زردی نوزادان یک بیماری شایع و معمولا بی خطر است که در آن پوست و چشم نوزاد تازه متولد شده، زرد به نظر می رسد. حدود 60 درصد نوزادان به زردی مبتلا می شوند.

زردی در اثر تجمع بیش از حد بیلی روبین، ماده شیمیایی که گلبول های قرمز در طی فرآیند تجزیه طبیعی خود آزاد می کنند، در خون ایجاد می شود.

زردی گاهی اوقات به خودی خود از بین می رود، یا ممکن است پزشک نور درمانی یا درمان های دیگری را برای از بین بردن آن توصیه کند.

علت بیماری

برخی از گلبول های قرمز بدن هر روز تجزیه شده و باعث تجمع بیلی روبین در خون می شوند.

کبد باید آن را از جریان خون تصفیه کند. هنگامی که کودک هنوز در رحم مادر است، کبد مادر بیلی روبین موجود در خون نوزاد را تصفیه می کند.

پس از تولد، این کار توسط کبد نوزاد انجام می شود.

گاهی اوقات کبد نوزاد نمی تواند بیلی روبین را به همان سرعتی که در خون آزاد می شود تجزیه کند؛ در نتیجه بیلی روبین شروع به تجمع می کند.

از آنجا که بیلی روبین یک ترکیب زرد رنگ است، پوست و چشم نوزاد را زرد می کند.

در موارد زیر احتمال زردی در نوزاد بیشتر است:

• نوزاد قبل از هفته 37 متولد شده باشد؛
• از نژاد شرق آسیا یا مدیترانه باشد؛
• در تغذیه با شیر مادر یا شیشه مشکل داشته باشد؛
• خواهر یا برادری که در هنگام تولد مبتلا به زردی بوده داشته است؛
• از مادر با گروه خونی O یا خون Rh منفی متولد شده باشد.

زردی معمولا 2 یا 3 روز پس از تولد نوزاد خود را نشان می دهد و طی چند هفته اول از بین می رود.

برخی از انواع آن ممکن است دیرتر یا زود تر ظاهر شوند.

گاهی زردی نوزاد به این علت است که نوزاد به اندازه کافی غذا نمی خورد.

ممکن است مادر هنوز به اندازه کافی شیر نداشته باشد یا نوزاد در گرفتن سینه مادر مشکل داشته باشد.

هرچه کودک بیشتر غذا بخورد، بدن او سریع تر می تواند مواد زائد، مانند بیلی روبین را تصفیه کند.

زردی ناشی از شیر مادر بعد از هفته اول ظاهر می شود.

پزشکان دقیقا علت آن را نمی دانند؛ اما آنها فکر می کنند چیزی که در شیر مادر وجود دارد، مانع عملکرد کبد نوزاد برای تصفیه بیلی روبین می شود.

این نوع زردی می تواند کشیده، اما معمولا بی خطر است.

انواع شدیدتر زردی ناشی از بیماری است، مانند:

• خونریزی در جایی از بدن نوزاد؛
• عفونت خون (سپسیس)؛
• عفونت های باکتریایی یا ویروسی؛
• مشکلات کبدی؛
• فقدان برخی آنزیم ها؛
• مشکل در گلبول های قرمز که باعث می شود آنها به راحتی تخریب شوند.

در صورتی که گروه خونی مادر با نوزاد متفاوت باشد، ممکن است زردی رخ دهد.

اگر این طور باشد، بدن مادر ممکن است آنتی بادی هایی بسازد که به گلبول های قرمز نوزاد حمله می کند.

در برخی موارد می توان با تزریق دارو در دوران بارداری از این امر جلوگیری کرد.

علایم

نشانه بارز زردی، زرد شدن پوست و سفیدی چشم نوزاد است.

زردی معمولا از صورت شروع می شود. هنگامی که سطح بیلی روبین در خون افزایش می یابد، قفسه سینه، شکم و در نهایت پاها و بازو ها زرد رنگ می شوند.

زردی شدید می تواند یک وضعیت اورژانسی باشد؛ بنابراین اگر نوزاد علایم زیر را دارد فورا با پزشک تماس بگیرید:

• غذا نمی خورد یا ادرار نمی کند؛
• به سختی از خواب بیدار می شود؛
• گریه اش متوقف نمی شود یا جیغ های شدید می کشد:
•  بدنش شل یا سفت است و کمرش خمیده است؛
• چشمانش به طرز عجیبی حرکت می کند.

