مسمومیت غذایی
مسمومیت غذایی به دلیل مصرف غذای آلوده، فاسد یا مسموم ایجاد می‌شود
مسمومیت غذایی به دلیل مصرف غذای آلوده، فاسد یا مسموم ایجاد می‌شود و شایع ترین علامت آن ایجاد حالت تهوع، استفراغ و اسهال است.
علایم مسمومیت غذایی
معمولا زمان بروز علایم مسمومیت غذایی بسته به منبع عفونت ممکن است از 1 ساعت تا 28 روز متغیر باشد.
مسمومیت غذایی حداقل سه مورد از علایم زیر را خواهد داشت:
- دل پیچه
- اسهال
- استفراغ
- کاهش اشتها
- تب خفیف
- ضعف
- حالت تهوع
- سردرد
علایم خطرناک شامل :
- اسهال بیش از 3 روز
- تب بالای 5/38 درجه سانتی گراد
- مشکل بینایی یا دشواری در صحبت کردن
- علایم کم آبی شدید بدن شامل خشکی دهان، ادرار خیلی کم یا عدم وجود ادرار و دشواری در حفظ مایعات بدن
- ادرار خونی
چنان چه هر یک از علایم ذکر شده را تجربه کردید فورا با پزشک تماس بگیرید.
دلیل مسمومیت غذایی
- باکتری: باکتری‌ها شایع ترین علت مسمومیت غذایی می‌باشند.
- انگل‌ها: مسمومیت غذایی که به دلیل انگل‌ها ایجاد می‌شود، به اندازه عامل باکتریایی شایع نیست؛ اما خیلی خطرناک است. خانم های باردار و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند به دنبال عفونت انگلی ممکن است دچار عوارض جدی شوند.
- ویروس‌ها: بعضی از انواع ویروس‌ها، هر ساله باعث ایجاد 19 میلیون مورد مسمومیت غذایی می‌شوند که در موارد نادر ممکن است بسیار کشنده باشد.
غذا چطور آلوده می‌شود؟
عوامل بیماری زا (پاتوژن‌ها) تقریبا در تمام مواد غذایی یافت می‌شوند. با این حال گرمای ناشی از پختن غذا معمولا عوامل بیماری زای موجود در آن را قبل از مصرف از بین می برد. از این رو غذاهایی که به طور خام مصرف می‌شوند، ممکن است باعث ایجاد مسمومیت غذایی شوند.
گهگاه غذای پخته نیز در تماس با ارگانیسم‌های آلوده قرار می‌گیرد. این مسئله غالبا زمانی اتفاق می‌افتد که شخصی که غذا می‌پزد، قبل از تهیه غذا دستانش را به خوبی نشسته باشد.
گوشت، تخم مرغ و لبنیات غالبا در معرض آلودگی هستند. آب هم ممکن است به وسیله ارگانیسم‌هایی که باعث ایجاد بیماری می‌شوند، آلوده شود.
چه کسانی در خطر ابتلا به مسمومیت غذایی هستند؟
تقریبا همه مردم در طول زندگی خود حداقل یک بار دچار مسمومیت غذایی می‌شوند.
برخی افراد نسبت به دیگران بیشتر در معرض ابتلا به آن می‌باشند. افرادی که سیستم ایمنی بدن شان ضعیف یا مختل شده یا به یک بیماری خودایمنی مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت و مسمومیت غذایی قرار دارند.
به علاوه زنان باردار، به علت تغییرات ناشی از متابولیسم و سیستم گردش خون، بیشتر در معرض ابتلا به مسمومیت غذایی هستند.
افراد سالخورده به علت ضعف سیستم ایمنی و نیز کودکان به علت عدم تکامل سیستم ایمنی بدن شان، بیشتر در معرض مسمومیت غذایی هستند. همچنین بدن کودکان در اثر اسهال یا استفراغ، به راحتی دچار کم آبی می‌شود.
مسمومیت غذایی چطور درمان می‌شود؟
معمولا مسمومیت غذایی طی مدت 3 تا 5 روز و در منزل قابل درمان است.
اگر دچار مسمومیت غذایی شده‌اید، تامین آب بدن برای شما اهمیت بسیار خواهد داشت. نوشیدنی‌های ورزشی حاوی مقدار زیادی الکترولیت هستند که برای بدن شما بسیار مفیدند. به علاوه آب میوه و آب نارگیل باعث ذخیره کردن کربوهیدرات در بدن و رفع خستگی می‌شود.
