برای درمان آلرژی روش‌های متعددی وجود دارد، اما آنتی‌هیستامین‌ها معمولا به عنوان یکی از اولین انتخاب‌های پزشکان مطرح می‌شوند. آنتی‌هیستامین‌ها داروهایی هستند که به‌ صورت بدون نسخه (OTC) و  یا با نسخه پزشک در دسترس‌اند.

عملکرد این داروها جلوگیری از اثر هیستامین، همان ماده شیمیایی است که باعث بروز علائم آلرژیک در بدن می‌شود. اما درباره انواع آنتی‌هیستامین‌ها چه می‌دانید؟ بهترین نوع این داروها کدامند؟ در ادامه مطلب به این سؤالات پاسخ می‌دهیم.

منظور از آلرژی چیست؟

آلرژی زمانی اتفاق می‌افتد که دستگاه ایمنی بدن ما به یک ماده خارجی که وارد بدن می‌شود، واکنش نشان دهد. این مواد به نام آلرژن شناخته می‌شوند و از جمله آلرژن‌ها می‌توان به گرده گیاهان، سم زنبور و پرز حیوانات خانگی اشاره کرد. البته ممکن است آلرژی به‌ دلیل مصرف برخی مواد غذایی و داروهایی ایجاد شود که در بیشتر افراد واکنشی ایجاد نمی‌کنند.

سیستم ایمنی بدن، پروتئین‌هایی محافظ به نام آنتی‌بادی تولید می‌کند که به عوامل مهاجم مانند میکروب‌ها حمله می‌کنند. اما در مورد آلرژی، سیستم ایمنی آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که یک آلرژن خاص را به ‌اشتباه خطرناک تشخیص می‌دهد، در حالی که واقعاً چنین نیست. تماس با این آلرژن‌ها باعث واکنش سیستم ایمنی می‌شود که می‌تواند پوست، سینوس‌ها، مجاری تنفسی یا دستگاه گوارش را ملتهب کند.

واکنش‌های آلرژیک برای هر فرد به‌شکلی متفاوت اتفاق می‌افتد. این واکنش‌ها ممکن است از تحریکات جزئی تا نوعی وضعیت اضطراری تهدیدکننده زندگی به نام آنافیلاکسی متغیر باشند. اگرچه بیشتر آلرژی‌ها درمان قطعی ندارند، اما روش‌های درمانی می‌توانند به تسکین علائم آلرژی کمک کنند.

مروری بر علائم آلرژی؛ آیا شما به آلرژی مبتلا شده‌اید؟

انواع آلرژی ممکن است باعث بروز طیفی از علائم شوند. از جمله علائم آلرژی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بثورات پوستی یا کهیر
• خارش پوست
• عطسه
• گرفتگی یا آبریزش بینی
• سرفه
• خس‌خس سینه
• خارش و آبریزش چشم
• ورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
• سختی در تنفس یا بلع
• تهوع یا اسهال
• افت فشار خون

علائم آلرژی معمولا به نحوه تماس شما با آلرژن بستگی دارد. به ‌عنوان مثال، اگر به چیزی که به آن حساسیت دارید دست بزنید، ممکن است دچار خارش و بثورات پوستی شوید. اگر به گرده گیاهان یا ذرات پوست حیوانات حساسیت داشته ‌باشید، معمولا هنگام تنفس دچار عطسه یا آبریزش بینی می‌شوید. احتمال اینکه آلرژی‌های غذایی، دارویی یا نیش زنبور واکنش‌های شدیدتری مانند ورم راه‌های هوایی یا تهوع ایجاد کنند، بیشتر است.

روش‌های درمان آلرژی کدامند؟

دوری از چیزهایی که به آن‌ها حساسیت دارید، بهترین روش برای کنترل آلرژی‌هاست. این موضوع به‌ ویژه زمانی اهمیت دارد که آلرژی شما احتمال بروز واکنش آنافیلاکسی داشته ‌باشد.

