دکتر مریم شریف (بورد تخصصی داروسازی بالینی)

سرفه مزمن یکی ازشایع ترین دلایل مراجعه به پزشک است، و طبق منابع موجود، به سرفه ای گفته می شود که بیش از هشت هفته در بزرگسالان، و چهار هفته در کودکان طول بکشد. سرفه مزمن به خودی خود بیماری نیست، اما می تواند علامت یک بیماری باشد و نیاز به پیگیری و بررسی دارد.

 این سرفه می تواند خواب را مختل کرده و باعث احساس خستگی، و در موارد شدید سبب استفراغ، سبکی سر و حتی شکستگی دنده شود.

علائم شایع سرفه مزمن چیست؟

• گرفتگی یا آبریزش بینی؛
• ترشحات پشت حلق و احساس قلقلک در پشت گلو؛
• سوزش سردل؛
• گلودرد یا پاکسازی مکرر گلو؛
• تب (دمای بالاتر از 3/38 درجه سانتیگراد).

سرفه مزمن نشان دهنده چیست؟

سرفه مزمن می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برای مثال افرادی که سیگار می کشند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرفه مزمن هستند.

احتمال ابتلا به سرفه مزمن در افرادی که مبتلا به یک یا چند مورد از بیماری های زیر می باشند نیز، بیشتر است:

• آسم؛
• ترشحات پشت حلق؛
• بیماری انسدادی مزمن ریه؛
• فیبروز ریوی (تخریب بافت ریه)؛
• برونشکتازی (آسیب راه های هوایی ریه)؛
• بیماری ریفلاکس معده؛
• چاقی، به ویژه در ناحیه شکم.

توجه داشته باشید که ممکن است شما به دلیل قرار گرفتن در معرض گرد و غبار و مواد شیمیایی یا در نتیجه حساسیت بیش از حد در راه هوایی خود دچار سرفه مزمن شوید.

علت سرفه مزمن چیست؟

شایع ترین علل سرفه مزمن شامل: آسم، ترشحات پشت حلق و ریفلاکس معده است. این شرایط تا 90 درصد از کل موارد سرفه مزمن را تشکیل می دهند.

سایر علل سرفه مزمن عبارتند از:

بیماری های تنفسی، سینوزیت، آلرژی، عفونت ها، مصرف برخی داروها و … .

سرفه مزمن چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص سرفه مزمن، شما ابتدا توسط یک پزشک معاینه می شوید و پزشک شرح حال و سابقه پزشکی شما را بررسی می کند.

درصورت نیاز باید تست های آزمایشگاهی، تصویر برداری و یا تست های ارزیابی عملکرد تنفسی جهت تعیین علت سرفه مزمن را به صلاحدید پزشک انجام دهید.  

درمان‌های احتمالی سرفه مزمن

درمان ممکن است همزمان با اقدامات تشخیصی برای تعیین علت سرفه مزمن شروع شود. غالبا با درمان عامل اصلی، مثل آسم، عفونت و … سرفه های مزمن نیز برطرف می شوند.

 در این میان ممکن است از داروهای ضد احتقان و ضد سرفه، آنتی هیستامین ها، اسپری بینی، اسپری های دهانی، آنتی بیوتیک ها در صورت تائید وجود عفونت توسط پزشک مورد استفاده قرار گیرند.

در برخی موارد می توان از داروهای ترکیبی حاوی ضد احتقان و آنتی هیستامین برای درمان علامتی در سرفه مزمن استفاده نمود.

چگونه می توانم علائم سرفه مزمن خود را مدیریت کنم؟

• مقدار زیادی آب بنوشید (حداقل هشت لیوان در روز)؛
• با آب نمک گرم غرغره کنید تا به از بین بردن مخاط کمک کند؛
• تا حد امکان از استنشاق گرد و غبار، دود یا سایر آلاینده ها خودداری کنید؛
• از بالش اضافی در زمان خواب، برای بالا نگه داشتن سر از بالاتنه خود استفاده کنید.

اگر سرفه مزمن درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟

سرفه‌های مزمن می‌توانند زندگی را به شیوه‌های منفی تحت تأثیر قرار دهند و عملکرد روزانه را مختل ‌کنند. بزرگترین مشکل این است که نمی توانید بخوابید و در طول روز به شدت احساس خستگی خواهید کرد. هم چنین سرفه های بی وقفه می تواند باعث درد عضلات و حتی آسیب به دنده ها شود.

 سایر پیامدهای عدم درمان سرفه مزمن عبارت است از:

• سردرد/سرگیجه؛
• بی اختیاری ادرار (از دست دادن کنترل مثانه)؛
• خونریزی زیر ملتحمه (خونریزی جزئی در چشم)؛
• فتق؛
• سنکوپ (غش کردن).

چگونه می توان خطر سرفه مزمن را کاهش داد؟

از آنجایی که سرفه مزمن نشانه بسیاری از بیماری ها است، ممکن است پیشگیری کامل امکان پذیر نباشد. با این حال، رعایت موارد زیر به کاهش خطر کمک می کند:

• ترک سیگار و عدم مصرف دخانیات؛
• پرهیز از تماس با فرد مبتلا به برونشیت یا ذات الریه؛
• مصرف میوه و غذاهای حاوی فیبر. تحقیقات نشان می دهد که ترکیبی از فیبر و فلاونوئیدهای موجود در میوه ممکن است از سرفه مزمن جلوگیری کند.

چه زمانی باید نگران سرفه مزمن باشم؟

اگر سرفه های طولانی مدتی دارید که با علائم زیر همراه است، باید به پزشک مراجعه کنید.

• سرفه با ترشحات خونی یا بلغمی؛
• تب (دما بیشتر از 38.3 درجه سانتیگراد)؛
• کاهش وزن بدون تلاش؛
• عرق کردن در طول شب؛
• تجربه تنگی نفس؛
• داشتن مشکل در بلع؛
• تغییرات صدا؛

کلام آخر

سرفه مزمن به سرفه ای گفته می شود که بیش از هشت هفته در بزرگسالان و چهار هفته در کودکان طول بکشد. اگر سرفه تأثیر منفی بر زندگی شما دارد، با پزشک خود مطرح کنید.

یافتن علت سرفه های مزمن توسط پزشک کمک می کند تا درمان مناسب دریافت کنید؛ بنابراین می توانید از مشکلات ناشی از سرفه مزمن، مثل اختلال خواب، اختلال در اشتها و غذا خوردن جلوگیری کنید.