یبوست چیست؟

یبوست به حالتی گفته می شود که حرکات روده (تخلیه مدفوع ) برای فرد دشوار باشد یا تعداد دفعات اجابت مزاج کمتراز حالت عادی صورت گیرد؛ یا ممکن است فرد نیاز به دفع داشته باشد اما نتواند مدفوع خود را تخلیه کند.

یبوست می تواند شکم درد یا نفخ ایجاد کند یا باعث ایجاد احساس ناخوشی شود. مدفوع در حالت عادی نرم و دفع آن از بدن آسان است.

آیا لازم است هر روز تخلیه مدفوع داشته باشم؟

 خیر؛ همه افراد هر روز تخلیه مدفوع ندارند. بعضی از افراد ممکن است 3 بار در روز تخلیه داشته باشند. افرادی دیگری هم ممکن است 2 تا 3 بار در هفته دفع داشته باشند.

هر کسی الگوی مخصوص به خودرا دارد. به نظر می رسد قبل از بلوغ، یبوست در بین دختران و پسران به یک اندازه رایج است. پس از بلوغ و در سنین جوانی، زنان بیشتر از مردان به یبوست مبتلا می شوند.

علت چیست؟

علل و درمان یبوست در بزرگسالان با کودکان متفاوت است

نمونه هایی از علل یبوست در نوزادان و کودکان:

1) بیماری هیرشپرونگ (اختلال مادرزادی گوارشی)؛

2) کم کاری تیروئید؛

3) مشکلات سیستم عصبی.

برخی ازعواملی که باعث یبوست  دربزرگسالان می شود:

1) نادیده گرفتن نیاز به دفع، هنگامی که این احساس به شما دست می دهد؛   

2) استفاده بیش از حد از داروهای ملین ( نرم کننده مدفوع)؛

3) استرس؛

4) هورمون های بارداری؛

5) تغییر در برنامه عادی روزانه یا مسافرت؛

6) نخوردن فیبر غذایی به اندازه کافی؛

7) عدم مصرف مایعات به اندازه کافی؛

8) نداشتن فعالیت بدنی کافی؛

9) استفاده بیش از حد از کافئین یا الکل؛

10) مصرف داروهایی مانند داروهای ضد اسید معده حاوی آلومینیوم یا کلسیم، داروهای ضد افسردگی، آنتی هیستامین ها، مواد مخدر مانند کدئین، داروهای ضد اسپاسم، داروهای ادرارآور، آرامبخش ها و بعضی از داروهای بیماری های قلبی؛

11) استفاده از مکمل هایی مانند آهن و کلسیم.

بیماری هایی که می توانند باعث یبوست شوند:

سندروم روده تحریک پذیر، سرطان روده بزرگ، اختلالات غذایی، کم کاری تیروئید، دیابت، پارکینسون، ام اس، بیماری سلیاک، افسردگی، اختلالات عصبی، سکته مغزی، بیماری هیرشپرونگ، ضایعه نخاعی و آسیب به سر.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

• بدون هیچ تغییری در روال عادی زندگی روزانه، تغییر ناگهانی در تخلیه مدفوع شما ایجاد شود.
• چندین روز یبوست داشته اید و تغییر رژیم غذایی کمکی نکرده است.
• درد شدیدی در شکم یا راست روده (بالا و داخل مقعد) خود دارید.
• در مدفوعتان خون وجود دارد.
• دچار کاهش وزن غیرقابل توضیح شده اید.
• به طور متناوب یبوست و اسهال دارید.

عوارض احتمالی یبوست چیست؟

• هموروئید یا بواسیر؛
• شقاق یا زخم ناحیه مقعد به دنبال دفع متناوب مدفوع سفت؛
• ضعیف شدن ماهیچه ها و رباط هایی که مقعد را در جای خود نگاه می دارند؛
• انسداد مدفوع در روده بزرگ.

