دیابت نوع 2 یک بیماری مزمن است که با افزایش قند خون تشخیص داده می شود.

به دیابت نوع 2 دیابت ملیتوس و یا دیابت بزرگسالی نیز گفته می شود.

دلیل این نام گذاری این است که بیماری تقریبا از اواسط یا اواخر بزرگسالی شروع می شود؛ اما امروزه به دلیل تغییر نحوه زندگی روند این بیماری در کودکان و نوجوانان رو به افزایش است.

دیابت نوع 2 کاملا متفاوت و بسیار شایع تر از دیابت نوع 1 است. نقطه اشتراک این دو بیماری بالا بودن قند خون و عوارض ناشی از آن است.

در طی فرآیند هضم، غذا به اجزای تشکیل دهنده اش تجزیه می شود. کربوهیدرات ها به قند های ساده یا گلوکز تجزیه می شوند.

گلوکز منبع اصلی تامین انرژی برای سلول های بدن است. برای تهیه انرژی مورد نیاز سلول ها، گلوکز باید از جریان خون خارج شده و وارد سلول شود.

انسولین موجود در جریان خون به سلول ها سیگنال می دهد تا گلوکز را جذب کنند. انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده یا پانکراس تولید می شود.

زمانی که سطح گلوکز در خون بالا می رود (برای مثال بعد از صرف غذا)، لوزالمعده انسولین بیشتری تولید می کند.

دیابت نوع 2 زمانی رخ می دهد که سلول ها در مقابل تاثیر طبیعی انسولین مقاومت می کنند. به این حالت مقاومت در برابر انسولین گفته می شود که در نتیجه آن میزان قند خون افزایش می یابد.

در افرادی که مقاومت در برابر انسولین دارند، لوزالمعده متوجه بالا رفتن میزان گلوکز در خون می شود.

واکنش لوزالمعده در این حالت، تولید بیشتر انسولین است تا مقدار قند خون در سطح طبیعی باقی بماند.

در طول زمان، مقاومت به انسولین شدید تر می شود و لوزالمعده  هم در واکنش به این موضوع انسولین بیشتری تولید می کند.

در نهایت، لوزالمعده‏ “خسته” شده و نمی تواند به نیاز بدن برای تولید انسولین بیشتر پاسخ دهد و از کار می افتد. در نتیجه، مقدار قند خون بالا می رود.

دیابت نوع 2 موروثی بوده و چاقی خطر ابتلا به این دیابت را به شدت افزایش می دهد.

علایم

علایم دیابت با سطح بالای گلوکز در خون در ارتباط است.

این علایم عبارتند از:

• افزایش دفع ادرار، تشنگی و گرسنگی
• کاهش وزن
• افزایش احتمال عفونت هایی همانند عفونت های قارچی

دیابت نوع 2 روی تمام قسمت های بدن تاثیر گذاشته و می تواند عوارض بسیار جدی و کشنده ای داشته باشد.

برخی از این عوارض شامل موارد زیر است:

• سخت شدن دیواره سرخرگ‌ (تصلب شرایین): تصلب شرایین انباشته شدن چربی در دیواره سرخرگ هاست که مانع از رسیدن خون به اندام ها می شود و بر قلب، مغز و پاها بیش از هر اندام  دیگری تاثیر می گذارد.
• بیماری های شبکیه: ممکن است رگ های خونی ریز در شبکیه در اثر قند خون بالا آسیب ببینند. این آسیب می تواند ورود جریان خون به شبکیه را مسدود کرده و یا منجر به خونریزی در شبکیه شود که به توانایی شبکیه در دیدن نور آسیب می رساند.
• نوروپاتی: در این بیماری اعصاب بدن آسیب می بینند. شایع ترین نوع آن نوروپاتی محیطی است. ابتدا اعصاب پاها آسیب دیده و باعث درد و بی حسی در پاها می شود. این بیماری می تواند پیشرفت کند و باعث ایجاد علایم در پاها و دست ها شود. ممکن است اعصابی که عمل هضم، عملکرد جنسی و ادرار را کنترل می کنند نیز درگیر شوند.
• مشکلات پا: زخم ها و تاول های روی پا به دو دلیل اتفاق می افتند:
• نوروپاتی محیطی باعث از بین رفتن حس در پاها شده که در نتیجه آن فرد آسیب پوستی در پاها را حس نکرده و این زخم ها می تواند گسترش پیدا کرده و عفونی شوند.
• گردش خون به پاها تضعیف شده و بهبودی زخم ها به کندی صورت می گیرد. در صورت عدم درمان، ممکن است یک زخم ساده عفونی و بسیار بزرگ شود. اگر درمان های پزشکی نتواند باعث بهبودی زخم ها شود، ممکن است نیاز به قطع عضو باشد.
• نفروپاتی: یا آسیب به کلیه ها زمانی اتفاق می افتد که قند خون بالا بوده و به خصوص فشار خون فرد نیز کنترل نشده باشد.

