بیماری های قلبی و عروقی در فصل های سرد سال حدود 30 درصد افزایش پیدا می کنند. قطعا افرادی با زمینه قبلی بیماری های قلبی و عروقی، در فصل سرما بیش از سایرین در شرایط خطر قرار دارند و احتمال تشدید حملات و نارسایی قلبی آنها در هوای سرد افزایش پیدا می کند.

با توجه به اهمیت این مساله، با دکتر فریبا هندسی، یکی از متخصصان برجسته در حوزه قلب، عضو انجمن آترواسکلروز و عضو کمیته ثبت سکته های قلبی گفتگویی داشتیم که در ادامه می خوانید.

دلایل شیوع بیماری های قلبی در فصل سرد

در ابتدای گفتگو از دکتر هندسی در مورد عوامل شیوع بیماری ها و نارسایی های قلبی در فصل زمستان سوال کردیم و او در پاسخ اظهار داشت: بیماری های قلبی، سکته، حمله های و نارسایی های قلبی در زمستان افزایش پیدا می کند و چندین عامل مختلف باعث ایجاد این مشکلات می شود.

یکی از علت های  اصلی این است که سرما باعث میشود عروق منقبض شده و حالت  اسپاسم پیدا کنند. این اسپاسم با افزایش سرما تشدید می شود اما با گرم شدن بدن، برطرف می شود. در افرادی که از قبل زمینه مشکلات قلبی دارند و دچار مشکل تنگی رگ ها هستند، اسپاسم و تنگی عروق باعث می شود خونرسانی به قلب از قبل هم بدتر شده و جوابگوی نیاز بدن آنها نباشد.

فشار خون بالا و انقباض مجاری تنفسی

افرادی که از قبل، زمینه مشکلات و نارسایی های قلبی دارند، با انجام فعالیت های سنگین در هوای سرد، دچار مشکل می شوند. چرا که خونرسانی عروق به قلب، در هوای سرد پاسخگو نبوده و اغلب اوقات این شرایط منجر سکته و حملات قلبی می شود. علاوه بر آن با افزایش سرما، مقاومت عروق و فشار خون نیز افزایش پیدا می کند.

در نتیجه فشار خون، بارِ اضافه به قلب وارد می کند، در حالی که قلب توان مقابله با آن فشار را ندارد و مجبور میشود بیشتر فعالیت کند. در نهایت، قلبی که به علت مشکلات زمینه ای آمادگی کافی ندارد، در سرما دچار مشکل می شود. از سوی دیگر، هوای سرد، مجاری تنفسی را دچار مشکل می کند.

به عنوان مثال آسم و سایر بیماری های تنفسی در سرما تشدید می شوند، با انقباض مجاری تنفسی، اکسیژن رسانی به بدن مختل میشود و اکسیژن کافی به قلب و عروق نمی رسد.

آلودگی هوا در فصل سرد

وی سپس به عامل آلودگی هوا در فصل سرد به عنوان یکی دیگر از علل ایجاد مشکلات قلبی اشاره کرد و افزود: آلودگی هوا در فصل های سرد، اکسیژن رسانی به قلب را کاهش می دهد. بنابراین از یک طرف نیاز قلب به اکسیژن بالا می رود و از طرف دیگر فرآوردههای اکسیژن که در اختیار قلب قرار می گیرد کاهش می یابد.

در نهایت، این عدم تعادل باعث میشود که قلب با بار اضافی مواجه شود و در صورت ایجاد کوچک ترین مشکل، نتواند خود را با آن هماهنگ کند. همچنین شیوع بیماریهای عفونی تنفسی مانند انفلوآنزا و سرماخوردگی در فصل سرما بیشتر میشود. ویروس های ایجادکننده این بیماری ها، سرمادوست هستند و امکان تکثیرشان در فصل سرما بیشتر است.

زمانی که این نوع عفونت ها برای بیماران ایجاد شدند، تب و اختلالات تنفسی بار اضافی به قلب وارد میکنند و اکسیژن کمتری به آن می رسد. عفونت باعث می شود نارسایی قلبیِ بیمارانی که پمپاژ قلبی خوبی ندارند تشدید شود.

ارتباط بیماری قلبی و هوای سرد

دکتر هندسی در پاسخ به اینکه چه افرادی بیشتر در معرض خطر تشدید نارسایی ها و حملات قلبی در فصل سرد هستند، عنوان کرد: افرادی که زمینه بیماری های قلبی دارند مانند بیمارانی که دچار تنگی عروق کرونری هستند یا تحت آنژیوپلاستی قرار گرفته اند، افرادی که به صورت مادرزادی بیماری قلبی دارند و تحت درمان هستند، بیمارانی که جراحی قلب باز شده اند، افراد میانسال و همچنین افراد مبتلا به فشارخون، در هوای سرد بیش از سایرین دچار حملات و بیماری های قلبی می شوند.

