دکتر فرحناز وفایی زاده ( فوق تخصص خون و سرطان بزرگسالان)

یکی از راه های تشخیص زودهنگام سرطان، توجه به علائم و نشانه‌ها است. با توجه خود فرد به نشانه ها و علایم بیماری، یک معاینه ساده توسط خود فرد و یک معاینه دقیق توسط پزشک، می‌توان بیماری را در مراحل اولیه تشخیص داد.

در نتیجه درمان بسیار ساده‌تر و ارزان‌تر خواهد شد و امید به زندگی فرد نیز بیشتر می‌شود.

  در اینجا به علائم چند سرطان نسبتا شایع می پردازیم.

1. سرطان پستان

  برای تشخیص به موقع این نوع بدخیمی توصیه می‌شود که خود فرد به طور مرتب پستان را معاینه کند.

وجود توده غیر طبیعی در ناحیه پستان یا زیر بغل، ترشح غیر طبیعی (خونابه ) از پستان، تغییر شکل نوک پستان (فرورفتگی) یا خود پستان (پوست پرتقالی)، همه از علایمی هستند که در صورت مشاهده آنها باید هرچه سریع تر به پزشک مراجعه شود.

 اما یک سری افرادی هم هستند که شانس ایجاد سرطان سینه در آن‌ها بیشتر است.

مثلا اگر سابقه سرطان سینه در خانواده فرد وجود دارد،  یا سابقه سندرم‌های ژنتیکی و یا  بیماری‌های ارثی دارند، باید از سنین پایین تر به طور مرتب تحت معاینه قرار گیرند.

افرادی که سن شروع پریود در آن‌ها زیر 12 سال بوده، افرادی که شروع یائسگی در آن‌ها بالای 55 سال بوده، افرادی که  در تماس با داروهای هورمونی، رادیوتراپی قفسه سینه بودند و یا اصلا باردار نشده‌اند در معرض خطر بیشتری هستند.

اما از آنجایی که این بیماری در سنین بالا بیشتر تشخیص داده می‌شود، توصیه می‌شود افراد بالای 40 سال حداقل یکبار در سال ماموگرافی انجام دهند،.

با رعایت این موارد می‌توان بیماری را در مراحل اولیه تشخیص داد و آن را ریشه کن کرد.

2. سرطان روده (کولون)

در مورد سرطان کولون در صورت وجود علایم هشداردهنده مثل وجود خون در مدفوع، درد و یبوست باید خیلی سریع تر به پزشک مراجعه شود.

هم چنین وجود خون مخفی در مدفوع می تواند در اثر این نوع بدخیمی باشد.

بنابراین به افراد بالای 50 سال توصیه می‌شود که آزمایش مدفوع را به صورت سالانه انجام دهند. سیگموئیدوسکوپی روش تشخیصی دیگری است که انجام آن هر پنج سال یکبار توصیه می شود.

توصیه به سیگموئیدوسکوپی به این دلیل است که حدود 75 درصد از سرطان های کولون در سمت چپ هستند و احتمال دسترسی و تشخیص آنها با معاینه و آزمایش های اولیه امکان پذیر نیست.

در مواردی که فرد  سابقه سرطان کولورکتال یا سایر سرطان ها و سندرم های ارثی در خود یا خانواده اش داشته باشد، حتی اگر علایم بالینی نداشته باشد، باید سریع تر به پزشک مراجعه کند.

در غیر این صورت توصیه می‌شود هر فرد بالای 50 سال حداقل یک نوبت کولونوسکوپی در سال انجام دهد، تا در صورت وجود این نوع بیماری ها، تشخیص زودتر انجام شود.

توصیه می‌شود تمام افراد بالای 50 سال، هم زنان و هم مردان، حتی اگر علایمی وجود ندارد، حداقل یک نوبت کولونوسکوپی و معاینه جهت تشخیص سرطان کولون انجام دهند.

3. سرطان رحم

 علائم زودهنگام سرطان رحم می تواند شامل خونریزی با الگوی غیرطبیعی، لکه بینی، ترشحات غیر طبیعی ، و یا درد قسمت تحتانی شکم باشد.

خطر بروز سرطان رحم در خانم هایی که به دلایل پزشکی تحت هورمون درمانی هستند، به صورت دیررس (بالای 55 سالگی) یائسه شده اند، نازایی اولیه داشته اند و یا باردار نشده اند، چاق هستند، دیابت و فشار خون دارند، و یا نارسایی در تخمک گذاری دارند بیشتر است.

هم چنین خانم هایی که سابقه تبخال یا زگیل تناسلی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان رحم و دهانه رحم قرار دارند.

این موارد عوامل خطری هستند که بیماران با مشاهده آنها باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنند تا امکان تشخیص بیماری در مراحل اولیه وجود داشته باشد و درمان به موقع آغاز شود.

4. سرطان پروستات

 در مورد سرطان پروستات هم احتمال تشخیص زودهنگام بیماری در مراحل اولیه وجود دارد.

اگر فرد علایم ادراری دارد، برای مثال وجود خون در ادرار، احتباس ادرار، تغییر رنگ ادرار، و یا درد قسمت تحتانی شکم باید هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کند.

پزشک با معاینه و انجام آزمایشات اولیه می تواند بیماری را به موقع تشخیص دهد. اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود احتمال درمان و ریشه کنی آن وجود دارد.

توجه داشته باشید که مردان بالای 50 سال بهتر است سالانه تحت ویزیت پزشک قرار گیرند.

افرادی که سابقه سرطان پروستات در خود و یا وابستگان درجه اول خود داشته اند، بیشتر در معرض خطر هستند.

5. سرطان ریه

سرطان ریه ممکن است در مراحل اولیه هیچ‌گونه نشانه قابل توجهی نداشته باشد،  و تا زمان پیشرفت آن در بسیاری از افراد تشخیص داده نشود.

سرفه های مداوم، مشکلات تنفسی، درد قفسه سینه، خس خس سینه و گرفتگی صدا می تواند به عنوان علائم هشدار در نظر گرفته شود.

احتمال بروز سرطان ریه در افرادی که سیگار می کشند، به دلایل شغلی با بعضی مواد شیمیایی در تماس هستند، بعضی از بیماری های ارثی را دارند و یا سندرم های ژنتیکی در اقوامشان وجود دارد بیشتر است.

به این افراد توصیه می شود جهت بررسی اولیه حتما به پزشک مراجعه کنند. این افراد باید سیگار را قطع کنند و فعالیت فیزیکی را بیشتر کنند.

با این شرایط احتمال دارد بتوان از بروز سرطان ریه جلوگیری کرد و یا در صورت تشخیص در مراحل اولیه بتوان آن را ریشه کن کرد.

 مسئله مهمی که وجود دارد این موضوع است که اکثر افراد تصور می کنند بیماری سرطان غیر قابل درمان است و به خاطر ترس از این موضوع یا مراجعه نمی کنند و یا دیر مراجعه می کنند.

در حالی که این بیماری در مراحل اولیه قابل درمان بوده و حتی احتمال ریشه کنی آن نیز وجود دارد.

به طور کلی توصیه می شود که افراد کلیه علایم هشدار را جدی گرفته و به پزشک مراجعه کنند. درواقع مراجعه به موقع به پزشک تنها راهی است که بتوان بیماری را در مراحل اولیه تشخیص داد.