تشخیص

تشخیص دیابت نوع دو از طریق اندازه گیری قند خون انجام می شود.

بدین منظور نمونه خون در حالت ناشتا از فرد گرفته می شود.

اگر مقادیر اندازه گیری شده از میزان نرمال بیشتر باشد و همراه آن علایم دیابت دیده شود، برای فرد تشخیص دیابت نوع 2 گذاشته می شود.

این آزمایش ها به شرح زیر هستند:

• آزمایش قند خون ناشتا (FPG): قند خون در حالت ناشتا (حداقل 8 ساعت غذا نخوردن) گرفته می شود.
• تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): قند خون دو ساعت بعد از مصرف 75 گرم گلوکز اندازه گیری می شود.
• آزمایش قند خون تصادفی: قند خون به صورت تصادفی در ساعت های مختلف روز اندازه گیری می شود.
• هموگلوبین A1C: این آزمایش میانگین قند خون را طی دو تا سه ماه قبل اندازه گیری می کند.

طول دوره بیماری

دیابت یک بیماری مادام العمر است. با این حال گاهی اوقات افراد مبتلا به دیابت نوع 2 فقط با داشتن یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و کاهش وزن می توانند قند خون خود را به حالت نرمال برگردانند.

اما از آنجایی که  افزایش سن باعث پیشرفت این بیماری می شود، در بیشتر مواقع به مرور زمان به درمان های دارویی نیاز خواهد بود.

پیشگیری

اگر یکی از بستگان نزدیک، به ویژه والدین یا خواهر یا برادر، به دیابت نوع 2 مبتلا هستند یا اگر آزمایش قند خون شما “پیش دیابت” را نشان می دهد، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 هستید.

برای پیشگیری از دیابت نوع 2 :

• وزن ایده آل خود را حفظ کنید.
• به طور مرتب ورزش کنید. برای مثال پنج روز در هفته پیاده روی یا دوچرخه سواری کنید چراکه ورزش منظم مقاومت در برابر انسولین را کاهش می دهد، حتی اگر وزن کم نکنید.
• رژیم غذایی سالمی داشته باشید.

اگردر حال حاضر به دیابت نوع 2 مبتلا شده اید، هم چنان می توانید عوارض این بیماری را به تاخیر بیاندازید یا از آن ها پیشگیری کنید:

• قند خون خود را به طور مرتب کنترل کنید. با کنترل قند خون می توان خطر سایر عوارض این بیماری را کاهش داد.
• خطر ابتلا به عوارض قلبی را با مدیریت فاکتورهای خطر ابتلا به تصلب شرایین کاهش دهید. این فاکتور ها عبارتند از:
• فشار خون بالا
• کلسترول و تری گلیسیرید بالا
• سیگار کشیدن
• چاقی
• هر ساله به چشم پزشک و یک متخصص پا مراجعه کنید تا عوارض چشم و پا کاهش یابد.

درمان

• رژیم غذایی و ورزش

در بیشتر موارد، درمان دیابت نوع 2 با کاهش وزن، از طریق رژیم و ورزش شروع می شود.

در رژیم غذایی سالم برای فرد مبتلا به دیابت موارد زیر باید رعایت شود:

• چربی های اشباع، ترانس و کلسترول کمی داشته باشد.

• در کل، مقدار کالری کم باشد.

• مغذی باشد و حاوی مقادیر فراوانی از غلات، روغن های اشباع نشده، میوه و سبزیجات باشد.

برای برخی افراد، دیابت نوع 2 فقط با رژیم و ورزش قابل کنترل است.

حتی اگر به داروها نیز نیاز باشد، برای کنترل دیابت رژیم غذایی و ورزش مهم است.

• دارو: این داروها به صورت خوراکی و تزریقی هستند و از روش های مختلف قند خون را کاهش می دهند.

پیش آگهی

پیش آگهی در بیماران دیابتی متفاوت بوده و به چگونگی کنترل قند خون آنها بستگی دارد.

حمله قلبی، سکته و بیماری های کلیوی ناشی از دیابت می تواند به مرگ زودرس منجر شود.

ناتوانی فیزیکی به دنبال مشکلاتی همانند از دست دادن بینایی، قطع عضو، مشکلات عصبی، مشکلات قلبی و کلیوی کیفیت زندگی فرد را کاهش می دهد.

هر چه فرد دیابتی در کنترل قند خون خود بهتر عمل کند، احتمال عوارض ناشی از این بیماری کاهش می یابد.