دکتر نسترن ولی تبار(داروساز)

اساسا عرق کردن برای خنک نگه داشتن بدن اتفاق می افتد که یک فرایند طبیعی است.

قرار گرفتن در محیط های با دمای بالا، ورزش کردن و دچار شدن به احساساتی مانند اضطراب، خشم، خجالت و ترس منجر به تعریق بیشتر می شود.

هایپرهیدروزیس یا تعریق بیش از حد چیست؟

هایپرهیدروزیس به یک اختلال پزشکی گفته می شود که در آن فرد به طور زیاد و غیر قابل پیش بینی عرق می کند.

آمار ها در آمریکا نشان می دهد 2 تا 3 درصد مردم از تعریق بیش از حد مخصوصا در نواحی زیربغل، کف دست وکف پا رنج می برند.

بنابراین می توان گفت این مشکل یک اختلال شایع به شمار می رود.

 تعریق بیش از حد در کف دست و پا در سنین پایین در حدود 13 سالگی شروع می شود و در ناحیه زیر بغل در اواخر نوجوانی بروز پیدا می کند.

اما هایپرهیدروزیس در نواحی زیر بغل در اواخر نوجوانی خود را نشان می دهد.

این مشکل می تواند تا آخر  زندگی فرد ادامه پیدا کند.

اما علت ایجاد آن چیست؟

گاهی اوقات بعضی از بیماری ها، مانند بیماری‌های عصبی،اختلالات اضطرابی، پرکاری تیروئید، پارکینسون، بیماری های ریوی، بیماری های قلبی و بیماری های عفونی مانند سل، می‌توانند باعث هایپرهیدروزیس شوند.

به این نوع هایپرهیدروزیس که به دنبال یک علت زمینه ای ایجاد می شود هایپرهیدروزیس ثانویه گفته می شود.

اما در بیشتر موارد این اختلال  در افراد سالم رخ می‌دهد. به نظر می رسد در این افراد غدد عرق بیش از سایرین فعال است.

به این نوع  هایپرهیدروزیس که بدون هیچ علت زمینه ای باشد، هایپرهیدروزیس اولیه گفته می شود.

همان طور که پیش تر اشاره شد، گرما و احساسات از محرک های تعریق بیش از حد هستند، اما بسیاری از کسانی که از هایپرهیدروزیس رنج می برند، بدون هیچ عامل محرکی، مثلا در هوای خنک و حتی در حالت استراحت، در تمام ساعات بیداری عرق می کنند.

برای درمان آن چه کارهایی می توان انجام داد؟

جدا از اینکه فردی که دچار هایپرهیدروزیس است ممکن است به دنبال تعریق زیاد، همواره احساس خجالت کند، در افرادی که کف دست هایشان عرق می کند، مشکل جدی تر به نظر می رسد.

چرا که در گرفتن خودکار یا مداد، گرفتن فرمان خودرو و هنگام دست دادن با دیگران دشواری بیشتری دارند.

بنابراین با ارزیابی علت های زمینه ای و محرک های موثر در افزایش تعریق، می توان یک رویکرد مناسب برای حل مشکل این افراد در پیش گرفت که در بسیاری موارد منجر به بهبود این اختلال و کیفیت زندگی بیمار می گردد.

رویکرد های درمانی مناسب برای تعریق بیش از حد به شرح زیر است:

• ضد تعریق ها (Antiperspirant)

ضد تعریق های حاوی مقادیر کم از نمک های آلومینیوم (مانند آلومینیوم کلراید) به علت قیمت پایین و در دسترس بودن معمولا اولین خط درمانی برای رفع مشکل هایپرهیدروزیس در ناحیه زیر بغل هستند.

ضد تعریق ها با قفل کردن غدد عرقی منجر به کاهش تعریق می شوند و باید به صورت منظم استفاده شوند.

 توجه داشته باشید دئودورانت ها از تعریق جلوگیری نمی کنند و تنها باعث کاهش بوی بد عرق می شوند.

با این حال می توانید از دئودورانت هایی استفاده کنید که عبارتAntiperspirant  روی آنها ذکر شده باشد، تا همزمان عملکرد ضد تعریقی هم داشته باشند.

از عوارض استفاده از ضد تعریق ها می توان به تحریک پوست در ناحیه مورد استفاده اشاره کرد.