اما دوری از برخی آلرژن‌های رایج ممکن است اجتناب‌ناپذیر باشند. پزشک ممکن است توصیه کند که روزانه داروهای خاصی مصرف کنید یا به ‌طور منظم تحت درمان‌های خاصی قرار بگیرید. این اقدامات می‌توانند علائم آلرژی را کاهش دهند یا خطر واکنش آلرژیک را کم کنند. بسته به نوع آلرژی، گزینه‌های درمانی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• آنتی‌هیستامین‌های خوراکی
• اسپری‌های بینی
• مهارکننده‌های لکوترین مانند مونته‌لوکاست
• تزریق اومالیزومب
• ایمنی ‌درمانی آلرژی به صورت آمپول‌های آلرژی، درمان زیر زبانی یا خوراکی

نکته: تمامی روش‌های درمانی به دستور پزشک و تحت نظارت او پیگیری شود.

درباره انواع آنتی‌هیستامین‌ها چه می‌دانید؟

آنتی‌هیستامین‌ها انواع زیادی دارند، اما معمولا به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:

آنتی هیستامین نسل اول: آنتی‌هیستامین‌هایی که عملکرد غیر اختصاصی دارند و باعث خواب‌آلودگی می‌شوند؛

آنتی هیستامین نسل دوم و سوم: آنتی‌هیستامین‌های جدیدتر با عملکرد اختصاصی‌تر که احتمال کمتری دارد باعث خواب‌آلودگی شوند.

این داروها همچنین در اشکال مختلفی از جمله قرص، کپسول، مایع، شربت، کرم، لوسیون، ژل، قطره چشمی و اسپری بینی عرضه می‌شوند.

اما کدام نوع آنتی هیستامین بهتر است؟

شواهد زیادی وجود ندارد که نشان دهد یک نوع خاص از آنتی‌هیستامین‌ها بهتر از بقیه در تسکین علائم آلرژی عمل می‌کند. برخی افراد متوجه می‌شوند که گروهی از این داروها برایشان مؤثرتر از دیگر داروها است. در این خصوص بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

آنتی‌هیستامین‌های غیر خواب‌آور معمولا بهترین گزینه هستند، زیرا مصرف آنها انجام کارهای روزانه را مختل نمی‌کند. اما انواع آنتی هیستامین‌های خواب‌آور ممکن است در صورتی که علائم آلرژی شما مانع خواب شوند، مناسب‌تر باشند.

آنتی هیستامین‌های نسل اول و دوم چه تفاوتی دارند؟

تفاوت اصلی بین آنتی‌هیستامین‌های نسل اول و آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم و سوم این است که نسل‌های دوم و سوم کمتر باعث خواب‌آلودگی می‌شوند و ایمن‌تر هستند؛ زیرا معمولاً با سایر داروها تداخل کمتری دارند.

آنتی هیستامین‌های نسل اول

آنتی هیستامین‌های نسل اول از سال 1942 در دسترس عموم قرار گرفتند و همچنان نیز از این آنتی‌هیستامین‌ها استفاده می‌شود. نحوه اثربخشی این آنتی‌هیستامین‌ها از طریق تأثیر بر گیرنده‌های هیستامین در مغز و نخاع است. یکی از ویژگی‌های بارز آنها این است که از سد خونی- مغزی عبور می‌کنند و می‌توانند باعث خواب‌آلودگی شوند. برخی نمونه‌های آنتی هیستامین نسل اول عبارتند از:

• کلماستین
• دیمن‌هیدرینات
• دیفن‌هیدرامین
• کلرفنیرآمین

اثربخشی این آنتی‌هیستامین‌ها بین 30 تا 60 دقیقه بعد از مصرف شروع می‌شود و بین 4 تا 6 ساعت ادامه دارد. برخی از عوارض جانبی آنتی هیستامین‌های نسل اول (علاوه بر خواب‌آلودگی) عبارتند از:

• خشکی دهان و چشم‌ها
• تاری دید
• سردرد
• سرگیجه
• کاهش فشار خون
• غلیظ شدن مخاط
• افزایش ضربان قلب
• یبوست
• مشکل در دفع ادرار