تشخیص

معمولا پزشک می تواند با دیدن نوزاد زردی را تشخیص دهد؛ اما پزشک می خواهد بداند چه مقدار بیلی روبین در خون نوزاد وجود دارد تا روش درمانی بهتری را برایش اتخاذ کند.

پزشک ممکن است:

• برای اندازه گیری سطح و انواع بیلی روبین از نوزاد آزمایش خون بگیرد.
• به کمک یک دستگاه مخصوص، نور خاصی به پوست نوزاد می تاباند تا میزان بیلی روبین را اندازه گیری کند.

اگر پزشک مشکوک شود که بیماری باعث زردی نوزاد شده است، ممکن است آزمایش های دیگری نیزانجام دهد، مانند:

• نمونه ادرار برای بررسی عفونت؛
• شمارش کامل خون برای اندازه گیری تعداد گلبول های قرمز؛
• شمارش رتیکولوسیت ها برای بررسی این که آیا تعداد گلبول های قرمز تازه تشکیل شده طبیعی است یا خیر؛
• آزمایش گروه خونی برای بررسی این که آیا خون مادر با خون نوزاد ناسازگار است یا خیر؛
• آزمایش کومبس برای بررسی این که آیا سیستم ایمنی بدن گلبول های قرمز نوزاد را از بین می- برد یا خیر؛
• آزمایش عملکرد کبد.

درمان

در بسیاری از موارد زردی به خودی خود در عرض 1 تا 2 هفته از بین می رود. پزشک در این مورد تصمیم می گیرد که آیا باید صبر کرد یا درمان را شروع کرد. روش های درمان عبارتند از:

• تغذیه بیشتر نوزاد: شیر دادن بیشتر به نوزاد به دفع مدفوع بیشتر در او کمک می کند، دفع بیشتر نیز می تواند به دفع بیلی روبین از بدن کمک کند. اگر نوزاد در تغذیه با شیر مادر مشکل دارد، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که  شیر مادر را بدوشید و با شیشه به نوزاد بدهید یا از شیر خشک استفاده کنید.
• فتوتراپی: پزشک نوزاد را زیر چراغ های آبی- سبز قرار می دهد. این نور کمک می کند تا بیلی روبین از طریق ادرار دفع شود. نوزاد فقط باید پوشک داشته باشد تا قسمت های بیشتری از پوست آنها بتواند نور را جذب کند. چشم بند  مخصوصی روی چشم های نوزاد گذاشته می شود تا از چشم ها محافظت شود.
• درمان دارویی: اگر دلیل زردی نوزاد تفاوت گروه خونی با مادر باشد، ممکن است پزشک برای نوزاد دارو تجویز کند.
• تعویض خون: اگر نوزاد مبتلا به زردی شدید است و با روش های دیگر بهبود پیدا نکرده است، ممکن است به تعویض خون نیاز داشته باشد. در این فرایند پزشک مقدار کمی از خون نوزاد را گرفته و خون اهدا کننده را جایگزین می کند. نوزاد برای انجام این عمل باید در بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) بماند. به ندرت پیش می آید که نوزادان به این سطح از درمان برای زردی نیاز داشته باشند.

عوارض زردی نوزادان

در صورت مشاهده علایم زردی، حتما برای معاینه نوازد به پزشک مراجعه کنید.

بسیار نادر است؛ اما اگر زردی شدید درمان نشود، بیلی روبین می تواند وارد مغز شده و آسیب دائمی ایجاد کند.

به این بیماری کرن ایکتروس گفته می شود، عارضه ای که شامل موارد زیر است:

• فلج مغزی؛
• از دست دادن شنوایی؛
• مشکلات بینایی؛
• تشنج؛
• ناتوانی های رشدی.

پیشگیری از زردی نوزادان

برای جلوگیری از زردی معمولا در نوزادان نمی توان کار خاصی انجام داد؛ اما با اطمینان از تغذیه خوب و کافی نوزاد، می توان از این دوره عبور کرد.