در ادامه مطلب منتشر شده در شماره قبلی مجله در مورد انواع کم خونی و علل آن، در این شماره راجع به علایم کم خونی، راهکارهای تشخیص و درمان آن می پردازیم.

علایم کم خونی

علایم کم خونی ممکن است آن قدر خفیف باشد که حتی متوجه آن نشوید.

اما بسته به شدت و علت کم خونی، علایم آن می تواند شامل موارد زیر باشد:

• سرگیجه، احساس سبکی در سر یا احساس این که ممکن است از حال بروید؛
• ضربان قلب سریع یا غیرمعمول؛
• سردرد؛
• انواع درد در قسمت های مختلف، از جمله در استخوان ها، قفسه سینه، شکم و مفاصل؛
• اختلال رشد در کودکان و نوجوانان؛
• تنگی نفس؛
• پوست رنگ پریده یا زرد؛
• دست و پای سرد؛
• خستگی و یا ضعف.

تشخیص کم خونی

به کمک آزمایش شمارش کامل خون (CBC) گلبول های قرمز خون، هموگلوبین و سایر فاکتورهای خون شما اندازه گیری می شود.

گاهی آزمایش های تکمیلی زیر نیز درخواست می شود.

• آزمایش شمارش گلبول های سفید خون، بررسی شکل گلبول های قرمز خون و جستجوی سلول های خونی غیرطبیعی؛
• شمارش رتیکولوسیت ها برای بررسی سلول های قرمز نابالغ.

درمان کم خونی

درمان این بیماری به نوع کم خونی بستگی دارد.

• کم خونی آپلاستیک نوع نادری از کم خونی است و زمانی بروز می‌کند که بدن به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمی‌کند. از آنجا که این امر بر گلبول‌های سفید نیز تاثیر می‌گذارد، احتمال بروز عفونت‌ها و خونریزی‌های غیر قابل توقف نیز افزایش می یابد. این نوع از کم خونی، بسته به شدت آن، با کمک دارو، انتقال خون یا پیوند مغز استخوان درمان می شود.
• کم خونی همولیتیک که در صورتی که خفیف باشد اغلب اوقات بدون درمان رفع می‌شود. البته بعضی از افراد به دارو، جراحی یا تزریق خون نیاز دارند. عوامل مؤثر بر نیاز به درمان عبارتند از:

سن شخص، وضعیت سلامت و سابقه پزشکی، شدت، علت بیماری، تحمل شخص برای درمان‌های مختلف و انتظار کارشناسان درمان از بهبود علائم.

در بعضی از موارد بیماری با کمک درمان دارویی که سیستم ایمنی بدن را مهار می کند، درمان می شود.

هم چنین پزشک ممکن است بیمار را به پزشک متخصص در زمینه مشکلات عروقی ارجاع دهد.

• برای درمان کم خونی به علت از دست دادن خون، ممکن است برای یافتن علت خون ریزی و رفع آن نیاز به جراحی داشته باشید. هم چنین در موارد شدید، ممکن است نیاز به تزریق خون باشد.
• برای درمان کم خونی ناشی از فقر آهن، معمولا باید مکمل های آهن مصرف کرده و رژیم غذایی فرد تغییر پیدا کند. همان طور که در شماره قبل عنوان شد این نوع کم خونی از شایع ترین انواع کم خونی بوده و زمانی بروز می‌کند که بدن آهن کافی دریافت نمی کند. بدن برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد. این حالت معمولا در اثر از دست دادن خون به دلیل مشکلاتی همچون عادت ماهانه طولانی و سنگین، زخم‌های داخلی، پولیپ‌های روده یا انواع سرطان های گوارشی بروز می‌کند. همچنین، رژیم غذایی فاقد آهن کافی می‌تواند منجر به بروز این مشکل شود. در دوره بارداری نیز عدم وجود آهن کافی برای مادر و جنین موجب کم خونی از نوع فقر آهن می‌شود. بدن می‌تواند با مصرف مواد غذایی مانند گوشت قرمز، صدف‌های خوراکی، اسفناج، عدس، سیب زمینی کباب شده با پوست و تخمه گل آفتابگردان، آهن مورد نیاز خود را به دست آورد.
• در کم خونی داسی شکل، بدنبه جای تولید گلبول‌های قرمز خونی طبیعی که به راحتی درون رگ‌های خونی حرکت می‌کنند، گلبول‌های داسی شکل می سازد که حرکت سختی داشته و دارای لبه‌های خمیده هستند. این گلبول‌ها نمی‌توانند در رگ‌های خونی ظریف به آسانی حرکت کنند و در نتیجه مسیر رسیدن خون به اعضای بدن را مسدود می‌کنند. بدن گلبول‌های قرمز داسی شکل را نابود می‌کند، اما نمی‌تواند با سرعت کافی انواع طبیعی و سالم جدید تولید کند. این امر موجب بروز کم خونی می‌شود.

این نوع از کم خونی معمولا با مصرف مسکن ها، مکمل اسید فولیک، بعضی از آنتی بیوتیک ها و اکسیژن درمانی بهبود می یابد.

هم چنین بعضی از داروها به گلبول های قرمز خون کمک می کنند تا شکل مناسب خود را حفظ کنند و بعضی داروها از انسداد عروق ناشی از این سلول های تغییر شکل داده جلوگیری می کنند.

این داروها نیز در بعضی مواقع برای  بیماران تجویز می شود.

• کم خونی ناشی از کمبود ویتامین ب12 یا ب 9 (کم خونی مگالوبلاستیک)، با تجویز مکمل این ویتامین ها برای فرد درمان می شود. این ویتامین‌ها ضروری هستند و به بدن در سالم نگه داشتن خون و سیستم عصبی کمک می‌کنند. در این نوع کم خونی، بدن گلبول‌های قرمز خونی تولید می‌کند که نمی‌توانند اکسیژن را به خوبی انتقال دهند.

• نوع خفیف تالاسمی یا تلاسمی مینور، معمولا نیازی به درمان ندارد، اما انواع شدید بیماری (تلاسمی ماژور) ممکن است نیاز به تزریق خون، پیوند مغز استخوان یا جراحی داشته باشد.