تهیه و گردآوری: دکتر شهرزاد دهناد (داروساز)

ادرار ضایعات مایع بدن است که بخش اعظم آن را آب، نمک، کراتینین و الکترولیت هایی مانند پتاسیم و فسفر و مواد شیمیایی مانند اوره و اسید اوریک تشکیل می دهد.

کلیه ها در زمان مناسب مواد لازم را نگه داشته و سموم و مواد زائد خون را از طریق فیلتراسیون به همراه مواد نام برده از بدن دفع می کنند.

ادرار ابتدا در کلیه تشکیل می شود و از طریق لوله هایی به مثانه می رسد تا در نهایت تخلیه شود. ادرار در مثانه نگه داشته می شود تا تنها در زمان هایی که لازم است تخلیه صورت گیرد.

مثانه در واقع یک عضو کیسه مانند ماهیچه ای در لگن است که در قسمت بالایی و پشت استخوان لگن قرار دارد. در زمانی که مثانه خالی از ادرار است، از نظر اندازه و شکل مشابه یک گلابی است.

مثانه جزئی از سیستم ادراری است و دو کار بسیار مهم انجام می دهد:

نگه داری موقت ادرار: مثانه یک ارگان توخالی با قابلیت ارتجاعی است. در داخل آن یک ساختار لایه لایه و چین دار وجود دارد که می تواند در حدود 400 الی 600 سی سی ادرار را در یک فرد بالغ در خود جای دهد.

کمک کننده جهت دفع ادرار: ساختار ماهیچه ای مثانه، به آن این امکان را می دهد که در زمان ادرار منقبض شود واین هم زمان با شل شدن مداوم اسفنگتر مثانه همراه است.

مشکلات شایع مثانه چیست؟

شایع ترین مشکلاتی که مثانه را درگیر می کند و بیشتر در زنان بروز می کند، شامل موارد زیر است:

مثانه بیش فعال، عفونت مجاری ادراری، التهاب مثانه و بی اختیاری ادرار.

کیست مثانه چیست؟

کیست ها می توانند در سطح، اطراف یا داخل مثانه تشکیل شوند و معمولا زمانی فرد را درگیر می کنند که فرد از پیش با مشکلات دیگری در ارتباط با مثانه خود مواجه شده باشد.

در اغلب افرادی که مشکلات دیگری در سیستم مجاری ادرار خود نداشته باشند، این عارضه نیز پدیدار نمی شود.

کیست های مثانه انواع مختلفی دارند و معمولا بدخیم نیستند.

هرچند که بعضی از انواع خاص این کیست ها ممکن است در آینده تبدیل به توده سرطانی شوند. کیست ها شبیه به کیسه های کوچکی هستند که متشکل از هوا، چرک و یا مایعات هستند.

 اغلب کیست های مثانه علامت خاصی ندارند و نیاز به درمان هم ندارند.

کیست یا پولیپ

کیست با پلیپ یا تومور، که در واقع انواع دیگری از رشد غیر طبیعی توده ها در مجاری ادراری هستند، فرق می کند.

مانند کیست ها پولیپ و تومور هم می تواند خوش خیم یا بدخیم باشد و تنها پزشک متخصص است که از طریق نمونه برداری یا عکس برداری می تواند بین این موارد تشخیص افتراقی قائل شود.

آیا کیست مثانه نشانه ای دارد؟

همان طور که اشاره شد کیست های مثانه معمولا علامت دار نیستند؛ مگر آن که بسیار بزرگ باشند یا مرتبط با مشکل  خاصی در بدن فرد باشند.

چنان چه کیست ها علامت دار باشند، این علامت ها می تواند شامل موارد زیر شود:

• درد در حین ادرار کردن؛
• درد در ناحیه لگنی؛
• خون در ادرار؛
• تکرر ادرار؛
• احتیاج ناگهانی در دفع ادرار؛
• بوی بسیار  نامطبوع ادرار؛
• بی اختیاری در دفع ادرار.

