دکتر آیدا ژیان عمرانیان(داروساز)

چشم ­ها از حساس­ترین اعضای بدن هستند که مانند هر عضو دیگری تحت­ تاثیر ژنتیک و شرایط محیطی ممکن است درگیر مشکلات و عوارضی شوند که برای به حداقل رساندن آسیب ­های چشمی ناشی از این عوامل، مراقبت­ هایی وجود دارد که می­ توان با بهره گرفتن از آن، احتمال آسیب را به حداقل رساند .

در این شماره مواردی از شایعترین اختلالات چشمی را به همراه هم بررسی می­کنیم.

 آب مروارید

یکی از شناخته شده­ترین بیماری­های چشمی  آب مروارید یا کاتاراکت است. آب مروارید به معنی کدر شدن عدسی چشم است که منجر به تاری دید می­گردد. افراد مبتلا به آب مروارید معمولا رنگ‌ها را به صورت کم­رنگ می‌بینند و در مراحل پیشرفته تر دید آن­ها به کلی مختل می‌شود.

 علایم و نشانه‌های آب مروارید چیست؟

تشخیص آب مروارید در مراحل ابتدایی بیماری آسان نبوده و علایم و نشانه ­های آن بسیار خفیف است. به همین علت، هر گونه تغییر در سطح بینایی باید مورد ارزیابی متخصص چشم پزشک قرار گیرد.

برخی از نشانه‌های شایع آب مروارید:

• تاری دید؛
• نیاز به تعویض مکرر عینک یا لنز چشمی؛
• دید نامناسب در شب، مخصوصا هنگام رانندگی؛
• تغییر رنگ‌ها؛
• دوبینی.

آب مروارید چگونه درمان می‌شود؟ 

 آب مروارید اغلب با افزایش سن رخ می­ دهد و ممکن است بخشی طبیعی از فرآیند افزایش سن باشد.

با این حال، تغذیه نامناسب، سیگار کشیدن، اختلال‌های متابولیک، قرار گرفتن بیش از حد در معرض خورشید، تروما و مصرف برخی داروها مانند کورتون، می‌تواند بروز آن را تسریع کند.

از آنجایی که تا به امروز، هیچ درمان پزشکی اثبات شده­ای برای آب مروارید وجود ندارد، بهتر است تا با مراقبت­ از چشم ها در برابر نور خورشید و عدم مصرف سیگار، روند بروز و پیشرفت آب مروارید را کند کرد.

در مراحل اولیه تشکیل آب مروارید می‌توان با استفاده از روش‌های مختلف اصلاح بینایی به بهبود آن کمک کرد، اما در مراحل آخر انجام عمل جراحی ضروری خواهد بود.

خوشبختانه عمل جراحی در درمان اختلال آب‌ مروارید موفقیت ­های بسیاری در پی دارد.

 بیرون زدگی چشم

 بیرون زدگی چشم معمولا نشانه بیماری دیگری است. بیرون زدگی چشم یا پروپتوزیس زمانی به وجود می‌‌آید که یک یا هر دو چشم به علت برخی از انواع اختلالات چشمی از قبیل تورم عضلات چربی و بافت‌های پشت چشم از درون کاسه چشم بیرون بیاید.

در این شرایط بخش زیادی از قرنیه در معرض هوا قرار می‌‌گیرد و به این ترتیب حفظ رطوبت چشم به یک اقدام دشوار تبدیل خواهد شد.

در برخی موارد شدید بیرون زدگی چشم می‌تواند فشار بسیار زیادی را بر عصب بینایی وارد کند و باعث از دست رفتن بینایی نیز باشد.

اختلالات متعددی از قبیل پر کاری تیروئید، آب سیاه، سرطان خون و مواردی از این قبیل با بیرون زدگی چشم همراهند.

بیماری گریوز یک اختلال سیستم ایمنی است که منجر به پرکاری تیروئید می­ شود  و معمولاً همراه با اگزوفتالمی (بیرون زدن چشم از حدقه) همراه است.

 علایم و نشانه‌های بیرون زدگی چشم

برخی از علایم و نشانه‌های بیرون زدگی چشم به شرح زیر می‌باشند:

• بیرون زدگی چشم
• خشکی شدید چشم
• سفیدی قابل ‌مشاهده بین قسمت فوقانی عنبیه و پلک
• درد و التهاب چشم

 برای درمان بیرون زدگی چشم راه درمانی وجود دارد؟ 

در شرایطی که دلیل خشکی چشم را بدانیم، راه­های درمانی مختلفی پیش روی ماست؛ با این حال در همه موارد بیرون زدگی چشم باعث می‌شود که چشم در معرض هوا قرار گرفته و سطح چشم خشک شود.