برای پیشگیری از این عارضه به بیمار توصیه می شود محل استفاده را قبل از  مصرف کاملا خشک کند.

• ضد تعریق های قوی نسخه ای

این ضد تعریق ها که با دستور پزشک و به شکل داروی ترکیبی در داروخانه قابل تهیه است، حاوی دوز های بالا از آلومینیوم کلراید هگزاهیدرات هستند.

• یونتوفورز (Iontophoresis)

دستگاهی است که آب یونیزه شده را با استفاده از جریان الکتریکی مستقیم از پوست عبور می دهد.

در این روش عضو دارای تعریق اضافی در آب معمولی قرار گرفته و برای چند دقیقه در معرض پالس های کوچکی که برای خنثی کردن پیام های عصبی تعریق اضافی فرستاده می شوند قرار می گیرد.

معمولا بیمار این پالس ها را بسیار ضعیف احساس می کند، اما همین پالس ها برای اعمال اثر یونتوفورز کافی هستند.

• داروها

بعضی دارو ها با مکانیسم خاصی (مثلا با جلوگیری از تحریک غدد عرقی) سبب کاهش تعریق می شوند.

این دارو ها تنها با نظر پزشک و با توجه به شرایط بیمار تجویز می شوند و به دلیل عوارض برای تمام بیماران توصیه نمی شوند. این داروها در افرادی که در ناحیه صورت تعریق دارند، بیشتر موثر است.

• بوتاکس (Botulinum toxin-A)

استفاده از سم بوتولیسم برای درمان تعریق بیش از حد در ناحیه زیر بغل، در سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) تایید شده است؛ اما می تواند در درمان هایپرهیدروزیس در کف دست و پا هم استفاده شود.

این دارو توسط متخصص به شکل زیرپوستی در نواحی مورد نظر که تعریق بیش از حد دارند، تزریق می شود.

دوز دارو و دفعات تزریق با توجه به شرایط بیمار و میزان پاسخ دهی آن تعیین می گردد.

به طور معمول برای شروع اثر دارو چند روز تا دو هفته زمان لازم است. مدت زمان ماندگاری اثر هم از 3 تا 6 ماه متغیر است.

 از عوارض این روش، درد در محل تزریق و علایم شبه سرماخوردگی است.

اگر بوتاکس در کف دست تزریق شود، می تواند به طور موقت باعث احساس ضعف در این ناحیه شود.

• میرا درای (Mira Dry)

این تکنیک از امواج مایکروویو کنترل شده برای تخریب غدد عرقی به طور دائمی استفاده می کند.

این روش نیز در سال 2011 از سازمان غذا و داروی امریکا برای درمان تعریق بیش از حد در ناحیه زیر بغل تاییدیه گرفته است.

از مزایای این روش می توان به اثربخشی طولانی مدت و کم عارضه بودن اشاره کرد.

• لیزر

لیزر ها هم می توانند با هدف گیری غدد عرقی با استفاده از گرمای متمرکز، آن ها را از بین ببرند. این تکنیک هم برای درمان تعریق بیش از حد در ناحیه زیر بغل کاربرد دارد.

• جراحی

روشی به نام سیمپاتکتومی اندوسکوپیک قفسه سینه (Endoscopic thoracic Sympathectomy) ممکن است به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته شود.

از این روش معمولا برای درمان تعریق بیش از حد در صورت و کف دست ها که به سایر درمان ها پاسخ نداده اند استفاده می شود.

به این صورت که اعصابی که میزان تعریق غدد عرقی را تنظیم می کنند، طی این جراحی قطع می شوند.

این روش برای هایپرهیدروزیس در ناحیه زیر بغل کاربرد چندانی ندارد.

در روش جراحی زیر بغل (Under arm surgery)، غدد عرقی ناحیه زیر بغل را با تکنیک های متنوعی می توانند بردارند.

چه زمانی نیاز است به یک متخصص مراجعه کنیم؟

• زمانی که تعریق طولانی، بیش از حد و غیر عادی باشد.
• اگر همراه با درد قفسه سینه یا احساس فشار در سینه باشد.
• اگر همراه با کاهش وزن باشد.
• اگر در طول خواب اتفاق بیفتد.
• اگر همراه با تب، تنگی نفس و افزایش ضربان قلب باشد.