عفونت گوش از جمله شایع ترین عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی است که گوش میانی (فضای پر شده از هوا پشت پرده صماخ که استخوان‌های کوچک لرزان گوش در آن ناحیه قرار دارند) را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

علایم عفونت گوش

علایم عفونت گوش معمولا به سرعت بروز می‌کنند.

این علایم در کودکان شامل درد گوش خصوصا هنگام دراز کشیدن، احساس کشیده شدن گوش، دشواری در به خواب رفتن، گریه کردن بیش از حد معمول، تحریک پذیری بیش از حد، دشواری در شنیدن یا پاسخ به صداها، از دست رفتن حس تعادل، تب 38 درجه سانتی گراد یا بالاتر، بیرون آمدن مایعات از گوش، سردرد و از دست دادن اشتها می‌باشد.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

علایمی که در عفونت گوش مشاهده می‌شود، ممکن است بیانگر مشکلات زیادی باشد. در کودکان، در صورت مشاهده علایم زیر با پزشک تماس بگیرید:

• اگر علایم عفونت گوش، بیش از یک روز به طول بینجامد؛
• این علایم در کودکان کوچک تر از 6 ماه دیده شود؛
• درد شدید گوش؛
• کودک پس از سرماخوردگی یا ابتلا به عفونت‌های تنفسی، بی خواب یا تحریک پذیر (تندخو) شود؛
• خروج مایعات، چرک یا مواد قرمز رنگ از گوش.

گوش میانی

عفونت گوش به واسطه باکتری یا ویروس در گوش میانی ایجاد می‌شود.

این عفونت اغلب در نتیجه ابتلا به سایر بیماری‌ها مانند سرماخوردگی، انفلوآنزا یا حساسیت که باعث گرفتگی و ورم کردن راه‌های بینی، گلو و شیپور استاش می‌شود بروز می‌کند.

شیپور استاش، یک جفت لوله باریک است که از گوش میانی تا قسمت بالای پشت گلو، پشت راه‌های بینی قرار گرفته است.

شیپورهای استاش برای تبادل هوایی داخل گوش و خروج ترشحات از گوش میانی و داخلی به کار می‌رود.

ورم، التهاب و مخاط موجود در شیپور استاش می‌تواند آن را مسدود کرده و باعث تجمع مایعات در گوش میانی شود. به دلیل باریک تر و افقی بودن شیپور استاش کودکان، عفونت گوش در آنها شایع تر است.

نقش لوزه‌ها

لوزه‌ها (آدنوئیدها)، دو قسمت کوچک از بافت‌های بالای پشت بینی هستند که به نظر می‌رسد نقش مهمی در فعالیت سیستم ایمنی بدن ایفا می‌کنند.

آدنوئیدها نسبت به عفونت، التهاب و ورم آسیب پذیر هستند. ورم کردن یا بزرگ شدن لوزه ها می‌تواند شیپور استاش را مسدود کند و منجر به عفونت گوش میانی خواهد شد.

بیماری‌های مربوط به عفونت گوش

• التهاب گوش میانی به همراه خروج مواد از گوش: در این بیماری عفونت ویروسی یا باکتریایی وجود ندارد و معمولا به دلیل اختلال عملکرد شیپور استاش رخ می‌دهد.
• عفونت گوش میانی مزمن به همراه خروج مواد از گوش: این بیماری زمانی بروز می‌کند که مایعات دارای عفونت در گوش میانی باقی بماند و باعث شود که کودکان نسبت به ابتلا به عفونت مجدد گوش مستعد باشند. به علاوه این مشکل، شنوایی آنها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• عفونت گوش میانی مزمن چرکی: این بیماری، عفونت مزمن و مداوم گوش است که غالبا منجر به پارگی یا سوراخ شدن پرده صماخ می‌شود.

عوامل مستعد کننده عفونت گوش

• سن: کودکان بین سنین 6 ماه تا 2 سال، به دلیل اندازه کوچک و شکل شیپور استاش و ضعف سیستم ایمنی، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت گوش هستند.
• مکان‌های نگهداری گروهی از کودکان: کودکانی که به طور گروهی از آنها نگهداری می‌شود (مثل کودکستان‌ها)، نسبت به کودکانی که در منزل از آنها مراقبت می‌شود، احتمال بیشتری دارد که به عفونت گوش مبتلا شوند.
• شیوه غذا دادن به نوزادان: کودکانی که با استفاده از شیشه شیر به آنها شیر داده می‌شود -خصوصا هنگامی که دراز کشیده‌اند – نسبت به کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت گوش هستند.
• عوامل آب و هوایی: عفونت‌های گوش در فصل پاییز و زمستان و نیز زمان آلودگی هوا شیوع بیشتری دارند.

عوارض عفونت گوش

• نقص در شنوایی: کاهش خفیف شنوایی به صورت گذرا معمولا با عفونت گوش در ارتباط است. عفونت مزمن یا مایعات ماندگار در گوش میانی ممکن است منجر به از دست دادن میزان قابل توجهی از شنوایی حتی برای همیشه شود.
• کندی رشد و تاخیر در شروع به صحبت کردن: اگر مشکل شنوایی نوزاد به صورت موقتی یا دایمی باشد، ممکن است باعث شود کودک دیر زبان باز کند، مهارت‌های اجتماعی را به کندی یاد بگیرد یا رشد مغزی او کند باشد.
• انتشار عفونت به اطراف گوش: عفونت کاملا درمان نشده گوش، ممکن است به بافت‌های مجاور مانند برجستگی استخوانی پشت گوش (ماستوئید) انتقال پیدا کند.
• پارگی پرده صماخ: پارگی پرده صماخ معمولا ظرف 72 ساعت بهبود پیدا می‌کند. در برخی موارد برای درمان آن باید جراحی انجام شود.

پیشگیری از عفونت گوش در کودکان

• پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی یا سایر بیماری‌ها: به کودکان خود آموزش دهید که بهداشت فردی را رعایت کنند. تا حد امکان زمان‌های حضور کودک در مکان‌های نگهداری گروهی کودکان (مثل مهدهای کودک) را محدود کنید. بهتر است وقتی کودکتان بیمار است، در منزل از او مراقبت کنید.
• کودک را در معرض دود سیگار قرار ندهید
• تغذیه کودک با شیر مادر: در صورت امکان، کودک خود را تا 6 ماه پس از تولد، با شیر مادر تغذیه کنید. شیر مادر حاوی آنتی بادی‌هایی است که از کودک در مقابل عفونت گوش محافظت می‌کند.
• اگر با شیشه شیر به کودک غذا می‌دهید، بهتر است کودک را به صورت عمودی (نشسته) نگاه دارید.
• در مورد واکسیناسیون کودک با پزشک مشورت کنید: از پزشک در مورد واکسیناسیون کودک سوال کنید. تزریق واکسن انفلوآنزای فصلی، پنوموکوک و سایر واکسن‌های باکتریایی در پیشگیری از ابتلای کودک به عفونت گوش موثر خواهند بود.