شود )،که خود ممکن است به هر کدام از دسته های زیر مربوط شود:

الف.منوراژی( گاها به آن هایپر منوره هم گفته می شود): به خون ریزی سنگین و بیشتر از حد معمول و طولانی  مدت دوران قاعدگی اطلاق می شود.

ب.الیگومنوره: به خون ریزی های سبک، کم تکرار یا غیر طبیعی اطلاق می شود که معمولا فواصل بین دو چرخه قاعدگی در این افراد بیش از 35 روز طول می کشد و یا فرد کمتر از 6 تا 9 دوره  در سال پریود می شود.

ج.پلی منوره: عارضه ای است که در آن چرخه قاعدگی کوتاه تر از 21 روز است. به آن اصطلاحا پریود های متعدد هم گفته می شود.

د.خون ریزی پس از یائسگی: خون ریزی که 12 ماه یا بیشتر پس از یائسگی رخ دهد.

2.قطع پریود یا خون ریزی یا فقدان قاعدگی: آمنوره

3.قاعدگی دردناک: دیسمنوره

4.خون ریزی در فواصل قاعدگی

چه دلایلی ممکن است باعث بروز اختلالات چرخه قاعدگی شود؟

عوامل مختلفی می توانند تاثیرگذار باشند، از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ژنتیک و وراثت؛
• فیبروم های رحمی؛
• تغییرات و نامتعادل بودن سطح هورمون هادر بدن  خانم ها؛
• اختلالات مرتبط با تشکیل لخته؛
• سرطان؛
• بیماری های منتقله جنسی؛
• سندرم تخمدان پلی کیستیک؛
• اختلالات در روند بیوشیمیایی آندومتر(پوشش داخلی رحم)؛
• عفونت های ناحیه لگنی؛
• عدم تخمک گذاری و یا تخمک گذاری نا منظم؛
• کمبود مزمن آهن؛
• رژیم غذایی حاوی میزان ناکافی سبزیجات با برگ سبز.

چه نشانه هایی در بروز اختلالات چرخه قاعدگی دیده می شود؟

بسته به نوع این اختلال، علایم می تواند متفاوت باشد.

آمنوره

آمنوره به دو دسته کلی طبقه بندی می شود:

آمنوره اولیه: عدم خون ریزی ماهیانه و پریود نشدن دختران نوجوان که به سن بلوغ رسیده اند.

آمنوره ثانویه: در این نوع پریود آغاز شده است ولی به دلایل مختلفی متوقف می شود. آمنوره ثانویه در طول بارداری، شیردهی و یا یائسگی  طبیعی محسوب می شود اما زمانی اختلال محسوب می شود که فرد بیش از 3ماه و به طور مداوم خون ریزی نداشته باشد.

بنابراین اگر فرد حالت های زیر را داشته باشد باید به پزشک مراجعه کرده و پزشک تشخیص دهد که او به آمنوره ثانویه مبتلا شده است یا خیر:

• فرد قبلا پریودهای منظم داشته و بعد به مدت حداقل 3 ماه، خون ریزی هایش متوقف شده است.
• فرد پیش از این پریودهای نامنظم داشته و بعد به مدت 6 ماه دچار عدم خون ریزی شده است.

علایم و نشانه های آمنوره

مشخص ترین علامت آمنوره، عدم خون ریزی ماهیانه است. با این همه بسته به نوع و مورد آن، ممکن است علایم زیر هم دیده شود:

• ترشحات شیری از نوک پستان؛
• ریزش موی سر؛
• سر درد؛
• تغییر در بینایی؛
• رشد موی زائد.

دیسمنوره: قاعدگی دردناک

در این مشکل، افراد دردهای شدید و متعددی را در زمان پریود تجربه می کنند. درد دیسمنوره کرامپی است و در واقع یک نوع احساس درد غیر معمول در ناحیه شکم هنگام قاعدگی است.

علایم و نشانه های دیسمنوره

تیرکشیدن یا احساس درد همراه با گرفتگی در ناحیه زیر شکم که قابلیت تشدید را هم دارد.

دردی که بین 1 تا 3 روز پیش از قاعدگی شروع می شود، در 24ساعت اول پس از خون ریزی به اوج می رسد و بین 2 تا 3 روز بعد فروکش می کند که به آن کرامپ های قاعدگی هم گفته می شود. برخی از خانم ها علایم زیر را نیز دارند:

• حالت تهوع؛
• مدفوع شل یا اسهال؛
• خستگی بیش از حد؛
• ضعف؛
• غش کردن؛
• سردرد؛
• سرگیجه؛
• درد در ناحیه پشت که ممکن است به پاها و یا کشاله ران ها بزند.

منوراژی

فرد مبتلا به منوراژی به دلیل خون ریزی بیش از حد، توانایی انجام فعالیت های روزمره خود را نخواهد داشت.