رژیم غذایی من چگونه می تواند به بهبود یبوست کمک کند؟

مصرف فیبر و مایعات در کنار یکدیگر، تخلیه مدفوع را منظم نگه می دارند. مواد غذایی سرشار از فیبر با حفظ مایعات در مدفوع، باعث نرم ماندن آن می شود.

هدف را بر این بگذارید که هر روز 2/2 تا 3 لیتر(9 تا 12) لیوان مایعات بنوشید. آب بهترین گزینه است.

افزودن ناگهانی و سریع فیبر به رژیم غذایی می تواند باعث بروز دل پیچه و ایجاد گاز شود. وقتی فیبر غذایی بیشتری می خورید، یادتان باشد که مایعات بیشتری نیز بنوشید.

غذاهایی حاوی فیبر هستند که یبوست ایجاد نمی کنند یا باعث بدتر شدن آن نمی شوند. فیبر در بیشتر غذاهای گیاهی یافت می شود.

غذاهایی حاوی فیبر عبارتند از:

• سبزیجات و میوه ها شامل میوه های خشک شده؛  
• غلات کامل و محصولات گندم کامل، مانند نان، غلات صبحانه، پاستا، برنج قهوه ای، جو دو سر، سبوس جو، جو و کینوآ؛
• لوبیای خشک، نخود و عدس؛
• دانه ها و مغزها.

پختن، مخلوط یا پوره کردن مواد غذایی باعث کاهش مقدار فیبر آنها نمی شود.

هم چنین می توانید با افزودن 15 تا 30 میلی لیتر(1 تا 2 قاشق غذاخوری) تخم چیا، تخم برزک (کتان) آسیاب شده یا سبوس جو به غلات صبحانه، غذاها، یا نان و شیرینی، مقدار فیبر خوراکی خود را افزایش دهید.

برای آگاهی از مقدار فیبر موجود در خوراکی های بسته بندی شده، جدول ترکیبات غذایی روی بسته بندی را بخوانید. به دنبال خوراکی هایی باشید که درصد ارزش روزانه فیبر موجود در آنها 15 درصد یا بیشتر باشد.

یعنی این خوراکی ها فیبر بسیار زیادی دارند. خوراکی هایی که حداقل 4 گرم فیبر در هر وعده دارند، غذاهایی با مقدار فیبر بالا محسوب می شوند.

یبوستی که به واسطه مصرف دارو یا یک عارضه پزشکی ایجاد شده باشد، به احتمال کمتری از طریق ایجاد تغییرات در رژیم غذایی بهبود می یابد.

آیا خوردن آلو یا نوشیدن آب آلو برای یبوست مفید است؟

بله. آلو و آب آلو حاوی سوربیتول هستند که یک الکل قندی طبیعی محسوب می شود. آلو و آب آلو بهتر است در ترکیب با رژیم غذایی سرشار از فیبر و مایعات مصرف شوند.

آیا می توان از داروهای ملین برای بهبود یبوست استفاده کرد؟

داروهای ملین موادی هستند که می توانند به رفع یبوست کمک کنند. با این حال استفاده طولانی مدت از بعضی ملین ها می تواند باعث وابستگی بدن شما به آنها شود. در مورد استفاده از ملین برای کنترل یبوست خود با پزشک صحبت کنید.

در مورد استفاده از ملین های حجم دهنده برای کنترل یبوست با پزشک مشورت کنید. آنها با جذب مایعات بیشتر در روده ها، یبوست را تسکین می دهند. این ملین ها شامل محصولات مبتنی بر پسیلیوم و متیل سلولز هستند.

مکمل های حاوی فیبر به فراوانی در دسترس هستند. می توانید آنها را به شکل های مختلف مانند پودر، قرص و کپسول پیدا کنید. اگر برای خوردن فیبر کافی دچار مشکل هستید، می توانید از مکمل های حاوی فیبر استفاده کنید.

اما اگر به بیماری خاصی دچار هستید، داروی خاصی مصرف می کنید و یا اگر باردار هستید، قبل از استفاده از هر دارو یا حتی مکمل های حاوی فیبر با پزشک  خود مشورت کنید.