دکتر شقایق کیخسروی (داروساز)

در شماره قبلی در مورد سرماخوردگی کودکان صحبت کردیم؛ در مورد موضاعاتی از قبیل علائم سرماخوردگی و مدیریت آنها بحث شد.

در این شماره به مدیریت برخی دیگر از علائم، روش های درمان و پیشگیری از سرماخوردگی در کودکان می پردازیم.

سرفه

سرفه ممکن است بر خواب، عملکرد مدرسه و توانایی بازی کودک تأثیر گذارد.

هم چنین ممکن است خواب سایر اعضای خانواده را مختل کند و یا در کلاس درس اختلال ایجاد کند.

اگرچه بیماران به دنبال راهکاری برای سرکوب سرفه هستند، اما سرفه ترشحات دستگاه تنفسی را پاک می کند و سرکوب سرفه ممکن است منجر به احتباس ترشحات و انسداد راه هوایی شود.

متخصصان برای کنترل سرفه توصیه می کنند که کودکان به اندازه کافی آب و مایعات بنوشند و از مایعات گرم (چای، سوپ مرغ) و عسل (در کودکان بالای یک سال) استفاده کنند. این موارد بی خطر هستند و می توانند در کنترل سرفه مفید باشند.

• عسل

 عسل به عنوان  یک گزینه موثر و بی خطر برای درمان سرفه در کودکان بالای یک سال مبتلا به سرماخوردگی پیشنهاد می شود. نیم تا یک قاشق چایخوری عسل را می توان مستقیم و یا با چای رقیق و استفاده کرد. در کودکان زیر یک سال، به دلیل خطر مسمومیت با سم بوتولیسم نباید از عسل استفاده کرد.

چندین مطالعه مختلف اثر بخشی عسل را بر سرفه در مقاسیه با داروهای ضد سرفه مورد بررسی قرار دادند.

نتیجه تمام این مطالعات نشان داد که استفاده از عسل به اندازه و یا بیشتر از داروهای ضد سرفه بر کنترل سرفه در کودکان موثر است و تقریبا هیچ عارضه جدی در کودکان بالاتر ازیک سال ندارد.

با توجه به ایمنی نسبی و هزینه پایین عسل، سازمان بهداشت جهانی (WHO) و آکادمی اطفال آمریکا (AAP) آن را به عنوان یک درمان مناسب برای سرماخوردگی در کودکان خردسالی که بیش از یک سال دارند، پیشنهاد می‌کنند.

• آب نبات و قرص های مکیدنی

آب نبات و قرص های مکیدنی ممکن است در کنترل سرفه کمک کننده باشند؛ اما چون خطر خفگی برای کودکان وجود دارد برای کودکان بالاتر از 6 سال توصیه می شود.

• کدئین

 استفاده از کدئین برای کنترل سرفه  در کودکان توصیه نمی شود؛ زیرا مصرف کدئین در کودکان می تواند با عوارض و خطرات جدی همراه باشد.

اگر علائم سرماخوردگی طولانی شد چه اقداماتی می توانیم انجام دهیم؟

• علائم مربوط به بینی

اگر ترشحات بینی شدیدتر و طولانی تر از حد انتظار در سرماخوردگی باشد، برای مثال این علائم 10 روز طول بکشد و رو به بهبود نرود و یا بدتر شود، حتما باید به پزشک مراجعه شود.

• سرفه

اگر سرفه در کودکان شدیدتر و یا طولانی تر از حد انتظار در سرماخوردگی باشد، برای مثال سرفه به طور مداوم دو هفته ادامه پیدا کند و بهبودی در آن حاصل نشود، نیاز به مراجعه به پزشک و بررسی بیشتر دارد.

چه درمان هایی در سرماخوردگی تاثیری در بهبود علائم ندارند؟

آنتی بیوتیک ها

 مصرف آنتی بیوتیک هیچ نقشی در درمان و یا کنترل علائم سرماخوردگی ندارد، اما می تواند مقاومت میکروبی را افزایش دهد و یا عوارض جانبی ایجاد کند.

مصرف آنتی بیوتیک تنها در صورتی که عفونت ثانویه تشخیص داده شود با نظر پزشک  قابل استفاده است.

