دکتر الهام یوسفی (داروساز)

آپنه خواب یا وقفه تنفسی خواب به شرایطی گفته می‌شود که تنفس فرد در هنگام خواب به طور موقت قطع می شود.

معمولاً افرادی که دچار آپنه خواب هستند، هنگام خواب دچار وقفه ‌های مکرر می‌شوند.

آپنه خواب شاید به تنهایی مشکل بزرگی محسوب نشود، اما عوارض این بیماری بسیار زیاد و حتی خطرناک است؛ به همین دلیل تشخیص و درمان آپنه خواب اهمیت بسیاری دارد. 

انواع اصلی آپنه خواب

• آپنه انسدادی 

آپنه خواب انسدادی نوع شایع این اختلال است و زمانی بروز می کند که عضلات گلو و حلق شل مى شوند. علت اصلی آن مسدود بودن مجرای هوایی فوقانی است که باعث می‌شود دیافراگم و عضلات قفسه سینه به سختی عمل کنند و هوا نیز به سختی وارد ریه شود.

• آپنه مرکزی 

زمانی اتفاق می افتد که مغز سیگنال های مناسب برای کنترل عضلات تنفسى را ارسال نمی کند.

سن بالا: مردان مسن و سالخوردگان، بیشتر در معرض آپنه مرکزی قرار دارند.

اختلالات  قلبى: افراد مبتلا به نارسایی احتقانی قلب در معرض خطر آپنه مرکزی هستند.

استفاده از داروهای ضد درد: داروهای مخدر خطر آپنه مرکزی را افزایش می دهند.

سکته مغزی: افرادی که دچار سکته مغزی شده اند در معرض خطر آپنه مرکزی یا آپنه پیچیده قرار دارند.

• سندرم آپنه پیچیده

زمانی رخ می دهد که کسی هر دو آپنه انسدادی و مرکزی را داشته باشد.

تشخیص افتراقی آپنه انسدادی خواب (OSA) چیست؟

پزشک ممکن است بر اساس علائم و نشانه ها شما را ارزیابی کند، یا شما را به مرکز اختلال خواب ارجاع دهد.

تست های تشخیص آپنه خواب ممکن است شامل موارد زیر باشند:

پلی سومنوگرافی شبانه

در طول این آزمایش به شما تجهیزاتی وصل مى شود که فعالیت قلب، ریه ، مغز، الگوهای تنفس، حرکات دست و پا و میزان اکسیژن خون را در حالی که در خواب هستید، کنترل می کند.

تست خواب در خانه

در برخی موارد پزشک ممکن است تست های ساده ای که برای تشخیص آپنه خواب در خانه استفاده می شود، به شما ارائه دهد.

این آزمایش ها معمولا شامل اندازه گیری ضربان قلب، سطح اکسیژن خون، جریان هوا و الگوهای تنفسی می باشند. اگر آپنه خواب داشته باشید، نتایج آزمایش ها کاهش سطح اکسیژن خون در طی خواب را نشان می دهند که با بیداری افزایش می یابد.

اگر نتایج غیر طبیعی باشد، ممکن است پزشک بتواند بدون تست های دیگر درمان را شروع کند. دستگاه های نظارت قابل حمل همه موارد آپنه خواب را تشخیص نمی دهند؛ بنابراین ممکن است پزشک حتی با وجود نتایج طبیعى آن توصیه به پولی سومنوگرافی کند .

علائم و نشانه های آپنه انسدادی چیست؟

علائم و نشانه های آپنه انسدادی و مرکزی همپوشانی دارند که گاهی تشخیص را سخت می کند.

