سینوزیت
سینوزیت التهاب یا تورم بافت پوشاننده سینوس ها است، و معمولاً ناشی از سرماخوردگی است؛ اما سایر ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و آلرژی‌ها نیز می‌توانند باعث سینوزیت شوند.
دکتر آذر طاهری (پزشک عمومی)
سینوس چیست؟
سینوس‌ها چهار جفت حفره (فضا) در صورت هستند که معمولاً با هوا پر می‌شوند. معابر باریک آنها را به هم متصل می‌کند. سطح داخل سینوس‌ها مخاطی تولید می‌کند که از مجرای بینی خارج می‌شود. این تخلیه مخاطی به خروج باکتری‌ها، آلرژن‌ها و سایر میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زا کمک می‌کند.
سینوزیت چیست؟
سینوزیت التهاب یا تورم بافت پوشاننده سینوس‌ها است. عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و آلرژی‌ها می‌توانند سبب تحریک سینوس‌ها و مسدود شدن آنها از مایع شوند.
این می‌تواند باعث فشار و درد در صورت، گرفتگی بینی و سایر علائم شود. سینوزیت گاهی اوقات رینوسینوزیت نیز نامیده می‌شود.
سینوزیت معمولاً ناشی از سرماخوردگی است؛ اما سایر ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و آلرژی‌ها نیز می‌توانند باعث سینوزیت شوند.
انواع مختلف سینوزیت
انواع سینوزیت براساس مدت زمانی که ادامه داشته است (حاد، تحت حاد، مزمن یا عود کننده) و علت آن (ویروس، باکتری، و یا قارچ) توصیف می‌شود.
- سینوزیت حاد کمتر از چهار هفته طول می‌کشد و علائم آن احتقان؛ ترشحات بینی، درد و احساس فشار در صورت و کاهش حس بویایی است و معمولاً توسط ویروس‌هایی مانند سرماخوردگی ایجاد می‌شود.
- سینوزیت تحت حاد معمولا 4 تا 12 هفته طول می‌کشد.
- سینوزیت مزمن حداقل 12 هفته طول می‌کشد و معمولاً باکتری‌ها علت آن هستند.
- سینوزیت عود کننده چهار بار یا بیشتر در یک سال عود می‌کند و هر بار کمتر از دو هفته طول می‌کشد.
سینوزیت باکتریایی و ویروسی
ویروس‌ها، مانند ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی می‌شوند، باعث بیشتر موارد سینوزیت می‌شوند .باکتری‌ها نیز هم به صورت عفونت اولیه و هم به دنبال ابتلا به ویروس‌های تنفسی می‌توانند باعث سینوزیت شوند. اگر آبریزش بینی، گرفتگی بینی و درد صورت دارید که بعد از ده روز از بین نرفته است، ممکن است به سینوزیت مبتلا شده باشید.
علائم شما ممکن است به نظر بهبود یابد، اما پس از آن برمی‌گردند و بدتر از علائم اولیه هستند. آنتی بیوتیک‌ها و ضداحتقان‌ها معمولاً سینوزیت باکتریایی را به خوبی کنترل می‌کنند.
عفونت‌های سینوسی ناشی از قارچ معمولاً جدی‌تر از سایر اشکال سینوزیت هستند. اگر فرد سیستم ایمنی ضعیف داشته باشد، احتمال وقوع آنها بیشتر است.
علت عفونت سینوسی چیست؟
ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و آلرژن‌ها می‌توانند باعث سینوزیت شوند. محرک‌های خاص سینوزیت عبارتند از:
- سرماخوردگی؛
- آلرژی بینی و فصلی؛
- انفلوآنزا؛
- انواع باکتری‌ها؛
علائم سینوزیت چیست؟
علائم رایج عفونت سینوسی عبارتند از:
- ترشحات بینی که اغلب غلیظ، و زرد یا سبز رنگ هستند؛
- ترشحات پشت حلق؛
- گرفتگی بینی؛
- احساس فشار در صورت به ویژه در اطراف بینی، چشم‌ها و پیشانی. این احساس ممکن است با حرکت سر و خم شدن سر به اطراف بدتر شود؛
- درد دندان‌ها؛
- درد گوش؛
- تب؛
- هالیتوزیس یا بوی بد یا طعم بد در دهان؛
- سرفه؛
- سردرد؛
- خستگی؛
- کاهش حس بویایی؛
- التهاب و قرمزی اطراف چشم ها و پیشانی؛
- تغییرات بینایی و یا دوبینی؛
- سفتی گردن.
تفاوت علائم سینوزیت، کووید، سرماخوردگی و آلرژی
سرماخوردگی، کووید-19، آلرژی و عفونت سینوسی همگی علائم مشابهی دارند؛ تشخیص آنها از هم می‌تواند دشوار باشد.
علائم سرماخوردگی به طور معمول افزایش می‌یابد، به اوج می‌رسد و به آرامی ناپدید می‌شود؛ و بین چند روز تا یک هفته طول می‌کشد.
آلرژی بینی باعث عطسه، خارش بینی و چشم‌ها، احتقان، آبریزش بینی و ترشحات پشت حلق (خلط گلو) می‌شود. در این موارد معمولاً درد صورت، که ناشی از عفونت سینوس‌ها است، ایجاد نمی‌شود.
کووید-19 می‌تواند علائم دیگری مانند تنگی نفس ایجاد کند.
سرماخوردگی، کووید یا آلرژی همگی می‌توانند باعث عفونت سینوسی شوند. برای تشخیص برخی از عفونت‌های ویروسی مانند کووید-19و انفلوآنزا آزمایش اختصاصی وجود دارد.
