بر اساس برآورد سازمان بهداشت جهانی، سالانه 7 میلیون نفر به دلیل آلودگی هوا از دنیا می‌روند. در ابتدا مشکل آلودگی هوا، فقط در کشورهای در حال توسعه به عنوان یک مشکل عمده مطرح بود، اما بعدها به عنوان یک مشکل جهانی مطرح شد.

آلودگی هوا حتی در مناطقی که از نظر میزان آلاینده‌های محیطی “ایمن” ارزیابی می شوند، به دلیل اشتغال به بعضی مشاغل، فرد را در معرض خطر قرار می‌دهد.

در این زمینه می‌توان به کارکنان بندر، رانندگان کامیون و دیگر کارگرانی که به طور مداوم در معرض مقادیر بالای آلاینده‌های مربوط به سوخت‌های فسیلی قرار دارند، اشاره کرد. آنها بیشتر از افراد عادی در معرض ابتلا به بیماری‌های تنفسی قرار دارند.

آلودگی هوای ناشی از ترافیک و فعالیت‌های صنعتی، هر سال باعث مرگ زودرس در بیش از 3 میلیون نفر در سال می‌شود که این آمار حتی بیشتر از مجموع آمار مرگ افراد به دلیل ابتلا به مالاریا و ایدز است.

آلاینده‌های اکسید نیتروژن و ذرات معلق در هوا که از ترافیک ماشین‌ها ناشی می‌شود و دی‌اکسید سولفور که از استفاده از سوخت‌های فسیلی به وجود می‌آید با کاهش رشد ریه در کودکان، آسم، بیماری‌های قلبی و ابتلا به دیابت نوع 2  مرتبط دانسته شده‌اند.  همچنین  مشخص شده که قرار گرفتن زنان باردار در معرض هوای آلوده، بر رشد مغزی جنین آنها تاثیر می‌گذارد.

حتی در کشورهایی که به مدت طولانی درگیر آلودگی هوا بوده‌اند نیز مشکل آلودگی هوا هنوز برطرف نشده‌است. به عنوان مثال در انگلستان که اولین قانون بر ضد آلودگی هوا 60 سال پیش وضع شد، همچنان مبارزات قانونی طولانی‌مدتی در ارتباط با عدم کاهش میزان آلاینده‌ها تا حد قانونی در جریان است.

در زیر به برخی از شایع‌ترین انواع آلاینده‌های هوا اشاره شده‌است:

• دی‌اکسید سولفور: در نتیجه استفاده از سوخت‌های فسیلی (غالبا در نیروگاه‌ها) ایجاد می شود.
• دی‌اکسید نیتروژن: بالاترین میزان این ماده در مجاورت جاده‌های پرترافیک یا اجاق گازهای خانگی یافت می‌شود.
• ازن: این ماده در نتیجه واکنش‌های شیمیایی میان آلاینده های طبیعی، آلاینده های ناشی از فعالیت‌های صنعتی و ترافیک در زیر نور شدید خورشید ایجاد می‌شود.
• ذرات معلق (PM) : این مواد، ذرات جامد یا قطرات مایعی هستند که عمدتا به دلیل ترافیک جاده‌ای ایجاد شده و  در هوا منتشر می‌شوند. اگر این ذرات، کوچک‌تر از 5/2 میکرومتر باشند (60 برابر کوچک‌تر از موی انسان)، تحت عنوان PM2/5 خوانده می‌شوند. ذرات بزرگترکه ممکن است از گرد و غبار وسایل نقلیه موتوری ایجاد شوند، PM10 نامیده می‌شوند.
• فلزاتی مانند سرب، جیوه و آرسنیک: به علت قوانین سختگیرانه در مورد تولید این‌گونه آلاینده‌ها، این موارد کمتر مشکل‌ساز می‌شوند. آلاینده‌های سربی عمدتا از صنایع آهن و استیل ناشی می‌شوند، در حالی‌که از بین بردن چوب‌های پروسس شده به وسیله سوزاندن، عامل اصلی تولید آرسنیک است.

