دکتر مهشید مولا (داروساز)

در دهه‌های اخیر استفاده از بوتاکس به راهکاری سریع و موثر برای حفظ زیبایی و کاهش علائم پیری بدل شده است. بوتاکس حاوی سم بوتولینوم است که از حرکت عضله برای مدت محدودی جلوگیری می­‌کند.

اکثر افراد بوتاکس را به عنوان روشی جهت رفع چین و چروک می‌شناسند؛ اما این ماده برای درمان بیماری‌هایی مانند میگرن، اسپاسم غیرطبیعی عضلانی، رفع تعریق بیش از حد و مثانه بیش فعال نیز موثر است.

در این مقاله برخی از مهم­‌ترین کاربردهای مصرف بوتاکس را بررسی خواهیم کرد و به سوالات متداول پیرامون آن پاسخ خواهیم داد.

چین و چروک صورت

بوتاکس اغلب برای رفع موقت چین و چروک پیشانی، خطوط اطراف چشم، خطوط اخم و خط لبخند استفاده می‌شود.

شروع اثر بوتاکس بر روی صورت حدود 2 الی 3 روز زمان می­‌برد و پس از 2 تا 3 هفته، اثر کامل آن مشاهده می‌شود. اثرات بوتاکس معمولاً حدود 3 تا 6 ماه باقی می­‌ماند.

آیا بوتاکس تمام انواع چین و چروک را از بین می‌­برد؟

بر روی پوست صورت، دو نوع مختلف چین و چروک ممکن است دیده شود: پویا (دینامیک) و ایستا (استاتیک).

چین و چروک‌های پویا یا دینامیک در اثر حرکت ماهیچه ها ایجاد می‌شوند. چین و چروک‌هایی که در اثر حرکات ابرو، انقباض پلک­‌ها و یا هنگام لبخند زدن ایجاد می­‌شود از این جمله‌اند. بوتاکس روش خوبی برای رفع چین و چروک‌های پویا است.

چین و چروک‌های ایستا یا استاتیک به دلیل از دست دادن خاصیت ارتجاعی و کاهش کلاژن ایجاد می‌شود. این چین و چروک‌ها می‌تواند ناشی از نور خورشید یا سیگار باشد.

در این شرایط پوست نازک‌تر و خشک‌تر می‌شود؛ به همین دلیل، بوتاکس بهترین روشی نیست که جهت رفع این نوع  از چین و چروک توصیه شود.

آیا تزریق بوتاکس روش ایمنی است؟

بوتاکس، به شرط تزریق توسط یک پزشک حاذق، روشی ایمن است. عوارضی که ممکن است در پی استفاده از بوتاکس رخ دهد عموما ظرف کمتر از یک هفته برطرف می­ شود.

این عوارض شامل قرمزی، تورم، کبودی، درد در ناحیه تزریق و یا بی حسی است. اگر این عوارض بیش از یک هفته طول کشید، به پزشک خود اطلاع دهید.

چه مراقبت­‌هایی پس از تزریق بوتاکس لازم است؟

برای برخورداری از بهترین نتیجه و پیشگیری از هر گونه عارضه نامطلوب، رعایت نکاتی برای مراقبت­‌های پس از تزریق بسیار مهم است.

به طور کلی انجام موارد زیر پیشنهاد می­‌شود:

• تا 3 الی 4 ساعت پس از تزیق: دراز نکشید.
• تا حداقل 24 ساعت پس از تزیق: صورت خود را آرایش نکنید و از ورزش کردن خودداری کنید.
• به مدت 2 الی 3 روز پس از تزیق: صورت خود را ماساژ ندهید.
• هنگام خواب تلاش کنید تا روی نواحی تزریق شده نخوابید. از آفتاب گرفتن، از جمله استفاده از سولاریوم و هم چنین استفاده از سونا اجتناب کنید.

پزشک شما ممکن است در مورد باید ها و نبایدهایی که انجام دهید، توصیه­ های بیشتری به شما کند.

آیا در هر سنی تزریق بوتاکس موثر است؟

استفاده از بوتاکس تنها در بزرگسالان زیر 65 سال توصیه می‌شود. این بدان معنا نیست که افراد بالای 65 سال نباید از بوتاکس استفاده کنند؛ اما مهم است که بدانیم تاثیر تزریق بوتاکس در این افراد به اندازه تاثیر آن در یک فرد جوان نخواهد بود.

تزریق بوتاکس به چه کسانی توصیه نمی‌­شود؟

به طور کلی تزریق بوتاکس در برخی از شرایط توصیه نمی­‌گردد. موارد زیر را به پزشک خود اطلاع دهید و در این باره با او مشورت کنید:

• عفونت پوستی در صورت؛
• درگیری با بیماری­های عصبی عضلانی مانند میاستنی گراویس؛
• مصرف برخی داروهای خاص؛
• بارداری یا شیردهی.

آیا چین و چروک صورت بعد از توقف تزریق بوتاکس بیشتر خواهد شد؟

خیر؛ توقف تزریقات بوتاکس سبب بیشتر شدن چین و چروک نخواهد شد. با قطع مصرف بوتاکس، قدرت و حرکت عضلات صورت به حالت عادی باز می‌گردد و چین و چروک‌­های صورت مانند شرایط قبل از شروع تزریق خواهد شد.

