مصاحبه با آقای دکتر محمد پوری (متخصص اورولوژی و دستیار فوق تخصصی اوروانکولوژی دانشگاه تهران)

سرطان بیضه تا چه میزان شایع است؟

سرطان بیضه یکی از سرطان های نادر در آقایان می باشد. یکی از زمان های شیوع این سرطان در دوره نوزادی است.

ابتلا به این سرطان در دهه سوم و چهارم زندگی، یعنی بین 30 تا 40 سالگی نیز ممکن است. بعد از آن شیوع بیشتر در سن بالای 65 الی 70 سال است. همان طور که اشاره شد، خطر ابتلا به سرطان بیضه پایین است، اما در سن های پایین جزء سرطان های شایع در نظر گرفته می شود.

سرطان بیضه در گذشته جزء بیماری های با خطر مرگ و میر بالا به شمار می رفت؛ ولی اخیرا با توجه به روش های جدید شیمی درمانی و جراحی، میزان مرگ و میر از 50 درصد در گذشته، به کمتر از 5 درصد کاهش پیدا کرده است.

بنابراین افرادی که به این سرطان دچار می شوند، این بیماری را به عنوان یک سرطان قابل درمان در نظر بگیرند. البته با توجه به این که این سرطان جزء سرطان های با رشد خیلی سریع می باشد، توصیه به پیگیری  و بررسی های دقیق تر حین درمان می شود.

عوامل خطر شناخته شده شامل چه مواردی است؟

• عدم نزول بیضه : سرطان بیضه در این افراد 6 برابر بیشتر است، به همین دلیل به خانواده کودکانی که بیضه آنها در کیسه نیست، توصیه اکید می کنیم که جهت درمان مراجعه کنند. اگر تا 18 سالگی درمان شوند، تقریبا خطر ابتلا به سرطان بیضه در آنها از بین می رود. اما در افرادی که نزدیک به سن بلوغ، جراحی ترمیمی را انجام می دهند، ریسک سرطان بیضه ممکن است 2 تا 3 برابر جمعیت عادی باشد.
• سابقه قبلی سرطان بیضه در خود فرد: که 12 برابر ریسک سرطان را در بیضه مقابل افزایش می دهد. به همین دلیل به این افراد توصیه به پیگیری می شود.
• سابقه خانوادگی سرطان بیضه: در بستگان درجه اول اگر پدر مبتلا بوده باشد، 2 تا 4 برابر افزایش خطر ابتلا وجود دارد؛ اگر برادر مبتلا بوده باشد، 8 برابر ریسک ابتلا را بالاتر می برد.
• موارد اکتسابی: ضربه به بیضه، عفونت های مکرر یا مصرف استروژن توسط مادر در دوران بارداری خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهد.
• افراد نابارور خطر ابتلای بیشتری نسبت به بقیه دارند.
• افرادی که آتروفی بیضه (بیضه کوچکتر از حد طبیعی) دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
• میکرولیتیاز (ذرات ریز شن مانند) در سونوگرافی: به تنهایی عامل خطری برای سرطان بیضه نمی باشد؛ ولی در بیمارانی که سابقه سرطان بیضه داشته اند، احتمالی برای افزایش خطر ابتلای مجدد به این بیماری در نظر گرفته می شود. یکی از مواردی که بیماران با ترس به مطب مراجعه می کنند، همین گزارش میکرولیتیازی است که در سونوگرافی گزارش می شود.

شایعترین علائم سرطان بیضه چیست؟

شایعترین علامت آن بزرگی بیضه، بدون درد است. به همین دلیل اغلب بیماران با تاخیر به پزشک مراجعه می کنند. در  10 درصد بیماران احتمال بروز درد وجود دارد، که ناشی از خونریزی های داخل بیضه یا عفونت است.

10 درصد از بیماران هیچ گونه علامتی ندارند و طی سونوگرافی جهت مشکلات دیگر و به صورت تصادفی، متوجه بیماری می شوند.

یکی از علائم بیمار تجمع مایع اطراف بیضه (هیدروسل) است و گاهی یافته همراه با سرطان بیضه می باشد، که توصیه می شود حتما بیشتر بررسی شوند.

بیمارانی که مکررا دچار عفونت های بیضه می شوند، چون در معاینه تشخیص سرطان، به علت سفتی، بیضه سخت می شود، توصیه می شود حتما سونوگرافی شوند و فقط درمان آنتی بیوتیکی کافی نیست.

معمولا 15 تا 20 درصد از بیماران با درد کمر به پزشک مراجعه می کنند.