بهتر است از مصرف کافئین خودداری کنید.
به یاد داشته باشید که چای بدون کافئین با افزودن گیاهان آرامش بخش مانند بابونه، نعناع و گل قاصدک می‌تواند ناراحتی معده را تسکین دهد.
استفاده از داروهای بدون نسخه در کنترل اسهال و رفع حالت تهوع به شما کمک می‌کند. ولی باز هم لازم است قبل از استفاده از این داروها با پزشک خود مشورت کنید.
افرادی که دچار مسمومیت غذایی می‌شوند، لازم است به اندازه کافی استراحت کنند. اما در موارد شدید مسمومیت، شاید لازم باشد بیمار برای مدت طولانی در بیمارستان بستری شود.
رژیم غذایی
بهتر است تا زمانی که اسهال و استفراغ برطرف نشده از خوردن غذاهای جامد خودداری کنید و به جای آن غذاهای کم چربی که هضم آنها آسان است را مصرف کنید.
غذاهایی که مصرف آنها مفید است:
- بیسکوئیت نمک دار
- ژله
- موز
- برنج
- پودر جوی دو سر
- سوپ مرغ
- سیب زمینی شیرین
- سبزیجات آب پز
- نان تست
- نوشابه بدون کافئین
- آب میوه رقیق شده طبیعی
- نوشیدنی‌های ورزشی
غذاهای ممنوع در زمان مسمومیت غذایی
برای پیشگیری از ناراحتی معده، حتی اگر فکر می‌کنید حالتان بهتر شده، از مصرف غذاهایی که هضم آنها دشوار است خودداری کنید.
غذاهایی که باید از مصرف آنها پرهیز کرد:
- غذاهای چرب
- غذاهای پرادویه و پر از چاشنی
- غذاهای حاوی شکر فراوان
- غذاهای تند
- غذاهای سرخ شده
- کافئین (موجود در نوشابه، نوشیدنی‌های انرژی زا و قهوه)
- الکل
جمع بندی
غالبا وقتی افراد به مسمومیت غذایی در حد متوسط مبتلا می‌شوند، ظرف 48 ساعت کاملا بهبود پیدا می‌کنند.
اگر چه طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، میزان مرگ و میر ناشی از مسمومیت غذایی بسیار نادر است، اما گاهی ممکن است این بیماری جان فرد را تهدید کند.
پیشگیری از مسمومیت غذایی
بهترین راه برای پیشگیری از مسمومیت غذایی این است که غذای خود را سالم نگاه دارید و از خوردن غذاهای ناسالم پرهیز کنید.
برخی از غذاها با توجه به روش تهیه و پخت بیشتر احتمال دارد که باعث ایجاد مسمومیت غذایی شوند. گوشت، مرغ، تخم مرغ و صدف محل مناسبی برای تجمع عوامل عفونت زا هستند اما حین پختن آنها، عوامل عفونی و بیماری زا از بین می‌روند.
اگر این گونه غذاها به شکل خام یا نیم پز مصرف شوند یا در صورتی که دست‌ها و محیط اطراف آلوده باشد، ممکن است باعث ایجاد مسمومیت غذایی برای فرد شوند.
سایر غذاهایی که احتمال دارد باعث ایجاد مسمومیت غذایی شود عبارتند از:
- سوشی و سایر غذاهای دریایی که به صورت خام یا نیم پز صرف می‌شوند،
- غذاهای گوشتی و هات داگ به صورت نپخته،
- گوشت چرخ کرده که از گوشت چندین حیوان مختلف تهیه شده باشد،
- شیر، پنیر و آب میوه غیرپاستوریزه،
- میوه‌ها و سبزیجات خام و شسته نشده.
توجه داشته باشید که قبل از پختن غذا یا خوردن آن، دست‌های خود را بشویید. اطمینان حاصل کنید که غذای شما به خوبی بسته بندی و نگهداری شده است. گوشت و تخم مرغ را نیز به طور کامل بپزید.
مواد غذایی خام باید قبل از استفاده شسته و تمیز شده و سپس برای تهیه غذا از آن استفاده شود. بنابراین اطمینان حاصل کنید که قبل از مصرف، میوه‌ها و سبزیجات به خوبی شسته شوند.