آنتی‌هیستامین‌ها با کمترین اثر خواب‌آلودگی

این نوع آنتی‌هیستامین‌ها برای اولین بار در دهه 1980 توسعه یافتند. این داروها نسبت به آنتی هیستامین‌های نسل اول اثر خواب‌آلودگی کمتری داشته و با داروهای کمتری نیز تداخل دارند. چند نمونه از این داروها عبارتند از:

• ستیریزین
• دسلوراتادین
• فکسوفنادین
• بیلاستین

این آنتی‌هیستامین‌ها را می‌توان به ‌صورت خوراکی، اسپری بینی یا قطره چشمی مصرف کرد. اثر آنها معمولا تا بیشتر از 24 ساعت ادامه دارد. این آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند التهاب ناشی از آلرژی را کاهش دهند و به ‌دلیل داشتن عوارض جانبی کمتر و اثربخشی بیشتر در درمان علائم آلرژی گزینه‌های محبوب‌تری هستند. برخی از عوارض جانبی آنتی هیستامین‌های نسل دوم عبارتند از:

• سردرد
• سرفه
• خستگی
• گلودرد
• درد معده
• تهوع
• استفراغ

آنتی هیستامین بیلاستین چیست و چه کاربردی دارد؟

بیلاستین جدیدترین آنتی هیستامین نسل دوم است که برای تسکین علائم رینوکونژنکتیویت آلرژیک مانند عطسه، خارش بینی، ترشح بینی، گرفتگی بینی و قرمزی و آب‌ریزش چشم‌ها و سایر اشکال رینیت آلرژیک کاربرد دارد. همچنین می‌توان از این دارو برای درمان بثورات پوستی خارش‌دار مزمن (کهیر یا اورتیکاریا) استفاده‌ کرد.

مهم‌ترین ویژگی‌های بیلاستین عبارتند از:

• شروع اثر سریع
• اثربخشی طولانی‌مدت
• مصرف یکبار در روز
• کمترین اثر خواب‌آلودگی، خشکی دهان و تغییر اشتها
• بهبود کیفیت زندگی
• بی‌خطر برای نارسایی کبدی و کلیوی
• انتخابی مناسب برای سالمندان

نکات مهم پیش از مصرف بیلاستین

قبل از مصرف بیلاستین نکات زیر را در نظر بگیرید:

• پیش از شروع مصرف بیلاستین، اگر دچار نارسایی متوسط یا شدید کلیه هستید یا داروهای دیگری مصرف می‌کنید، با پزشک خود مشورت کنید.
• اگر به بیلاستین یا هر یک از اجزای این دارو حساسیت دارید، نباید بیلاستین مصرف کنید.
• بیشتر از مقدار توصیه‌شده از این دارو مصرف نکنید و در صورت تداوم علائم، با پزشک خود مشورت نمایید.
• اگر همزمان با مصرف بیلاستین، داروی دیگری مصرف می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.
• این دارو نباید همراه با غذا یا آبمیوه مصرف شود؛ زیرا اثر بیلاستین کاهش می‌یابد.
• اگر آبمیوه نوشیده‌اید یا چیزی میل کرده‌اید، دو ساعت صبر کنید و سپس این دارو را مصرف کنید.
• اگر باردار هستید، در حال شیردهی هستید، احتمال می‌دهید باردار باشید یا قصد بارداری دارید، پیش از مصرف این دارو با پزشک خود مشورت کنید.

بعد از سال‌ها شرکت داروسازی اکتوورکو جدیدترین آنتی هیستامین نسل دوم را به بازار عرضه می‌کند. اکتوورکو اولین کمپانی تولیدکننده بیلاستین در ایران است که این نوع آنتی هیستامین با ویژگی‌های متمایز را وارد بازار دارویی کشور کرده است. برای کسب اطلاعات بیشتر، به صفحه محصول بیلاستین مراجعه کنید.

منبع: webmd، mayoclinic، clevelandclinic