تعریق بیش از حد

تعریق بیش از حد یا هایپرهیدروزیس نوعی تعریق است که لزوما ناشی از گرما یا تحرک نیست؛ بلکه فرد در شرایطی مانند هوای خنک‌تر و بدون تحرک نیز ممکن است دچار آن ­شود. 

تعریق بیش از حد می­‌تواند ناشی از برخی شرایط مانند یائسگی، پرکاری تیروئید، و یا مصرف داروهایی خاص باشد. این نوع از تعریق اغلب زیر بغل، کف دست و کف پا را درگیر می‌کند و ممکن است بر سایر نقاط مانند صورت، پوست سر و ناحیه زیر سینه نیز تأثیر بگذارد.

در تعریق بیش از حد، بوتاکس به رفع یا کاهش شدید علائم کمک می‌کند.

در حال حاضر بوتاکس برای درمان تعریق زیر بغل، تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را دارد.

تزریق دوره‌ای بوتاکس به زیر بغل یک روش ایمن و موثر برای رفع تعریق بیش از حد در این ناحیه است. با این حال، این روش ممکن است دردناک و پرهزینه باشد. به علاوه، بوتاکس یک درمان دائمی نیست.

اثرات بوتاکس معمولا در عرض دو هفته پس از تزریق مشاهده می‌­شود و می­تواند بین 6 الی 7 ماه باقی بماند. اگر متوجه شدید که این درمان به شما کمک کرده است، می­‌توانید آن را تکرار کنید.

چه اقداماتی پیش از تزریق بوتاکس به زیر بغل لازم است؟

تا 24 ساعت قبل از تزیق بوتاکس، زیر بغل خود را اصلاح نکرده و از دئودورانت استفاده نکنید.

بعد از تزریق بوتاکس به زیر بغل چه مراقبت هایی نیاز است؟

در طول روزی که تزیق صورت گرفته و حداقل 12 ساعت پس از آن، از دوش گرفتن خودداری کنید.

بهترین روش نظافت این است که بعد از 12 ساعت از تزیق، زیر بغل خود را با مقداری آب ولرم به آرامی پاک کنید. تا آن زمان از آب داغ، استفاده از دئودورانت و انجام ورزش‌های سنگین اجتناب کنید؛ زیرا این فعالیت‌ها خطر کبودی را افزایش می‌دهند.

آیا می‌توان از بوتاکس برای درمان تعریق بیش از حد در سایر نواحی بدن نیز استفاده کرد؟

بله؛ بوتاکس می تواند برای درمان تعریق بیش از حد در کف دست، کف پا، سر و صورت استفاده شود. بوتاکس می تواند به طور موثری تعریق بیش از حد را در سایر نواحی بدن درمان کند، و اثرات آن تا شش ماه ادامه خواهد داشت.

میگرن

میگرن یکی از انواع سردرد است که باعث دردهای شدید ضربان دار، معمولا در یک سمت سر می‌شود. در سال 2010 بوتاکس برای بهبود میگرن از سازمان غذا و داروی امریکا تائیدیه دریافت کرد.

چه افرادی می‌­توانند برای پیشگیری و کاهش حملات میگرن بوتاکس تزریق کنند؟

تزریق بوتاکس برای افراد 18 سال و بالاتر، که 15 روز یا بیشتر در ماه حملات میگرن را تجربه می‌کنند تایید شده است. پزشک متخصص با در نظر گرفتن نوع میگرن و سوابق پزشکی و دارویی بیمار، ممکن است این روش را توصیه کند.

برای مشاهده اثربخشی چه مدت زمانی نیاز است؟

کاهش دفعات میگرن و اثربخشی این روش ممکن است بعد از چهار هفته یا بیشتر پس از تزریق، مشاهده گردد. حتی ممکن است برای رسیدن به تاثیر مورد نظر، به بیش از یک بار تزریق نیاز باشد. این تزریق‌ها به طور معمول هر 12 هفته یک بار، در چند ناحیه در اطراف سر و گردن اعمال می‌­شود.

این روش را تنها پزشکان متخصص می‌توانند انجام دهند، تا بهترین اثر و کمترین عارضه رخ دهد.

مثانه بیش فعال

مثانه بیش فعال به حالتی گفته می‌­شود که فرد مکرراً احساس نیاز ناگهانی برای دفع ادرار داشته باشد، حتی اگر مثانه پر نباشد.

گاهی کنترل این شرایط برای فرد سخت می­‌شود. علت این اختلال، انقباض غیرارادی عضلات مثانه است. بوتاکس موجب توقف انقباض بیش از حد عضله دیواره مثانه عمل می‌شود. این امر باعث کاهش تکرر و فوریت ادرار و کاهش بی اختیاری ادرار می‌شود.

در سال 2013، سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از بوتاکس را برای درمان مثانه بیش فعال تایید کرد. تزریق بوتاکس تنها با صلاحدید پزشک متخصص، زمانی برای مشکلات مثانه استفاده می‌شود که بیماران به داروهای دیگر پاسخ کافی نداده باشند.

علاوه بر کاربردهای ذکر شده، پزشک ممکن است برای موارد دیگری نیز تزریق بوتاکس را برای شما توصیه کند.

لازم به تاکید است که پیش از هر گونه تزریق بوتاکس، مشاوره پزشکی کامل مورد نیاز است؛ تا مناسب بودن این روش برای هر فرد، چه برای کمک به حفظ زیبایی و چه برای مصارف درمانی به طور دقیق بررسی شود.