ممکن است فرد با علائمی مانند سرفه، تنگی نفس، بی اشتهایی، دردهای استخوانی و ورم اندام تحتانی و یا به دلیل  بزرگ شدن پستان (ژنیکوماستی) به پزشک مراجعه کنند.

در معاینه این بیماران، که جهت بررسی پیشگیرانه توسط خود بیمار هم قابل انجام است، ضایعات سفت یا بزرگ شدن منتشر بیضه ها یافت می شود.

نحوه تشخیص این بیماری چگونه است؟

در بیمارانی که با ضایعات بیضه مراجعه می کنند، مرحله اول تشخیص با سونوگرافی می باشد.

تمامی ضایعات بیضه در مرحله اول برای ما سرطان در نظر گرفته می شود. در مرحله بعدی باید برخی از تومورمارکرها (ماده موجود در خون، ادرار و یا در بعضی از بافت های بدن) بررسی شوند.

بیماران مبتلا به سرطان بیضه حتما باید گرافی از قفسه سینه داشته باشند؛ زیرا یکی از اندام های شایع برای متاستاز سرطان بیضه، ریه ها هستند.

با همین مدارک، اولین اقدام درمانی برای این بیماران، برداشتن کامل بیضه می باشد که درمان اصلی بر اساس پاتولوژی بدست آمده از جراحی اولیه است. بعد از برداشتن بیضه، پزشک مجددا تومورمارکرها را بررسی می کند تا اقدامات بعدی مشخص شود.

یکی از تصویربرداری های اصلی که حتما باید قبل و بعد از جراحی برداشتن بیضه انجام شود، سی تی اسکن  شکم و لگن با تزریق ماده حاجب است. این تصویربرداری جهت بررسی درگیری غدد لنفاوی شکمی انجام می شود. درگیری لنف نودهای شکمی یکی از موارد اصلی جهت تعیین نقشه درمانی پزشک مربوطه می باشد.

یکی از موارد خیلی مهم در حین درمان، مراجعه به بانک اسپرم جهت رزرو و نگهداری اسپرم می باشد. دقت کنید، جراحی بیضه باعث ناباروری نمی شود، ولی چون اغلب این بیماران بعد از انجام جراحی نیاز به پرتو درمانی یا شیمی درمانی پیدا می کنند، این باعث کاهش تعداد اسپرم یا صفر شدن اسپرم می شود؛ البته طی 2 تا 5 سال برگشت پذیر است، اما به طور کلی توصیه به حفظ اسپرم در بانک اسپرم می شود.

 یک نکته خیلی مهم در این بیماران این است که حتما به آنها توصیه می شود بعد از انجام درمان های مربوطه، به جراح اورولوژیست خود جهت انجام جراحی های احتمالی تکمیلی، مراجعه کنند.

دلیل طرح این موضوع این است که بیماران زیادی با ترس از جراحی وسیع برداشتن لنف نودهای شکمی، فقط درمان شیمی درمانی را ادامه داده اند. با توجه به این که بیماری آنها به شیمی درمانی مقاوم بوده و جراحی آنها به تاخیر افتاده، بیماری پیشرفت کرده است، و دیگر قادر به جراحی نیستند؛ همین قضیه باعث کاهش طول عمر بیمار می شود.

امکان متاستاز سرطان بیضه در کدام یک از اندام ها بیشتر است؟

شایعترین اندام ریه است، که علائم تنگی نفس و سرفه ایجاد می کند. سپس کبد، کلیه، غده فوق کلیه و مغز استخوان می باشد.

مراحل پیشرفت سرطان بیضه به چه صورت است ؟

 پس از تکمیل تمام آزمایش ها، معمولاً می توان مرحله سرطان را تعیین کرد. دو راه وجود دارد که بر اساس آن می توان سرطان بیضه را مرحله بندی کرد.

اولین مورد بر اساس یک سیستم 3 مرحله ای است. مراحل بر اساس میزان گسترش سرطان و هم چنین سطوح مواد شیمیایی مرتبط با سرطان (نشانگرها) است که در خون وجود دارد. مرحله اول سرطان بیضه زمانی است که سرطان در داخل بیضه وجود دارد. مرحله دوم سرطان بیضه زمانی است که سرطان به غدد لنفاوی مجاور (غدد کوچکی که با عفونت مبارزه می کنند) در لگن یا شکم گسترش یافته است. مرحله سوم سرطان زمانی است که بیماری به نقاط دورتر انتشار پیدا می کند.