این علایم ممکن است مشابه  علامت های سایر بیماری های مجاری ادراری  باشند، مانند:

• عفونت مجاری ادراری؛
• سنگ کلیه یا مثانه؛
• رشد خوش خیم پروستات در آقایان؛
• سرطان مثانه.

چه عواملی منجر به بروز کیست مثانه می شوند؟

پزشکان دقیقا نمی دانند که چه عواملی  باعث تشکیل کیست می شوند.

افراد ممکن است تحت شرایطی بیشتر در معرض تشکیل کیست قرار گیرند، این شرایط عبارتند از:

• التهابات ادراری مکرر؛
• سابقه سنگ های کلیوی یا مثانه؛
• استفاده از سوند؛
• سابقه جراحی در اطراف مثانه یا داخل مثانه.

مشکلات ناشی از ابتلا به کیست مثانه چیست؟

معمولا این کیست ها منجربه مشکل خاصی نمی شوند، ولی گاهی اوقات ممکن است منجربه عوارضی نظیر موارد زیر شوند:

• ایجاد عفونت در کیست
• پارگی کیست
• انسداد مجاری ادراری

چگونه کیست های مثانه تشخیص داده می شوند؟

پزشک ممکن است تشخیص خود را با پرسش چند سوال شروع کند.

این پرسش ها به علایم فرد و سابقه بیماری های شخصی و خانوادگی وی برمی گردد.

هم چنین پزشک ممکن است درخواست تست عفونت ادراری دهد.

رسیدن به تشخیص مناسب کلید راه است و همین امر منجر می شود تا پزشک درمان مناسب را برای بیمار خود انتخاب کند و جلوی عوارض نامناسب گرفته شود.

پزشک معمولا زمانی کیست مثانه را تشخیص می دهد که فرد به دلایل دیگری مجبور به انجام تصویربرداری از ناحیه لگن شود.

چنان چه پزشک عمومی کیست را تشخیص دهد، ممکن است فرد را برای درمان به پزشک  اورولوژیست ارجاع دهد.

تست های تصویربرداری که می توانند به تشخیص کیست مثانه کمک کنند، شامل موارد زیر می شود:

• تصویربرداری با اشعه ایکس و سیتی اسکن
• سونوگرافی
• ام آر آی

درمان کیست مثانه

همان طور که ذکر شد، اغلب کیست ها بدون علامت وکوچک هستند و چون منجر به ایجاد مشکل نمی شوند، نیازی به درمان ندارند.

چنان چه پزشک تشخیص دهد که کیست مربوط به عفونت مجاری ادراری یا سنگ دستگاه کلیوی و یا مثانه باشد، فرد واجد شرایط درمان است.

ممکن است پزشک با روش های کمتر تهاجمی کیست فرد را خارج کند. اما زمانی که کیست ها عفونی شوند یا خطر پارگی وجود داشته باشد، پزشک ناچار است از روش های جراحی تهاجمی استفاده کند.

درمان عوارض ناشی از تشکیل کیست در بدن، مانند عفونت مجاری ادراری نیز بخشی از فرآیند درمان است.      

برخی از توصیه های خانگی که توسط پزشک ارائه می شود می تواند در درمان کیست های کوچک موثر واقع شوند.

این توصیه ها شامل موارد زیر است:

• نوشیدن روزانه  مقادیر زیاد آب (3 لیتر در روز)؛
• اجتناب از نوشیدن آب میوه های حاوی شکر زیاد؛
• استفاده از لباس زیر های مناسب بهداشتی و رعایت بهداشت روزانه از طریق دوش گرفتن جهت جلوگیری از عفونت مجاری ادراری ناشی از کیست؛
• ادارر کردن به موقع و نگه نداشتن ادرار در مثانه؛
• ادرار کردن پس از برقراری رابطه جنسی؛
• اجتناب از نوشیدن الکل و کافئین.

توجه داشته باشید که این توصیه ها صرفا به عنوان روش های کمکی در کنار درمان اصلی هستند و می توانند بر حسب دستور پزشک مورد استفاده قرار گیرند.