دکتر فربد رجبیان

سرطان معده چیست؟

سرطان معده زمانی رخ می دهد که سلول های سرطانی در پوشش سلولی معده رشد می کنند. تشخیص این بیماری می تواند دشوار باشد؛ چرا که بیشتر افراد به طور معمول علائمی را در مراحل ابتدایی بیماری نشان نمی دهند.

چه چیزی باعث بروز سرطان معده می شود؟

معده (همراه با مری) تنها یک بخش از قسمت بالایی دستگاه گوارش شماست. سرطان معده زمانی رخ می دهد که به طور معمول سلول های سالم درون معده سرطانی می شوند و از کنترل خارج شده و توده  تشکیل می دهند.

این فرایند به طور کلی به آرامی اتفاق می افتد. معمولا سرطان معده در طول سال ها پیشرفت می کند.

عوامل خطر ابتلا به سرطان معده را بهتر بشناسیم

عوامل متعددی وجود دارد که ممکن است خطر ابتلا به سلول های سرطانی در معده شما را افزایش دهد.

از جمله این عوامل می توان به به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت های باکتریایی (هلیکوباکتر پیلوری یکی از عوامل شایع عفونت معده است که گاهی اوقات می تواند منجر به زخم معده شود)؛
• تومورها در سایر بخش های دستگاه گوارش؛
• پولیپ معده (رشد غیر طبیعی بافت که بر روی پوشش معده تشکیل می شود)؛
• سندرم های ژنتیکی موروثی، مانند سندرم لینچ و سندرم لی فراومن.

سرطان معده در میان برخی از افراد شایع تر است:

• بزرگسالان و افراد مسن، معمولا افراد 60 سال به بالا؛
• آقایان؛
• افرادی که دخانیات مصرف می کنند؛
• افرادی که اضافه وزن دارند یا به چاقی مفرط دچار هستند؛
• افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند؛
• افرادی که از نژاد آسیایی (به ویژه کره ای یا ژاپنی)، آمریکای جنوبی، یا اروپای شرقی هستند.

علایم سرطان معده

تنها در بعضی از موارد ممکن است علایم بیماری وجود داشته باشد.

برخی از شایع ترین علایم سرطان معده عبارتند از:

• سوزش مکرر سر معده؛
• از دست دادن اشتها؛
• نفخ های طولانی مدت؛
• آروغ زدن مکرر؛
• اشباع زود هنگام (احساس سیری پس از خوردن تنها مقدار کمی غذا)؛
• خستگی بیش از حد؛
• درد شکمی ماندگار؛

هنگامی که سرطان گسترش می یابد، این فرایند متاستاز نامیده می شود.

علایم پیشرفته یا متاستاتیک سرطان معده ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مدفوع خونی یا قیرمانند؛
• تهوع و استفراغ؛
• توده ای در بالای معده؛
• زردی (اگر سرطان به کبد برسد)؛
• کاهش وزن بدون علت مشخص.

سرطان معده چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص سرطان معده شامل انجام معاینات بالینی برای بررسی هر گونه ناهنجاری است.

آزمایش های تشخیصی به طور خاص به دنبال تومور های مشکوک و سایر ناهنجاری های معده و مری انجام می شوند. این آزمایش ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی
• نمونه برداری
• آزمایش های تصویربرداری، مانند سی تی اسکن و اشعه ایکس

غربالگری سرطان معده

آزمایش های غربالگری برای انواع مختلف سرطان در زمانی که یک فرد علایمی از سرطان را ندارد استفاده می شود.

بر خلاف بسیاری از سرطان ها، هیچ آزمایش خون غربالگری استاندارد یا معمولی برای سرطان معده وجود ندارد.

از جمله این آزمایش های غربالگری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

فتوفلوئوروگرافی معده باریوم-وعده غذایی: باریوم ماده حاجبی است که همراه با آب به بیمار داده می شود و در هنگام عکس برداری توسط اشعه ایکس مری و معده را برسی می کنند، می تواند ضایعات و زخم های این نواحی از بدن را بررسی کرد.

اندوسکوپی فوقانی: روشی برای نگاه کردن به داخل مری، معده، و ابندای روده کوچک.

سطح پپسینوژن سرم: آزمونی که سطح پپسینوژن در خون را اندازه گیری می کند. سطح پایین پپسینوژن نشانه ای از تحلیل رفتن مزمن بافت معده است که ممکن است منجر به سرطان معده شود.

