تب شالیزار
لپتوسپیروز یا "تب شالیزار" یک بیماری عفونی است که از طریق تماس با آب یا خاک آلوده به ادرار حیوانات منتقل می‌شود. این بیماری در مناطق مرطوب شمال ایران شایع است و بیشتر در کشاورزان، ماهیگیران و افرادی که با آب‌های آلوده تماس دارند، دیده می‌شود.
دکتر سعید فلاح (داروساز)
تب شالیزار یکی از بیماری های عفونی قابل انتقال بین حیوان و انسان می باشد. لپتوسپیروز(تب شالیزار) یک بیماری شایع در ایران به ویژه در نواحی شمالی، به دلیل آب و هوای معتدل و مرطوب است و با عناوین مختلفی مثل بیماری ویل (Weil’s disease)، بیماری مزارع برنج، بیماری ماهیگیران، تب مرداب و تب مزرعه نیز شناخته می‌شود.
در سال ۱۳۸۶ این بیماری در ایران متاسفانه ۲۶۸ نفر را آلوده کرد، که با توجه به تشخیص افتراقی سخت، احتمال می رفت آمار بالاتری داشته باشد. در استان مازندران این بیماری در سال های اخیر گزارش شده است، و انتظار می رود گسترش پیدا کند.
بیماری تب شالیزار عمدتا در برنج کاران، کارگران فاضلاب ها و معادن، دامداران، و ماهیگیران بروز می‌کند. هم چنین افرادی که در حین تفریحات آبی (اسکی روی آب، قایق سواری و شنا) با آب آلوده به ادرار حیوانات تماس دارند، در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
لپتوسپیروز یک بیماری ناشی از باکتری لپتوسپیرا است که می تواند در آب یا خاک آلوده یافت شود، و انواع مختلفی از حیوانات و افراد را تحت تاثیر قرار می دهد.
از آنجایی که لپتوسپیروز دارای میزبان های متعددی است، ریشه کنی این بیماری می تواند چالش برانگیز باشد، و متاسفانه این بیماری در ایران آنچنان که باید جدی گرفته نشده است.
بدون درمان، لپتوسپیروز در افراد می تواند منجر به آسیب کلیه، مننژیت (التهاب غشای اطراف مغز و نخاع)، نارسایی کبد، مشکلات تنفسی و حتی مرگ شود. سالانه حدود 1 میلیون مورد از این بیماری در سراسر جهان گزارش می شود، که نزدیک به 60000 نفر از آنها جان خود را از دست می دهند.
علائم بیماری
درست مانند انسان ها، حیوانات نیز می توانند از طریق تماس با ادرار آلوده یا سایر مایعات بدن در آب آلوده شوند. علائم و نشانه‌ها در حیوانات آلوده می‌تواند بسیار متفاوت باشد و برخی از حیوانات اصلاً علائمی از خود نشان نمی‌دهند.
لپتوسپیروز در افراد می تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند، از جمله:
- تب؛
- سردرد؛
- لرز؛
- درد بدن یا عضله؛
- استفراغ یا حالت تهوع.
- زردی پوست و چشم (یرقان)؛
- چشم های قرمز؛
- دل درد؛
- اسهال؛
- کهیر؛
تشخیص
بسیاری از این علائم را می توان با سایر بیماری ها اشتباه گرفت؛ علاوه بر این برخی از افراد هیچ علامتی ندارند.
به همین منظور تشخیص دقیق و افتراقی این بیماری از بیماری انفلوآنزا می تواند چالش برانگیز باشد، و نیاز به تست های آزمایشگاهی دارد.
به طور کلی پس از تماس با باکتری هایی که باعث لپتوسپیروز می شوند، بیمار شدن 2 تا 30 روز طول می کشد. این بیماری ممکن است در دو مرحله رخ دهد:
- در مرحله اول، افراد ممکن است تب، لرز، سردرد، درد عضلانی، استفراغ یا اسهال داشته باشند. ممکن است فرد برای مدتی احساس بهبود کند، اما دوباره بیمار شود.
- در مرحله دوم علائم شدیدتر است، و می تواند با نارسایی کلیه یا کبد و یا التهاب غشای اطراف مغز و نخاع (مننژیت) همراه باشد.
این بیماری می تواند از چند روز تا چند هفته ادامه یابد. بدون درمان، بهبودی ممکن است چند ماه طول بکشد. اگر فکر می‌کنید ممکن است لپتوسپیروز داشته باشید، فوراً به پزشک مراجعه کنید تا آزمایش‌های لازم را انجام داده و داروهای مؤثر برای درمان آن را برای شما شروع کنند.
باکتری هایی که باعث لپتوسپیروز می شوند از طریق ادرار حیوانات آلوده پخش می شوند. این باکتری می تواند هفته ها تا ماه ها در آب یا خاک آلوده زنده بماند. بسیاری از انواع مختلف حیوانات وحشی و اهلی (دام ها، سگ، گربه، جوندگان، خوک و…) حامل این باکتری هستند، و این حیوانات آلوده ممکن است چندین ماه و یا سال به دفع باکتری در محیط ادامه دهند.
این بیماری راه‌های متعددی برای ورود به بدن انسان دارد، ولی مهم‌ترین راه آن از طریق پوست خراشیده، چشم و غشاهای مخاطی به ویژه در فصل بهار و تابستان است.
راه های دیگر انتقال بیماری شامل موارد زیر است:
- تماس با آب یا خاک حاوی ادرار یا مایعات بدن حیوانات آلوده، به ویژه پس از طوفان، سیل یا بارندگی شدید؛
- لمس مستقیم مایعات بدن حیوان آلوده؛
- خوردن غذا یا نوشیدن آب آلوده به ادرار حیوان آلوده.
پیشگیری
جهت پیشگیری از ابتلا به این بیماری، در آبی که ممکن است با ادرار حیوانات آلوده شده باشد، شنا نکنید، به خصوص پس از طوفان، سیل یا بارندگی شدید و بریدگی ها یا خراش های خود را با باندهای ضد آب بپوشانید.
اگر ممکن است در نتیجه شغل خود در معرض تماس با بیماری باشید، حتما اصول زیر را رعایت کنید:
- دست ها را مرتب بشویید.
- از تجهیزات حفاظت فردی (دستکش، کفش، محافظ چشم) استفاده کنید.
- سطوح و تجهیزات را تمیز و ضد عفونی کنید.
- حیوانات را علیه لپتوسپیروز واکسینه کنید و حیوانات بیمار را جدا کنید.
- جمعیت جوندگان را در اطراف محل کار خود کنترل کنید.
درمان
در صورت ابتلا، لپتوسپیروز با نظر پزشک و مصرف آنتی بیوتیک درمان می شود، و آنتی بیوتیک های تزریقی ممکن است برای افرادی که علائم لپتوسپیروز شدیدتری دارند مورد نیاز باشد.
درمان زودهنگام زیر نظر پزشک به پیشگیری از بیماری شدید و کاهش مدت زمان بیماری کمک کند.