در اینجا مواردی از تاثیرات آلودگی هوا بر سلامتی ذکر شده‌اند:

• ریه‌ها: در اثر آلودگی هوا، رشد طبیعی ریه‌های کودکان متوقف می‌شود. تسریع درکاهش فعالیت ریه‌ها و  یا نوعی فرسودگی در ریه‌ها، بروز سرطان ریه و همچنین بروز آسم با میزان آلودگی‌های هوا مرتبط دانسته شده‌اند.
• پانکراس: آلودگی هوا می‌تواند باعث ایجاد دیابت نوع 2 در بزرگسالان شود.
• قلب: آلودگی هوا می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های قلبی و عروقی، از جمله آترواسکلوروز و سکته مغزی شود. همچنین می‌تواند باعث تشدید این بیماری‌ها در افراد مبتلا گردد.  
• مغز: قرار گرفتن زنان باردار در معرض آلودگی هوا باعث می‌شود رشد مغزی جنین با مشکل مواجه شود. به علاوه آلودگی هوا بر رشد ذهنی و فیزیکی کودکان و همچنین عملکرد شناختی در بزرگسالان تاثیرگذار است.

5 غذایی که در برابر آلودگی هوا از شما محافظت می‌کنند

با خوردن برخی از غذاها می‌توانید در برابر آلودگی هوا از خودتان محافظت کنید. تحقیقات حاکی از آن است که غذاهای خاصی که سرشار از ویتامین C و E هستند می‌توانند در دفع آلودگی‌ها از بدن، خصوصا از کیسه‌های هوایی موثر باشند؛ چرا که این غذاها سرشار از آنتی‌اکسیدان و مواد ضدالتهاب هستند. در زیر به چند مورد از این غذاها اشاره شده است:

• روغن زیتون: آلفاتوکوفرول و ویتامین E موجود در روغن زیتون، عملکرد ریه‌ها را بهبود می‌بخشند. اسیدهای چرب موجود در آن برای کاهش التهاب موثرند. بهترین راه برای هضم بهتر روغن زیتون و کسب حداکثر فایده از آن، خوردن آن همراه با سالاد است. به این دلیل که اگر روغن زیتون در معرض حرارت قرار بگیرد، ترکیبات شیمیایی آن تغییر می‌‌کند و باعث می‌شود بعضی از خواص خود را از دست بدهد.
• تخم کتان: تخم کتان حاوی میزان قابل توجهی فیتوستروژن، امگا3 و اسیدهای چرب است. فیتوستروژن، دارای ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است که به کاهش علایم آسم و سایر واکنش‌های آلرژیک کمک می‌کند. شما می‌توانید هر روز تخم کتان را به اسموتی ها سالاد یا غذاها اضافه کرده و میل کنید.
• آووکادو: بر اساس تحقیقات انجام شده سطح ویتامین E در بدن افرادی که به بیماری‌های تنفسی مانند آسم مبتلا هستند، پایین است و با توجه به این مساله، محققان به این نتیجه رسیدند که خوراکی‌هایی مانند آووکادو و اسفناج که مقادیر بالایی ویتامین E دارند، باعث خنثی کردن اثرات بعضی از انواع آلاینده‌های هوا می‌شوند.
• کلم بروکلی: تحقیقات حاکی از آن است در افرادی که کلم بروکلی مصرف می‌کنند، مواد سمی ناشی از آلاینده ازن و ذرات معلق، راحت‌تر از بدن دفع می‌شود. این حالت به دلیل وجود سولفورافان، ترکیبی ضدسرطان است که در بروکلی یافت می‌شود.

در یکی از تحقیقات انجام شده، به هر یک از شرکت‌کنندگان، نوشیدنی حاوی آب، آبلیمو، آناناس و کلم بروکلی داده شد. به گروه کنترل نیز همان نوشیدنی اما بدون افزودن عصاره بروکلی داده شد.

در بدن شرکت‌کنندگانی که نوشیدنی حاوی بروکلی مصرف کرده بودند، دفع موادی مانند بنزِن (ماده سرطان‌زا) و اکرولین (نوعی ماده محرک ریه) افزایش پیدا کرد.

علاوه بر کلم بروکلی، مصرف سایر سبزیجات خانواده کلم، خطر بروز بیماری‌های دژنراتیو مخصوصا انواع سرطان را کاهش می‌دهد.