تصمیم گیری در مورد آزمایش های غربالگری می تواند دشوار باشد. همه آزمایش های غربالگری مفید نیستند و بیشتر آنها خطراتی دارند.

قبل از انجام هر گونه تست غربالگری، توصیه می شود قبل از آزمایش با پزشک خود صحبت کنید.

درمان سرطان معده

سرطان معده معمولا با یک یا چند مورد از موارد زیر درمان می شود:

• شیمی درمانی؛
• پرتودرمانی؛
• جراحی؛
• ایمونوتراپی، که باعث تحریک یا بهبود توانایی سیستم ایمنی بدن شما در پاسخ به سرطان می شود.

طرح درمان دقیق شما به منشا و مرحله سرطان بستگی دارد. سن و سلامت کلی شما نیز می تواند نقش مهمی در درمان این بیماری داشته باشد.

گذشته از درمان سلول های سرطانی در معده، هدف از درمان، جلوگیری از گسترش سلول های سرطانی است.

اگر سرطان معده درمان نشود، ممکن است به بخش های دیگر بدن گسترش یابد؛ مثل:

• ریه ها،
• غدد لنفاوی،
• استخوان ها،
• کبد.

جلوگیری از سرطان ریه

نمی توان از سرطان معده به تنهایی جلوگیری کرد.

با این حال با رعایت موارد زیر می توانید خطر ابتلا به تمام سرطان ها  را کاهش دهید:

• حفظ وزن متوسط؛
• داشتن یک رژیم غذایی متعادل؛
• عدم مصرف الکل؛
• اجتناب از مصرف سیگار و سایر دخانیات؛
• ورزش منظم.

عوامل حفاظتی

عوامل حفاظتی آن دسته از عواملی هستند که به جلوگیری از خطر ابتلا به سرطان کمک می کنند. اگر این عوامل مدنظر باشند، می توانند خطر ابتلا به سرطان معده را کنترل کنند.

سیگار کشیدن به طور مستقیم با خطر ابتلا به سرطان مرتبط است. اگر سیگار کشیدن را متوقف کنید یا آن را به سطح خاصی کاهش دهید، ممکن است کمک کننده باشد.

درمان عفونت هلیکوباکتریایی. هنگامی که کسی از این عفونت رنج می برد، معده اش ملتهب می شود و تغییرات خاصی در سلول های خط معده دیده می شود و از این رو خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهد.

رژیم غذایی. مصرف میوه ها و سبزیجات می تواند خطر ابتلا به سرطان معده را به طور قابل توجهی کاهش دهد. اگر غذاهای غنی از ویتامین D و بتا کاروتن را بخورید، خطر ابتلا به سرطان معده کمتر خواهد بود.

مصرف غذاهایی که حاوی مقدار کم نمک هستند می تواند به طور قابل توجهی به کاهش خطر ابتلا به سرطان معده کمک کند. هم چنین مصرف نمک کمتر می تواند خطر فشار خون بالا را کاهش دهد.

مکمل های غذایی. معلوم نیست مصرف برخی از مواد معدنی و مکمل های غذایی می تواند خطر ابتلا به سرطان معده را کاهش دهد یا نه.

با این حال شما می توانید با مصرف غذاهای غنی از کاروتن، ویتامین ای، و مکمل های سلنیوم به کاهش احتمال ابتلا کمک کنید.

تاریخچه خانوادگی خود را بررسی کنید. اگر فردی از خانواده یا بستگان نزدیک شما سابقه ابتلا به سرطان معده یا علایم آن را دارد، شما نیز باید از این نظر مورد ارزیابی قرار بگیرید. به کمک یک ارزیابی کامل می توان به تشخیص رسید.

چشم انداز بلند مدت

تشخیص در مراحل اولیه سرطان معده می تواند شانس شما را برای بهبودی افزایش دهد.

بیشتر بازماندگان این بیماری در هنگام تشخیص، توده ابتدایی و متمرکز داشته اند. این بدان معنی است که معده منبع اصلی سرطان بوده و گسترش یافته است.

هنگامی که مبدا ناشناخته است، تشخیص و تعیین مرحله سرطان می تواند دشوار باشد و این موضوع  درمان سرطان را سخت تر می کند.

هم چنین درمان سرطان معده هنگامی که به مراحل بعدی می رسد دشوارتر است.