بروز تغییرات در وضعیت ظاهری بدن و شیوه راه رفتن با افزایش سن، امری طبیعی است.

افزایش سن و تغییرات ایجاد شده در عضلات، مفاصل و استخوان‌ها، بر روی وضعیت و حالت بدن خصوصا هنگام راه رفتن، موثر می‌باشد؛ در نتیجه بدن ضعیف شده و حرکات بدنی کند خواهند شد.

استخوان‌ها، ساختار و اسکلت بدن را تشکیل می‌دهند.

 مفاصل نیز موجب اتصال استخوان‌ها شده و انعطاف‌پذیری آنها را هنگام حرکت تامین می‌کنند.

استخوان‌ها به طور مستقیم با هم در تماس نیستند و به کمک غضروف‌های موجود در مفاصل، غشای مفصلی و مایعات موجود در آن به یکدیگر متصل می‌شوند.

ماهیچه‌ها و عضلات، نیرو و توان لازم را جهت حرکت کردن تامین می‌کنند و این هماهنگی توسط مغز هدایت می‌شود اما تحت تاثیر تغییرات عضلات و مفاصل می‌باشد.

تغییرات ناشی از افزایش سن

تراکم استخوانی با افزایش سن به خصوص در زنان یائسه از بین می‌رود و استخوان‌ها، کلسیم و مواد معدنی خود را از دست می‌دهند.

ستون فقرات از استخوان‌هایی به نام مهره تشکیل شده است و بین هر مهره یک ماده ژل مانند به اسم دیسک وجود دارد.

مهره‌ها نیز بخشی از مواد معدنی خود را از دست داده و  نازک‌تر می‌شوند.

بنابراین ستون فقرات حالت خمیده و فشرده پیدا می‌کند. با افزایش سن و بروز ضایعات استخوانی، شکل کلی ستون فقرات و مهره‌ها تغییر پیدا می‌کند.

 قوس کف پا نیز با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند و به همین دلیل قد افراد کمی کوتاه تر می شود.

استخوان‌های بلند بازوها و پاها نیز با از دست دادن مواد معدنی خود، شکننده‌تر می‌شوند اما طول آنها کاهش پیدا نمی‌کند.

به همین دلیل با افزایش سن و کوتاه‌تر شدن بالاتنه، دست‌ها و پاها در مقایسه با آن، بلندتر به نظر می‌رسند.

مفاصل نیز سخت‌تر شده و انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند، چرا که میزان مایع داخل مفصلی کاهش پیدا می‌کند.

به این ترتیب غضروف‌ها به یکدیگر ساییده می‌شوند و به مرور زمان از بین می‌روند.

 مواد معدنی در داخل و اطراف مفاصل خصوصا مفاصل شانه‌ها انباشته و ته نشین خواهند شد. به انباشته شدن کلسیم، کلسیفیکاسیون گفته می‌شود .

با افزایش سن، مفاصل لگن و زانو شروع به از دست دادن غضروف می‌کنند.

مفاصل انگشتان نیز غضروف خود را از دست داده واستخوان آنها کمی ضخیم‌تر خواهد شد که این تغییر در زنان شایع‌‌تر است. این تغییرات ممکن است ارثی نیز باشند.

تراکم استخوانی در سالمندان کاهش پیدا می‌کند که بخشی از آن به دلیل از بین رفتن بافت‌های عضلانی (آتروفی) ایجاد می‌شود.

به نظر می‌رسد سرعت و مقدار تغییرات در عضلات و ماهیچه‌ها، وابسته به ژنتیک افراد است. 

تغییرات عضلانی غالبا در مردان  از 20 سالگی به بعد و در زنان از 40 سالگی به بعد می تواند بروز کند.

چربی‌ها در بافت عضلانی انباشته می‌شوند و بافت عضلانی فشرده‌تر و کوچک تر شده و  به مرور زمان از بین خواهد رفت.

ممکن است بافت عضلانی تبدیل به یک بافت سخت شود.

این مسئله در دست‌ها بیشتر اتفاق می‌افتد که باعث می‌شود استخوانی‌تر از قبل به نظر برسند.

به دلیل تغییرات ایجاد شده در بافت عضلانی، توان عضلات از بین می‌رود و باعث می‌شود به سختی منقبض ‌شوند.

تاثیرات ناشی از تغییرات عضلانی- اسکلتی

در سالمندی استخوان‌ها شکننده‌تر شده و ممکن است به راحتی بشکنند و به دلیل کوتاه‌تر شدن بالاتنه و ستون فقرات، قد فرد نیز کاهش پیدا می‌کند.

از بین رفتن مفاصل ممکن است باعث التهاب، درد، سخت شدن و بدشکل شدن فرم بدن شود.

میزان این تغییرات ممکن است از یک سفتی خفیف تا آرتریت شدید (التهاب شدید مفاصل) متغیر باشد.

زانوها، لگن و گردن نیز خمیده می‌شوند و برخلاف شانه‌ها که باریک‌تر می‌شوند، لگن پهن‌تر خواهد شد.

حرکات بدن کندتر و محدودتر شده، راه رفتن فرد آرام‌تر، همراه با لرزش و قدم‌ها نیز کوتاه‌تر خواهند شد.

بنابراین افراد سالخورده، هنگام انجام فعالیت بدنی زودتر از بقیه خسته می‌شوند، چرا که انرژی و توان بدنی کمتری دارند.

مشکلات شایع در سنین سالمندی

پوکی استخوان یکی از مشکلات شایع در سالمندی به ویژه در خانم‌ها  می‌باشد.

در این سنین، استخوان‌ها به راحتی می‌شکنند و فشرده شدن  مهره‌ها باعث ایجاد درد و کاهش توان حرکتی بدن خواهد شد.

ضعیف شدن عضلات نیز باعث ایجاد خستگی، ضعف و در نتیجه کاهش فعالیت‌های بدنی خواهد شد.

در سالمندی، احتمال آسیب دیدن فرد به دلیل تغییر در فرم راه رفتن و عدم تعادل و زمین خوردن بیش‌تر می‌شود.

  در برخی از سالمندان، واکنش‌های بدن نیز ضعیف خواهد شد، چرا که عضلات و تاندون‌های آنها ضعیف شده‌اند. علاوه بر آن حرکات زانوها و مچ پا نیز در این سنین کاهش پیدا می‌کند.

حرکات غیرارادی مانند ترمور (لرزش) در سالمندان شایع می‌باشد و معمولا در آنهایی که فعالیت ندارند، ضعف و احساس گِزگِز در اندام‌ها مشاهده می‌شود.  

پیشگیری

ورزش، یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش یا پیشگیری از ضعیف شدن عضلات، مفاصل و استخوان‌هاست.

یک برنامه ورزشی متعادل در حفظ توان، تعادل و انعطاف‌پذیری بدن به فرد سالمند کمک می‌کند.

داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از کلسیم در سالمندی بسیار مهم است.

خصوصا زنان سالمند باید کلسیم و ویتامین D کافی دریافت کنند.

زنان یائسه و مردان بالای 70 سال باید روزانه 1200 میلی‌گرم کلسیم مصرف کنند. زنان و مردان بالای 70 سال نیز باید روزانه 800 واحد بین‌المللی ویتامین D مصرف کنند.

با این حال، افرادی که دچار پوکی استخوان شده‌اند باید در خصوص میزان مصرف ویتامین D و کلسیم با پزشک خود مشورت کنند.