• گوجه‌فرنگی: بهتر است مقدار زیادی گوجه‌فرنگی را در رژیم غذایی خود بگنجانید، چرا که گوجه‌فرنگی، حاوی مقادیر بالایی لیکوپن است که با فعالیت آنتی‌اکسیدانی، از ابتلا به بیماری‌های تنفسی جلوگیری می‌کند.

استفاده از رژیم غذایی مناسب برای مواجهه با آلودگی هوا، روشی ایمن، آسان و بسیار به صرفه است که می‌تواند به از بین بردن آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا و بهبود عملکرد تنفسی، کمک کند.

محافظت از بدن در برابر هوای آلوده

هر کس موظف است که برای داشتن هوایی پاک‌تر و سالم‌تر، تلاش کند. در اینجا چندین راهکار ساده اما موثر برای محافظت از بدن در برابر هوای آلوده ارایه می‌شود:

• هر روز اخبار هواشناسی در مورد آلودگی هوا را دنبال کنید. می‌توانید حتی اپلیکیشن مربوط به آن را بر روی تلفن همراه خود نصب کنید. البته از طریق تلویزیون و روزنامه‌ها نیز می‌توانید در جریان اخبار هواشناسی قرار بگیرید.
• روزهایی که آلودگی هوا در اوج است، بهتر است برای ورزش کردن از منزل خارج نشوید. در این وضعیت اگر تصمیم دارید ورزش کنید، می‌توانید به قدم زدن در فروشگاه‌ها بپردازید، به باشگاه ورزشی بروید یا در خانه و با استفاده از ماشین‌ها و ابزار ورزشی، ورزش کنید. اگر هوا واقعا آلوده است، باید حتما ساعاتی که کودکان در خارج از منزل سپری می‌کنند را محدود کنید.
• حتی اگر هواشناسی، وضعیت هوا در بزرگراه‌ها را ایمن اعلام کرده باشد، بهتر است در مجاورت محدوده ترافیک ورزش نکنید. چرا که آلودگی ناشی از بزرگراه‌های پرترافیک، حتی تا کیلومترها آنطرف‌تر نیز منتشر می‌شود.
• سعی کنید مصرف انرژی در منزل را پایین بیاورید، چرا که مصرف برق و سایر منابع انرژی، باعث ایجاد آلودگی هوا می‌شوند. با کاهش مصرف انرژی، می‌توانید کیفیت هوا را افزایش داده، انتشار گازهای گلخانه‌ای را محدود کرده، در هزینه‌ها نیز صرفه‌جویی کنید و به خودکفایی در زمینه انرژی کمک کنید.
• کارکنان مدرسه فرزندتان را تشویق کنید که انتشار گازهای آلوده توسط اتوبوس مدرسه را محدود کنند. برای این منظور، مدارس نباید اجازه دهند که اتوبوس‌های مدرسه، وقتی بیکار هستند در اطراف مدرسه‌ها تردد کنند.
• بهتر است به جای استفاده از اتومبیل شخصی، از دوچرخه، اتوبوس و مترو استفاده کنید یا در رفت و برگشت اتومبیل را با همکارانتان شریک شوید، حتی می‌توانید به جای آن پیاده‌روی کنید.
• چوب یا زباله‌ها را نسوزانید. چرا که سوزاندن آنها، یکی از مهم‌ترین منابع آلوده‌کننده هواست.
• به جای استفاده از ماشین‌های چمن‌زنی بنزینی، بهتر است از نوع برقی یا دستی آن استفاده کنید. چرا که چمن زن بنزینی می‌تواند حتی بیشتر از اتومبیل، هوا را آلوده کند.
• به کسی اجازه ندهید که در داخل اتاق، سیگار بکشد.
• در برنامه‌های محافظت از محیط زیست و کمک به کاهش آلودگی هوا مشارکت کنید.

به خودتان و دیگران کمک کنید تا بتوانید راحت تر نفس بکشید. با دولت و گروه‌های حامی محیط‌زیست برای داشتن هوایی پاک همکاری کنید. چرا که زندگی شما و کسانی که دوست‌شان دارید در گرو داشتن هوایی پاک و سالم است.