در این شرایط برای جبران خشکی چشم استفاده از قطره و اشک مصنوعی می‌تواند به حفظ رطوبت آن کمک کند. همیشه قبل از استفاده از این محصولات بروشور آن‌ها را مطالعه کنید.

پزشک شما در خصوص مناسب بودن این محصولات به شما مشاوره خواهند داد. در صورتی که علایم و نشانه‌های خشکی چشم کماکان باقی ماند، باید دوباره به متخصص چشم مراجعه کنید.

پیر چشمی

پیرچشمی بخشی طبیعی از روند افزایش سن است. پیرچشمی به معنی تغییر توانایی تمرکز از روی اشیاء دور بر روی اشیاء نزدیک و تمرکز از روی اشیاء نزدیک بر روی اشیاء دور و هم چنین فواصل بین آن­ها می­ باشد.

هنگامی که عدسی طبیعی در چشم انعطاف‌پذیری خود را از دست دهد، عارضه پیرچشمی بوجود می­آید. با از دست رفتن تدریجی خاصیت ارتجاعی عدسی چشم، قدرت تطابق کم خواهد شد.

در چنین وضعیتی، اجسام نزدیک یا چاپ ریز به طور واضح قابل دیدن نیستند.

پس از ۵۰ سالگی یا بیشتر، ممکن است مجبور شوید کتاب یا سایر مطالب خواندنی را دورتر از چشمان خود نگه دارید تا خواندن آن آسان‌تر شود. درمان اصلی و شاید امن ترین روش درمان پیرچشمی، استفاده از عینک نزدیک ­بین یا پیرچشمی است.

امروزه برای کاهش وابستگی به عینک نزدیک در میانسالی و بهبود کیفیت زندگی و هم­چنین تمایل افراد به انجام فعالیت­های بینایی بدون وابستگی به عینک روش های مختلف درمان پیرچشمی پیشنهاد می ­شود، مانند استفاده از لنزهای تماسی دو کانونی یا چند کانونی، جراحی لیزیک قرنیه و … .

لازم است برای تشخیص و درمان پیرچشمی به متخصص چشم پزشک مراجعه کنید.

آلرژی چشمی

آلرژی چشم یک واکنش ایمنی نامطلوب است که به ‌هنگام تماس آلرژن(ماده تحریک‌کننده) با چشم رخ می‌دهد. آلرژن‌ها موادی مانند گرده گل، گرد و غبار، دود یا وسایل آرایشی می ­باشند.

ممکن است یک چشم یا هر دو چشم تحت تأثیر قرار بگیرند و در بعضی موارد، این علایم ممکن است با آبریزش بینی، احتقان یا عطسه نیز همراه باشد.

علایم حساسیت چشم شامل خارش یا سوزش چشم، اشک ریزش و التهاب و قرمزی چشم­ها می باشد. بهترین راه برای درمان آلرژی چشم، جلوگیری از آلرژی ایجاد شده است. اما همیشه امکانش نیست؛ به‌خصوص در آلرژی‌های فصلی. خوشبختانه درمان‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند علایم آلرژی چشم را تسکین دهد.

کنترل و درمان آلرژی چشم

• اولین گام در کنترل آلرژی فصلی یا دائمی دوری کردن از آلرژن‌هایی است که باعث تحریک بروز علایم می‌شود.
• بهتر است هنگام گرده­افشانی گیاهان، یعنی اواسط صبح یا اوایل غروب خورشید در فصول بهار و پاییز و یا در روزهایی که باد شدیدی می‌وزد تا حد ممکن از خانه خارج نشوید.
• برای جا به جایی هوای خانه، پنجره‌ها را طولانی مدت باز نگاه ندارید، زیرا امکان نفوذ گرده و هاگ گیاهان وجود دارد.
• در فضای باز از عینک و یا عینک آفتابی استفاده کنید، این کار نفوذ عوامل آلرژن به درون چشم‌ها را کاهش می‌دهد.
• از هرگونه دست زدن به چشم‌ها خودداری کنید؛ این کار چشم‌ها را تحریک کرده و باعث بدتر شدن شرایط خواهد شد.
• اجزا و قطعات کولر و سیستم گرمایش و سرمایش خود را همیشه پاکیزه نگه دارید.
•  ملحفه‌ و رخت خواب خود را مرتب با آب گرم بشویید.
• بعد از نوازش و بغل کردن حیوانات بلافاصله دست‌های خود را بشویید.

قطره‌های چشمی و داروهای بدون نسخه باعث رهایی موقت از برخی علایم خواهد شد.

این داروها ممکن است برای همه‌ علایم اثر بخش نباشد و استفاده طولانی مدت از برخی از این داروها می‌تواند وضعیت فرد را بدتر کند.

بهتر است جهت کنترل و درمان حساسیت چشمی به پزشک متخصص چشم مراجعه نمایید.