انسداد مجاری صفراوی
انسداد صفراوی چیست؟ مجاری صفراوی صفرا را از کبد و کیسه صفرا به دوازدهه که بخشی از روده کوچک است منتقل می کند. صفرا مایعی به رنگ سبز تیره یا قهوه ای مایل به زرد است که توسط کبد برای هضم چربی ها ترشح می شود. بعد از خوردن غذا کیسه صفرا، صفرا را آزاد می کند تا به هضم و جذب چربی کمک کند. هم چنین صفرا به پاکسازی کبد از مواد زائد کمک می کند. به انسداد هر یک از این مجاری، انسداد صفراوی گفته می شود. بسیاری از شرایط مربوط به انسداد صفراوی با موفقیت قابل درمان است. با این حال اگر انسداد برای مدت طولانی درمان نشود، می تواند به بیماری های کبدی خطرناکی منجر شود. انواع مجاری صفراوی چندین نوع مجرای صفراوی وجود دارد. دو نوع مجاری صفراوی در کبد، مجاری داخل کبدی و خارج کبدی هستند. مجاری داخل کبدی: مجاری داخل کبد سیستمی از مجاری کوچکتر در کبد است که صفرا را جمع کرده و به مجاری خارج کبدی منتقل می کند. مجاری خارج کبدی: مجاری خارج کبدی از دو قسمت شروع می شود، یکی در سمت راست کبد و دیگری در سمت چپ. این دو قسمت وقتی از کبد پایین می آیند، یکی می شوند و مجرای کبدی مشترک را تشکیل می دهند. این مجرا مستقیما به سمت روده کوچک حرکت می کند. چه عواملی باعث انسداد صفراوی می شوند؟ موارد زیر برخی از شایع ترین علل انسداد صفراوی است: سنگ صفرا، که شایع ترین علت آن است؛ التهاب مجاری صفراوی؛ ضربه؛ تنگی صفراوی، که باریک شدن غیر طبیعی مجرا است؛ کیست؛ بزرگ شدن غدد لنفاوی؛ پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)؛ آسیب مربوط به جراحی کیسه صفرا یا کبد؛ تومورهایی که به کبد، کیسه صفرا، لوزالمعده یا مجاری صفراوی رسیده اند؛ عفونت، از جمله هپاتیت؛ انگل؛ سیروز؛ آسیب شدید کبد. عوامل خطر چیست؟ عوامل خطر انسداد صفراوی معمولا به علت انسداد بستگی دارد. اکثر موارد به دلیل سنگ صفرا است. همین موضوع زنان را در ابتلا به انسداد صفراوی آسیب پذیرتر می کند. سایر عوامل خطر عبارتند از: سابقه سنگ صفرا؛ پانکراتیت مزمن؛ سرطان لوزالمعده؛ آسیب دیدگی در قسمت راست شکم؛ چاقی؛ کاهش وزن سریع؛ شرایط مربوط به تجزیه گلبول های قرمز خون، مانند کم خونی سلول داسی شکل. علایم انسداد صفراوی چیست؟ علایم انسداد صفراوی با توجه به علت انسداد متفاوت است: مدفوع به رنگ روشن؛ ادرار تیره؛ زردی (چشم یا پوست زرد)؛ خارش؛ درد در سمت راست بالای شکم؛ حالت تهوع؛ استفراغ؛ کاهش…
انسداد صفراوی چیست؟
مجاری صفراوی صفرا را از کبد و کیسه صفرا به دوازدهه که بخشی از روده کوچک است منتقل می کند.
صفرا مایعی به رنگ سبز تیره یا قهوه ای مایل به زرد است که توسط کبد برای هضم چربی ها ترشح می شود.
بعد از خوردن غذا کیسه صفرا، صفرا را آزاد می کند تا به هضم و جذب چربی کمک کند.
هم چنین صفرا به پاکسازی کبد از مواد زائد کمک می کند.
به انسداد هر یک از این مجاری، انسداد صفراوی گفته می شود. بسیاری از شرایط مربوط به انسداد صفراوی با موفقیت قابل درمان است.
با این حال اگر انسداد برای مدت طولانی درمان نشود، می تواند به بیماری های کبدی خطرناکی منجر شود.
انواع مجاری صفراوی
چندین نوع مجرای صفراوی وجود دارد. دو نوع مجاری صفراوی در کبد، مجاری داخل کبدی و خارج کبدی هستند.
- مجاری داخل کبدی: مجاری داخل کبد سیستمی از مجاری کوچکتر در کبد است که صفرا را جمع کرده و به مجاری خارج کبدی منتقل می کند.
- مجاری خارج کبدی: مجاری خارج کبدی از دو قسمت شروع می شود، یکی در سمت راست کبد و دیگری در سمت چپ. این دو قسمت وقتی از کبد پایین می آیند، یکی می شوند و مجرای کبدی مشترک را تشکیل می دهند. این مجرا مستقیما به سمت روده کوچک حرکت می کند.
چه عواملی باعث انسداد صفراوی می شوند؟
موارد زیر برخی از شایع ترین علل انسداد صفراوی است:
- سنگ صفرا، که شایع ترین علت آن است؛
- التهاب مجاری صفراوی؛
- ضربه؛
- تنگی صفراوی، که باریک شدن غیر طبیعی مجرا است؛
- کیست؛
- بزرگ شدن غدد لنفاوی؛
- پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)؛
- آسیب مربوط به جراحی کیسه صفرا یا کبد؛
- تومورهایی که به کبد، کیسه صفرا، لوزالمعده یا مجاری صفراوی رسیده اند؛
- عفونت، از جمله هپاتیت؛
- انگل؛
- سیروز؛
- آسیب شدید کبد.
