تالیف و ترجمه: دکتر مرجان غیاثوند (دکتری میکروبیولوژی)

انجمن پزشکی آمریکا شاخص توده بدنی (BMI)، را ضعیف ترین معیار برای سنجش سلامتی در نظر گرفته است

در ماه ژوئن (خرداد) امسال، انجمن پزشکی آمریکا (AMA) به پزشکان اعلام کرد که دیگر منحصرا از شاخص توده بدنی به عنوان تنها معیار برای ارزیابی سلامتی استفاده نکنند.

این تصمیم ناشی از داده های اولیه جمع آوری شده براساس نسل های قبل می باشد، که تکیه بر نسبت قد به وزن داشته و منحصر به جمعیت سفیدپوست می باشد، لذا باید معیار های دیگری را در نظر گرفت.

در این بیانیه AMA اعلام کرد که علاوه بر شاخص توده بدنی، باید تفاوت های نسبی شکل بدن در بین نژاد و گروه های قومی، جنسیت، دوره های متفاوت سنی، مد نظر قرار گرفته شود.

هم چنین توصیه شده است که علاوه برBMI، اندازه گیری چربی احشایی، فرم و شکل بدن، دور کمر و سایر عوامل فیزیکی و متابولیکی نیز برای ارزیابی سلامت افراد باید مورد نظر قرار گیرد.

چرا در این باره (شاخص توده بدنی) بحث وجود دارد؟

در سطح فردی، BMI دارای چندین اشکال است که ممکن است معیار خوبی برای سنجش چاقی یا لاغری در یک جمعیت نباشد.

یکی از دلایلی که مردم شاخص توده بدنی را دوست دارند، نحوه ساده محاسبه آن است که تقسیم وزن فرد به کیلوگرم بر مجذور قد به متر است.

اگرشاخص توده بدنی فرد بین5/18 تا 25 باشد نرمال، بین 25 تا 9/29 باشد اضافه وزن، و اگر بالای 30 باشد چاق در نظر گرفنه می شود.

سادگی این فرمول است که ارزیابی سلامت افراد را با مشکل روبرو کرده است؛ زیرا نسبت عضله به چربی را در افراد محاسبه نمی کند. به عنوان نمونه، یک ورزشکار ممکن است در حالی که BMI بالایی دارد، بدنش از درصد چربی کمی برخوردار باشد.

چون هنگامی که صحبت از سلامتی به میان می آید محل تجمع چربی در بدن بسیار حائز اهمیت است، و این موردی است که در شاخص توده بدنی قابل ارزیابی نیست.

بطور مثال، چربی جمع شده در اطراف شکم با فشار خون بالا، دیابت نوع 2 و بیماری های قلبی مرتبط است.

بنابراین شاخص توده بدنی در ارزیابی سلامت افراد در دوران بارداری، برای ورزشکاران،کودکان و افراد مسن غیر قابل استناد است.

هم چنین ممکن است شاخص توده ای بالاتر از حد معمول یا متوسط داشته باشید، ولی در کل سلامت باشید؛ وضعیتی که به آن چاقی خوش خیم متابولیک می گویند.

پس با توجه به این نکات ذکر شده، محل تجمع چربی، گروه ها و نژادهای قومی با فیزیک بدنی متفاوت نیز اهمیت دارد و تنها نمی توان به شاخص توده بدنی بسنده کرد.

پس چرا BMI مهم است؟

به طور کلی هر چه BMI شما بالاتر باشد خطر ابتلا به طیف وسیعی از شرایط مرتبط با اضافه وزن از جمله :

• دیابت؛
• آرتروز؛
• بیماری کبد؛
• چندین نوع سرطان، از جمله سرطان سینه، روده بزرگ و پروستات؛
• فشار خون بالا؛
• کلسترول بالا؛
• آپنه خواب؛

بیشتر است.

یکی از اساتید دانشگاه آکسفورد، معتقد است که محاسبه وزن/ قد به توان دو و نیم برای محاسبه شاخص توده بدنی بهتر است؛ چون اگر وزن معمولی افراد را براساس قد آنها ترسیم کنیم، نتیجه به قد به توان 5/2 نزدیک تر از قد به توان دو می شود.

اندازه دور کمر بدون در نظر گرفتن BMI  خطر ابتلا به دیابت را افزایش می دهد

محققان واحد اپیدمیولوژی شورای تحقیقات پزشکی (MRC) در بریتانیا در مقاله ای گزارش داده اند که اندازه دور کمر بطور قوی و مستقل از شاخص توده بدنی، با خطر ابتلا به دیابت نوع دو مرتبط است.

آنها خاطر نشان کرده اند که یک آقا بدون چاقی و داشتن BMI بالا، با دور کمر حداقل 102 سانتی متر، خطر ابتلا به دیابت نوع دو را برابر با مردان چاق با  BMI بالای 30 دارد.

همین طورخطر ابتلا به دیابت نوع دو در مورد خانم ها با دور کمر 88 سانتی متر یا بیشتر مطرح می شود. نتیجه مطالعات نشان داده است که اندازه دور کمر، میزان ابتلا افراد به دیابت نوع دو را در آمریکا، به نسبت BMI  بیشتر مشخص می کند.

نسبت دور کمر به قد بهتر از شاخص توده بدنی است

دکتر مارگارت اشول، مشاور مستقل و مدیر علمی سابق بنیاد تغذیه بریتانیا، توضیح داده است که نسبت دور کمر به قد نسبت به شاخص توده بدنی در پیشگیری ابتلا به دیابت نوع دو و همین طور بیماری های قلبی و عروقی ارجحیت دارد. وی توضیح داد که “حفظ دور کمر به میزان کمتر از نصف قد، می تواند به افزایش امید به زندگی برای هر فرد در جهان کمک کند”.

بنابراین نسبت دور کمر به قد نیز باید به عنوان یک شاخص در غربالگری در نظر گرفته شود. وی هم چنین عنوان کرد که BMI  توزیع چربی در بدن را در نظر نمی گیرد. چربی شکم بر اندام هایی مانند کلیه، کبد و قلب شدیدتر از چربی اطراف پایین پا و باسن تاثیر می گذارد.

دکتر اشول و همکارانش بر این نظریه باور دارند که ” نگه داشتن دور کمر کمتر از نصف قد خود به مراتب آسانتر از نگه داشتن BMI در حد نرمال است”.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)  می گوید:” BMI  یک شاخص نسبتا قابل اعتماد برای نشان دادن چاقی بدن افراد است”.

هم چنین موسسه ملی بهداشت  (NIH) می گوید: “یک راه خوب برای تصمیم گیری در مورد این که آیا وزن شما برای قد شما مناسب است یا خیر، این است که شاخص توده بدنی خود را مشخص کنید. “

شاید آنها باید در اظهارت خود در مورد کامل بودن شاخص توده بدنی در ارزیابی سلامت افراد تجدید نظر کنند.

زیرا به عنوان یک اندازه گیری واحد، مشخصا BMI معیار کاملی برای سنجش سلامتی نیست و شناخت محدودیت های آن نیز مهم است.