علایم و نشانه های منوراژی

• نیاز مکرر به تعویض پد بهداشتی یا تامپون در دوره قاعدگی وجود دارد.
• فرد مبتلا به منوراژی برای کنترل دوره قاعدگی خود، نیازمند استفاده از پد های بهداشتی بیشتری است.
• فرد در طول شب برای تعویض پد بهداشتی مکررا از خواب بیدار می شود.
• ممکن است فرد مبتلا به منوراژی بیش از یک هفته خون ریزی  داشته باشد.
• فعالیت های روزانه به دلیل خون ریزی شدید در قاعدگی محدود می شود.
• علایم کم خونی مانند خستگی، کوفتگی، سستی و یا تنگی نفس در فرد بروز پیدا می کند.
• جریان خونی که یک یا چند تامپون یا پد بهداشتی را در طی یک ساعت خیس کند و این امر برای چند ساعت متوالی ادامه داشته باشد.
• دوران خون ریزی بیش از 7 روز طول بکشد. 
• لخته های بزرگ خونی در خون ریزی مشاهده شود. 

اختلالات چرخه قاعدگی چگونه درمان می شوند؟

درمان این اختلالات بسته به علایم هر دسته از این اختلالات و دلایل به وجود آورنده آنها می تواند متفاوت باشد.

انتخاب های درمانی می تواند بسته به تشخیص پزشک از درمان های دارویی تا جراحی متفاوت باشد.

درمان ها به طورکلی شامل دسته های زیر می شود:

• تغییرات شیوه زندگی
• دارودرمانی
• جراحی

چگونه می توان احتمال بروز اختلالات و نامنظمی ها در چرخه قاعدگی را کاهش داد؟

برخی از توصیه ها  به خانم ها، که در مورد تغییرات در الگوی زندگی و اقدامات مراقبت از خود قرار می گیرد، شامل موارد زیر می شود:

الگوی زندگی سالم داشته باشید. مواد غذایی سالم بخورید و فعالیت بدنی کافی داشته باشید.

چنان چه لازم است کاهش وزن داشته باشید، این کار را اصولی و زیرنظر پزشک تغذیه انجام دهید و از گرفتن رژیم های غیر اصولی با دریافت بسیار محدود مواد غذایی کم کالری و خودسرانه پرهیز نمایید.

استراحت کافی داشته باشید.

از استرس تا حد ممکن بپرهیزید و از تکنیک هایی مانند یوگا یا مدیتیشن در جهت آرامش بیشتر خود استفاده کنید.

اگر شما ورزشکار حرفه ای هستید باید توجه داشته باشید که از انجام تمرین های مرتب با فواصل زمانی کوتاه و یا خیلی سنگین خودداری نمایید.

فعالیت های بیش از حد و غیر معمول ورزشی می تواند باعث ایجاد نامنظمی در چرخه قاعدگی خانم ها شود.

درصورت نیاز به پیش گیری از بارداری، با مشورت پزشک خود و متناسب با نیازمندی های بدنتان از یک روش پیش گیری از بارداری مناسب استفاده نمایید.

اصول بهداشتی را خصوصا در زمان خون ریزی رعایت کنید و پد بهداشتی یا تامپون خود را هر 4تا 6 ساعت تعویض نمایید.

توجه داشته باشید که انتخاب یک روش درمانی مناسب توسط پزشک برای شما با توجه به فاکتورهای زیر اتفاق می افتد:

• سن، وضعیت سلامت عمومی و سابقه بیماری های شما؛
• وخامت مشکل به وجود آمده و شدت آن؛
• دلایل و عوامل ممکن در به وجود آمدن این شرایط؛
• علایم شما در حال حاضر؛
• میزان رضایت و پذیرش شما نسبت به یک روش درمانی خاص مثل جراحی یا دارو؛
• الویت های فردی؛
• قصد فرد برای باردار شدن در آینده؛
• تاثیر شدت علایم بیماری بر کیفیت زندگی.

چه زمانی و با وجود چه علایمی از اختلالات قاعدگی به پزشک مراجعه کنیم؟

• درد شدید در زمان پریود و یا بین دو چرخه قاعدگی؛
• خون ریزی های سنگین قاعدگی و یا دفع کردن لخته های خونی بزرگ؛
• بوی نامطبوع یا غیر طبیعی ترشحات واژینال؛
• تب بالا؛
• پریود طولانی بیش از 7 روز؛
• خون ریزی واژینال یا لکه بینی بین دو چرخه قاعدگی و یا پس از شروع یائسگی؛
• سیکل های قاعدگی نامنظم پس از یک مدت طولانی که پریودهای منظم داشته اید؛
• تهوع یا استفراغ در حین پریود؛
• غش کردن، احساس خستگی بیش از حد و سرگیجه.