عوامل خطر
برخی از افراد بیشتر از دیگران به سینوزیت مبتلا می‌شوند، عوامل خطر عبارتند از:
- آلرژی بینی؛
- آسم؛
- پولیپ بینی؛
- انحراف سپتوم بینی (سپتوم بینی یک غضروف خطی است که بینی را به دو بخش تقسیم می‌کند. وقتی سپتوم صاف نیست و به یک سمت انحراف دارد، مجرای یک طرف بینی را باریک می‌کند و این می‌تواند باعث انسداد شود.)؛
- ضعف سیستم ایمنی ناشی از اچ آی وی، سرطان یا برخی از داروها؛
- سیگار کشیدن.
آیا سینوزیت مسری است؟
سینوزیت به خودی خود مسری نیست؛ اما ویروس‌ها و باکتری های عامل بروز این بیماری، مسری هستند. اگر بیمار هستید و عطسه یا سرفه دارید، فاصله خود را با دیگران حفظ و نکات بهداشتی را رعایت کنید.
اگر سینوزیت درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
اغلب سینوزیت خود به خود بهبود می‌یابد. به ندرت، عفونت‌های سینوسی درمان نشده می‌تواند منجر به عفونت‌های تهدید کننده حیات شود؛ اگر باکتری‌ها یا قارچ‌ها به مغز، چشم یا استخوان‌های مجاور سینوس سرایت کنند، خطرناک خواهد بود.
روش‌های تشخیص عفونت سینوس‌ها چیست؟
سینوزیت را بر اساس علائم، معاینه و سابقه قبلی بیماری تشخیص می‌دهند. پزشک گوش، بینی و گلو را از نظر تورم، التهاب یا انسداد بررسی می‌کند. گاهی برای مشاهده داخل بینی نیاز به آندوسکوپی خواهد بود. ممکن است در موارد حاد، نیاز به مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی نیز باشد.
روش‌های تشخیص عبارتند از:
- آندوسکوپی بینی؛
- تهیه نمونه از ترشحات بینی و حلق برای شناسایی نوع باکتری بیماری زا وحساسیت آن به انواع آنتی بیوتیک؛
- سیتی اسکن یا ام آر آی؛
- تست آلرژی؛
- نمونه برداری( بیوپسی).
سینوزیت چگونه درمان می شود؟
بسته به علائم و مدت زمان بروز آنها، گزینه‌های درمانی زیادی برای سینوزیت وجود دارد.
- شستشوی بینی با سرم شستشو؛
- نوشیدن مایعات زیاد؛
- ضد احتقان‌های خوراکی یا موضعی؛
- داروهای سرماخوردگی و ضد آلرژی بدون نسخه (OTC).
- اسپری‌های استروئیدی داخل بینی (از اسپری‌ها یا قطره‌های بدون نسخه برای بیش از سه تا پنج روز استفاده نکنید؛ ممکن است سبب تشدید احتقان شوند.)؛
- اسپری‌های موضعی آنتی هیستامین یا قرص‌های خوراکی؛
- جراحی برای درمان مشکلات ساختاری، پولیپ یا عفونت‌های قارچی؛
اگر علائم سینوزیت بعد از 10 روز بهبود نیافت، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.
آیا درمان‌های مکمل و جایگزین برای درمان سینوزیت مفید هستند؟
ممکن است طب فشاری، طب سوزنی یا ماساژ صورت در کاهش علائم سینوزیت از جمله تخلیه، فشار و درد مفید باشد. البته این درمان‌ها ممکن است درکنار سایر روش‌های درمان و در موارد خاص به شما کمک کند.
آیا مصرف آنتی بیوتیک برای هر عفونت سینوسی نیاز است؟
بسته به شدت و مدت علائم گاهی نیاز است تا برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز شود. بسیاری از عفونت‌های سینوس توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند؛ عفونت‌های ویروسی را با آنتی بیوتیک نمی‌توان درمان کرد. استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک‌ها یا استفاده از آنها برای درمان عفونت‌های ویروسی می‌تواند منجر به عوارض جانبی یا مقاومت آنتی بیوتیکی شود؛ که ممکن است درمان عفونت‌های آینده را سخت‌تر کند.
آیا می‌توان از سینوزیت پیشگیری کرد؟
بسته به علت، چند راه برای کاهش خطر ابتلا به عفونت سینوسی وجود دارد، از جمله:
در مواقع سرماخوردگی بینی خود را با آب نمک شستشو دهید.
برای پیشگیری از آلرژی از داروها و واکسن‌های ضد آلرژی استفاده و از محرک‌های آلرژی مانند گرد و غبار، گرده یا دود اجتناب شود.
در صورت توصیه پزشک از اسپری‌های بینی استروئیدی استفاده کنید.
شستن دست‌ها، رعایت نظافت و زدن ماسک خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی را کاهش می‌دهد.
اجتناب از دود و در صورت امکان ترک سیگار بسیار موثر است.
سینوزیت اغلب یک هفته تا 10 روز طول می‌کشد. معمولاً می‌توان آن را با داروهای بدون نسخه و درمان‌های خانگی درمان کرد؛ اگر سینوزیت مزمن دارید یا مدام عود می‌کند، ممکن است دلایل زمینه‌ای وجود داشته باشد، که باید آنها را درمان کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
با درمان‌های خانگی می‌توان علائم را بهبود بخشید؛ اما اگر همچنان علائم نگران کننده و جدی دارید یا اگر به طور مکرر دچار عفونت می‌شوید، به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی درمان سینوزیت فوریت اورژانسی است و باید هرچه سریعتر به پزشک مراجعه شود؟
- تب بالا (40 درجه سانتیگراد)؛
- گیجی و یا سایر تغییرات هوشیاری؛
- تغییرات بینایی، به خصوص اگر همراه درد یا تورم در اطراف چشم ها باشد؛
- تشنج؛
- گرفتگی و سفتی گردن.
