دکتر نگین پرویز (پزشک عمومی)

تله های شخصیتی چیست؟

تله‌ های شخصیتی یکی از مفاهیم مهم در روانشناسی و درمان‌ مشکلات مربوط به روح و روان است، که چندان به چشم نمی‌آید و بسیاری از افراد آن را نادیده می‌گیرند.

 همین موضوع باعث می‌شود تا بسیاری از مشکلات این افراد، با وجود تلاش زیاد، حل نشود.

 تله‌های شخصیتی در واقع چرخه‌هایی از باور هستند، که در وجود ما شکل گرفته‌اند. شکل‌گیری این تله ‌ها مدت‌ها طول کشیده است و به همین خاطر بسیاری از افراد متوجه شکل گیری آنها نمی شوند. البته عدم شناخت و آگاهی از این تله ها، تاثیر زیادی در این موضوع دارد.

انواع تله های شخصیتی

1) تله آسیب‌پذیری

در این نوع تله، شخص از اتفاقی می‌ترسد که هنوز رخ نداده است. او احساس می‌کند، این اتفاق به زودی رخ می دهد و به او آسیب می زند. این ترس می‌تواند در مورد حوادث بسیاری مانند حملات قلبی، ایدز و به طور کلی فجایع پزشکی، سقوط از آسانسور، سقوط هواپیما، زمین ‌لرزه و دیگر حوادث خارجی باشد.

2) تله استحقاق

فردی که دچار تله استحقاق است، احساس می‌کند که ارزش و جایگاه بسیار بالاتری نسبت به دیگر افراد دارد، و به همین دلیل از حقوق  ویژه‌ای برخوردار است و نباید هیچ قانونی را رعایت کند. این افراد برای رسیدن به خواسته هایشان اصرار می ورزند، حتی اگر این خواسته‌ها منطقی و معقول نباشند و باعث ایجاد هزینه‌های زیاد مالی و جانی برای سایرین شود. این افراد عاشق رقابت‌های شدید و تسلط بر دیگران هستند و این کار را به صورت نامحسوس انجام می‌دهند.

3) تله اطاعت

فردی که دچار تله اطاعت است، به راحتی و به دفعات زیاد در برابر افراد مختلف تسلیم می‌شود، تا از خشم و ناراحتی آنها نجات پیدا کند. این افراد اهمیت چندانی به خود نمی دهند؛ بیش از اندازه تحت تسلط دیگران هستند؛ خواسته‌ها و خشم خود را سرکوب می‌کنند.

4) تله بی‌اعتمادی و بد رفتاری

در این نوع از تله شخصیتی، فرد احساس می‌کند دیگران همواره قصد صدمه ‌زدن، خیانت‌کردن و یا دروغ‌گفتن به او را دارند. اگر اتفاقی بیفتد و آنها آسیب ببینند، بروز این حادثه را عمدی یا نتیجه سهل‌انگاری غیرموجه می‌دانند. حس فریب‌خوردگی در میان این افراد بسیار رایج است.

5) تله رهاشدگی

این فرد نسبت به کسانی که از او مراقبت می‌کنند، احساس بی‌اعتمادی می‌کند. او به شدت حس تنهایی کرده و تصور می‌کند نزدیکانش از او حمایت نمی کنند، زیرا دارای ثبات نیستند و یا ممکن است وی را به خاطر هدف ‌های دیگر، یا اتفاقاتی مانند مرگ رها کنند.

6) تله شکست

این تله را می‌توان با احساس ضعیف ‌بودن نسبت به همسن و سالان، احساس شکست دائمی و عدم موفقیت  شناخت. این فرد در ذهن خودش فکر می کند که به‌دردنخور، بی‌استعداد و بی‌توجه است و تاکنون نتوانسته هیچ موفقیتی کسب کند.

7) تله طرد اجتماعی

فردی که این تله شخصیتی در او شکل گرفته است، احساس می‌کند با دیگران فرق داشته  و مناسب برقرای رابطه اجتماعی با آنها نیست. به همین دلیل در بزرگسالی از جامعه فاصله می‌گیرد، رابطه دوستی یا عاطفی برقرار نمی کند و به انزاوطلبی و خانه ‌نشینی روی می‌آورد.

8) تله محرومیت هیجانی

در این تله، فرد دوست دارد حمایت عاطفی مورد انتظارش توسط اطرافیان و بقیه افراد برآورده نشود. این نوع تله شخصیتی خود را به سه شکل محرومیت از پرورش (مانند عدم توجه، عاطفه، همراهی)، محرومیت از همدلی (مانند عدم درک، گوش دادن، یا اشتراک متقابل احساسات از سوی دیگران) و محرومیت از حفاظت (مانند عدم وجود قدرت، جهت، یا هدایت دیگران) نشان می دهد .

9) تله معیارهای سخت‌گیرانه

در صورت شکل گیری این تله،  فرد برای دست‌یابی به موفقیت و پیروزی تلاش بسیار زیادی انجام می‌دهد، زیرا از کودکی انتظارات از او بیش از حد بوده است. در صورت شکست، با آسیب روحی مواجه می‌شوند، زیرا این اتفاق برای آن‌ها یک آبروریزی محسوب می شود.

10) تله نقص/شرم

فردی که دچار تله نقص/شرم است، احساس نقص ظاهری یا باطنی و فرومایگی می‌کند. این فرد تصور می کند که اگر امنیتش به خطر بیفتد، هیچ‌کس به کمکش نمی‌آید و این موضوع برای دیگران اهمیتی ندارد. حساسیت زیادی نسبت به انتقاد، سرزنش و طرد‌شدگی دارد؛ از مقایسه شدن در جمع می‌ترسد.

11) تله وابستگی

فرد تصور بی‌کفایتی برای انجام وظایف محول‌شده به خود را دارد. این افراد اغلب دچار درماندگی می‌شوند و نمی‌توانند کارهای خودشان را به خوبی انجام دهند.