چنین افرادی باید از قرار گرفتن در معرض سرما و فعالیت در فضا و محیط های سرد خودداری کنند.

ممکن است اولین حمله یا سکته قلبی برای افرادی با زمینه بیماری های قلبی هنگام پارو کردن برف، قدم زدن در کوهستان و… رخ دهد. در اکثر موارد توانایی قلبی این افراد در شرایط عادی قابل قبول بوده اما به دلیل قرار گرفتن در هوای سرد و فعالیت و  استرس، دچار حمله قلبی می شوند.

احتمال لخته شدن خون در سرما

افزایش احتمال لخته شدن خون در سرما، از علت های دیگر افزایش بیماری های قلبی در فصل سرد است که دکتر هندسی به آن اشاره کرد. او در ادامه بیان کرد: برخی از بیماران، با اینکه با مشکل تنگی عروق قلب مواجه نیستند اما به صورت مادرزادی جریان خون در عروق شان کند است.

این بیماران اغلب جوان هستند و در صورتی که آب و الکترولیت های بدن شان کم باشد یا عادت به سیگار کشیدن داشته باشند و غلظت خون آنها بالا باشد، با قرار گرفتن در معرض هوای سرد، یکباره لخته خون در عروق شان ایجاد می شود. تشکیل لخته خون در رگ ها نیز باعث سکته قلبی حاد می شود. البته این مساله، چندان شایع نیست اما یکی از عوامل تشدیدکننده بیماری ها و نارسایی های قلبی در هوای سرد است.

راهکارهایی برای پیشگیری از حملات قلبی در سرما

دکتر هندسی در خصوص راهکارهای موثر جهت کاهش احتمال بیماری های قلبی در هوای سرد به موارد قابل توجهی اشاره کرد و افزود: افرادی که سابقه بیماری قلبی و عروقی دارند، بهتر است تا جایی که امکان دارد در هوای سرد از منزل خارج نشوند و در صورتی که مجبورند بیرون بروند، باید با استفاده از شال یا ماسک، بینی و دهان خود را بپوشانند تا مجاری تنفسی آنها کمتر تحت تاثیر هوای سرد قرار بگیرد.

با شروع فصل سرما این افراد باید حتما بر علیه ویروس هایی مانند انفلوآنزا واکسینه شوند و در صورت ابتلا به عفونت تنفسی هرگز خوددرمانی نکنند؛ چرا که خوددرمانی عواقب بسیاری به دنبال دارد و لازم است برای درمان حتما به مراکز درمانی مراجعه شود.

او در ادامه به ریسک فاکتورهایی که در ایجاد بیماری های قلبی در هوای سرد موثرند اشاره کرده و افزود: برخی از افراد با اینکه هنوز دچار بیماری قلبی نشده اند، اما ریسک فاکتورهایی مانند سن بالا، سیگار کشیدن، زمینه خانوادگی بیماری های قلبی و عروقی، چربی خون بالا و… احتمال دچار شدن به حملات و نارسایی های قلبی در هوای سرد را در خصوص ایشان افزایش می دهد.

این افراد باید قبل از انجام فعالیت هایی مانند اسکی در هوای سرد، حتما معاینه دوره ای انجام دهند، به این دلیل که ممکن است اولین حمله قلبی را موقع انجام فعالیت در هوای سرد تجربه کنند.

رژیم غذایی مناسب

مصرف میوه و سبزیجات کافی در طول روز و دنبال کردن رژیم غذایی مناسب، از راهکارهای دیگری بود که دکتر هندسی جهت کاهش خطر تشدید بیماری ها و نارسایی های قلبی در هوای سرد عنوان کرد. او در ادامه اظهار داشت: قطعا به همه بیماران قلبی خصوصا بیماران مبتلا به فشار خون توصیه می شود که روزانه 5 واحد میوه و سبزیجات ( هر واحد در حدود 150 گرم باشد) مصرف کنند.

این افراد در فصل سرما باید رژیم غذایی مناسبی را دنبال کرده، مصرف نمک را کاهش دهند و مایعات گرم و سبک مانند سوپ (بدون افزودنی) میل کنند.

استفاده از ترکیبات حاوی ویتامین C که تقویت کننده سیستم ایمنی است باعث می شود آنها کمتر به عفونت مبتلا شوند. دنبال کردن این راهکارها در پیشگیری از بیماری های قلبی در فصل های سرد، می تواند بسیار موثر باشد.