شایع ترین علائم و نشانه های آپنه انسدادی و مرکزی عبارتند از:

• خروپف با صدای بلند، که معمولا در آپنه انسدادی بیشتر است؛
• قطع موقت تنفس در خواب، که توسط فرد دیگرى دیده شده باشد؛
• بیداری ناگهانی همراه با تنگى نفس، که احتمالا نشان دهنده آپنه مرکزی است؛
• بیدار شدن با دهان خشک یا گلودرد؛
• سردرد صبحگاهی؛
• بی خوابی؛
• تعریق شبانه؛
• ریفلاکس معده به مری؛
• خواب بیش از حد در طول روز؛
• مشکل در تمرکز کردن؛
• افسردگی، فراموشی؛
• افزایش فشارخون.

عوامل خطر آپنه خواب انسدادی چیست؟

• اضافه وزن
• باریک شدن راه های هوایی در نتیجه بزرگ شدن لوزه ها.
• جنسیت مرد: مردان دو برابر بیشتر از زنان احتمال ابتلا به آپنه خواب را دارند. هم چنین خطر ابتلا در زنان پس از دوره یائسگی افزایش می یابد.
• افزایش سن: آپنه خواب عمدتا در افراد مسن رخ می دهد.
• سابقه خانوادگی
• مصرف الکل یا آرام بخش ها: ترکیباتی که باعث شل شدن عضلات گلو مى شوند .
• سیگار کشیدن: سیگاری ها سه برابر بیشتر از افراد عادی در معرض ابتلا به آپنه انسدادی هستند. سیگار کشیدن ممکن است میزان التهاب و احتباس مایعات در راه هوایی فوقانى را افزایش دهد.
• گرفتگی بینی: اگر دچار مشکل تنفسى در بینی خود هستید، احتمال بیشتری برای ابتلا به آپنه انسدادی دارید.

درمان آپنه خواب چیست؟

برای انتخاب بهترین نوع درمان در ابتدا باید علت بیماری شناسایی شود؛ اگر آپنه خواب با بیماری‌های دیگر همراه باشد، ابتدا باید به درمان بیماری زمینه‌ای پرداخت.

ساده ترین راهکاری که این وقفه تنفسی را کاهش می دهد، تغییر در شیوه زندگی، تنظیم الگوی خواب منظم، داشتن فعالیت بدنی و ورزش کردن است.

هم چنین برای جلوگیری از خشک شدن هوا و تورم راه های هوایی گلو، استفاده از دستگاه ‌های مرطوب‌ کننده و تصفیه هوا توصیه می شود.

کاهش وزن، عدم مصرف الکل و قرص های خواب‌آور، خوابیدن به پهلو، استفاده از برخی اسپری های تنفسی به منظور حفظ جریان هوا در صورت وجود سینوزیت یا گرفتگی بینی، می تواند کمک کننده باشد.

در نظر داشته باشید که درمان دارویی حتما با تشخیص پزشک متخصص انجام شود.

عوارض آپنه انسدادی خواب چیست؟

می تواند شامل موارد زیر باشد:

• خواب آلودگی در طول روز و مشکل در تمرکز. بزرگسالان ممکن است بیشتر در معرض خطر تصادف باشند و کودکان ممکن است در مدرسه زمان سختی داشته باشند.
• مشکلات قلبی عروقی مانند حمله قلبی، فشار خون بالا، ریتم غیر معمول قلب، یا سکته مغزی، بیماری عروق کرونر، نارسایی و حمله قلبی؛
•  مشکلات چشمی مانند آب سیاه (گلوکوم) و خشکی چشم؛
•  اختلالات متابولیک مانند دیابت نوع 2؛
•  مشکلات بارداری مانند دیابت بارداری یا نوزادان کم وزن؛
• عوارض بعد از جراحی؛
• اختلالات شناختی .

آیا آپنه خواب خطرناک است ؟

از آنجایی که شخص دچار آپنه خواب در طی شب چندین بار دچار وقفه تنفسی می‌شود، اگر همراه با بیماری زمینه‌ای باشد آپنه انسدادی خواب در طولانی مدت می تواند منجر به بروز سکته های قلبی یا مغزی شود.