آنتی هیستامین ها

مصرف آنتی هیستامین ها برای درمان سرماخوردگی پیشنهاد نمی شود. در مطالعات مختلف مصرف آنتی هسیتامین در تسکین علائم بینی و یا سرفه در کودکان موثر نبوده است و ممکن است همراه با عوارض باشد؛ در نتیجه مصرف آن، بدون تجویز پزشک، در کودکان پیشنهاد نمی شود.

مواد  معطر

استفاده از مواد معطر، مانند منتول، کافور و یا روغن اکالیپتوس که برای استفاده روی ملحفه  جهت درمان احتقان بینی یا سرفه وجود دارند توصیه نمی شود.

داروی گیاهی اکیناسه

تاثیر مصرف اکیناسه در درمان و یا کاهش شدت سرماخوردگی در کودکان ثابت نشده است. مصرف اکیناسه می تواند با عوارض جانبی، مانند مشکلات پوستی همراه باشد.

داروی گیاهی پلارگونیوم

 از عصاره این گیاه در شربت های ضد سرفه استفاده می شود؛ اما مطالعاتی که انجام شده اثربخشی مثبتی از این دارو را در درمان سرماخوردگی نشان نداده است.

پیشگیری از سرما خوردگی

رعایت بهداشت

 بهترین روش برای جلوگیری از انتقال ویروس سرماخوردگی، شستن مکرر دست ها و اجتناب از دست زدن به دهان، بینی و چشم ها می باشد.

ویروس های سرماخوردگی می توانند از طریق دست ها به اشیای موجود در محیط یا افراد دیگر منتقل شوند.

برای جلوگیری از آلوده شدن دست‌ها، می‌توان به کودکان مبتلا به سرماخوردگی آموزش داد که به جای دست‌هایشان، در دستمال یا آرنج خود سرفه کنند. دستمال های استفاده شده نیز باید در سطل زباله ریخته شود.

ایمن سازی  و اقدامات پیشگیرانه برای سرماخوردگی در کودکان

 ایمن سازی برای پیشگیری از سرماخوردگی وجود ندارد.

اقدامات پیشگیرانه اثبات نشده

بعضی اقدامات و داروها وجود دارد که تاثیر آن برای پیشگیری از سرماخوردگی ثابت نشده است.

محصولات گیاهی مانند سیر، ویتامین ها مانند ویتامین دی، مواد معدنی، هومیوپاتی یا پروبیوتیک ها  هیچ کدام برای پیشگیری از سرماخوردگی توصیه نمی شوند.

به طور خلاصه در مورد سرماخوردگی کودکان موارد زیر را به یاد داشته باشیم:

سرماخوردگی یک بیماری خود به خود محدود شونده است و معمولا طی 10 تا 14 روز برطرف می شود.

در چند روز ابتدایی علائم بدتر می شوند و سپس این علائم رو به بهبود می روند. در صورت پیشرفت و یا طولانی شدن علائم ممکن است نیاز به بررسی بیشتر و مراجعه به پزشک باشد.

در کودکان کمتر از 12 سال بتر است از داروهای  ضد سرفه با احتیاط وتجویز پزشک مصرف شود.

اگر علائم سرماخوردگی  کودک را آزار می دهد، برای مثال موجب اختلال در خوابیدن یا خوردن و نوشیدن می شود، یا برای سایر اعضای خانواده ایجاد ناراحتی می کند، ممکن است درمان علامتی ضروری باشد.

برای درمان علائم مزاحم بینی، یک یا چند راهکار مناسب (مانند شستشو و تخلیه بینی به کمک قطره و یا اسپری های مخصوص بینی، مصرف مایعات کافی و بخور سرد) را به جای داروهای بدون نسخه (OTC)یا درمان های معطر موضعی استفاده کنید.

 برای درمان سرفه مصرف آب و مایعات، مانند مایعات گرم (چای، سوپ مرغ)، عسل (در کودکان بزرگتر از یک سال)، یا آب نبات های مکیدنی  (در کودکان بالای 6 سال که خطر خفگی وجود ندارد) به جای داروهای ضد سرفه، آنتی هیستامین ها و خلط آورها توصیه می شود.

توصیه می شود برای مصرف ویتامین سی و زینک جهت درمان سرماخوردگی، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

بهترین روش پیشگیری از سرماخوردگی شستشوی مکرر دست ها است.