عوامل خطر چیست؟
عوامل خطر انسداد صفراوی معمولا به علت انسداد بستگی دارد.
اکثر موارد به دلیل سنگ صفرا است. همین موضوع زنان را در ابتلا به انسداد صفراوی آسیب پذیرتر می کند.
سایر عوامل خطر عبارتند از:
- سابقه سنگ صفرا؛
- پانکراتیت مزمن؛
- سرطان لوزالمعده؛
- آسیب دیدگی در قسمت راست شکم؛
- چاقی؛
- کاهش وزن سریع؛
- شرایط مربوط به تجزیه گلبول های قرمز خون، مانند کم خونی سلول داسی شکل.
علایم انسداد صفراوی چیست؟
علایم انسداد صفراوی با توجه به علت انسداد متفاوت است:
- مدفوع به رنگ روشن؛
- ادرار تیره؛
- زردی (چشم یا پوست زرد)؛
- خارش؛
- درد در سمت راست بالای شکم؛
- حالت تهوع؛
- استفراغ؛
- کاهش وزن؛
- تب.
نحوه تشخیص انسداد صفراوی
آزمایش های مختلفی برای تشخیص انسداد صفراوی وجود دارد.
بر اساس علت انسداد، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را توصیه کند.
آزمایش خون
آزمایش خون شامل شمارش کامل خون (CBC) و آزمایش عملکرد کبد است.
به کمک آزمایش خون معمولا می توان شرایط خاصی را رد کرد، مانند:
- کُله سیستیت که التهاب کیسه صفرا است؛
- کلانژیت که التهاب مجرای صفراوی مشترک است؛
- افزایش سطح بیلی روبین کونژوگه، که ماده زائد کبد است؛
- افزایش سطح آنزیم های کبدی؛
- افزایش سطح آلکالین فسفاتاز؛
هر یک از این موارد ممکن است نشان دهنده مسدود شدن جریان صفرا باشد.
سو نوگرافی
اغلب سونوگرافی اولین اقدامی است که در موارد مشکوک به انسداد صفراوی انجام می شود.
سونوگرافی به پزشک این امکان را می دهد تا سنگ صفرا را به راحتی ببیند.
اسکن رادیونوکلئید صفراوی (اسکن HIDA)
اسکن اسید ایمینودیاستیک کبدی صفراوی یا اسکن HIDA با نام اسکن رادیونوکلئید صفراوی شناخته می شود.
این ماده از مواد رادیواکتیو برای تهیه اطلاعات ارزشمند در مورد کیسه صفرا و انسداد احتمالی استفاده می کند.
کلانژیوگرافی
کلانژیوگرافی تاباندن اشعه ایکس به مجاری صفراوی است.
تصویربرداری با MRI
تصویربرداری با MRI تصاویر دقیقی از کبد، کیسه صفرا، لوزالمعده و مجاری صفراوی فراهم می کند.
کلانژیوپانکراتوگرافی تشدید مغناطیسی (MRCP)
از کلانژیوپانکراتوگرافی برای تشخیص انسداد صفراوی و بیماری های لوزالمعده استفاده می شود.
کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد از طریق آندوسکوپی (ERCP)
این روش شامل استفاده از آندوسکوپ و اشعه ایکس است و ابزار تشخیصی و درمانی است.
به کمک کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد جراح می تواند مجاری صفراوی را ببیند. از این دستگاه می توان در درمان نیز استفاده کرد.
این دستگاه بسیار مفید است زیرا به کمک آن پزشک می تواند سنگ ها را خارج کرده و در صورت لزوم نمونه برداری کند.
روش درمان انسداد مجاری صفراوی
هدف از درمان برطرف کردن علت اصلی بروز بیماری است.
هدف اصلی درمان دارویی یا جراحی رفع انسداد است.
برخی از گزینه های درمانی شامل کُله سیستکتومی وکلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد از طریق آندوسکوپی است.
عوارض انسداد مجرای صفراوی
عدم درمان انسداد مجاری صفراوی می تواند زندگی فرد را تهدید کند.
عوارض احتمالی که ممکن است در صورت عدم درمان ایجاد شوند عبارتند از:
- تجمع خطرناک بیلی روبین؛
- عفونت ها؛
- سپسیس (عفونت خون)؛
- بیماری مزمن کبدی؛
- سیروز صفراوی؛
در صورت بروز زردی یا مشاهده تغییر رنگ مدفوع یا ادرار با پزشک خود تماس بگیرید.
آیا می توان از انسداد صفراوی پیشگیری کرد؟
به کمک تغییرات زیر می توانید احتمال ایجاد انسداد صفراوی را کاهش دهید:
- مقدار فیبر موجود در رژیم غذایی خود را افزایش دهید.
- مقدار قند و چربی های اشباع شده در رژیم غذایی خود را کاهش دهید. قند و چربی های اشباع شده می توانند باعث ایجاد سنگ صفرا شوند.
- اگر اضافه وزن دارید، به تدریج و با توجه به جنسیت، قد و سن خود به وزن مناسب برسید.
