سلامت مغز در دوران سالمندی
مسئله ای که باعث ترس از پیری می شود از دست دادن توانایی های جسمی نیست، بلکه از دست دادن توانایی های ذهنی است.
مسئله ای که باعث ترس از پیری می شود از دست دادن توانایی های جسمی نیست، بلکه از دست دادن توانایی های ذهنی است.
سالخوردگی یا کاهش قابل توجه توانایی های شناختی، اغلب به عنوان یکی از پیامدهای اجتناب ناپذیر، برگشت ناپذیر و غیرقابل پیشگیری پیری در نظر گرفته می شود.
اما جمعیت 65 سال و بالاتر که رو به کهنسالی هستند، شبیه پدربزرگ و مادربزرگ یا حتی والدینشان نیستند.
این افراد بیش از هر زمان دیگری تحصیل کرده هستند، میزان فقر در آنها کمتر است و از نظر نژادی و قومی متفاوت تر هستند.
با وجود این مزایا، با زوال توانایی های شناختی، کیفیت زندگی آنها می تواند به طور قابل توجهی مختل شود.
با توجه به این که درصد زیادی از افراد مسن با بیماری‌ها و شرایط مزمن پزشکی زندگی می‌کنند، پیشگیری و مدیریت دغدغه های سلامت جسمانی همچنان در کانون توجه خواهد بود.
با این حال تأثیر متقابل بین رفاه جسمانی، عاطفی و شناختی در سالمندان، ما را ملزم می‌کند تا بر حفظ عملکرد شناختی در افراد سالمند تأکید بیشتری داشته باشیم.
چگونگی جلوگیری از زوال شناختی مرتبط با سن موضوع بسیاری از مطالعات و بحث های اخیر است.
- زوال شناختی چیست و چه تفاوتی با اختلالات شناختی، آلزایمز و زوال عقل دارد؟
- زوال شناختی از چه زمانی شروع می شود؟
- آیا برای زوال شناختی و سلامت شناختی به ترتیب عوامل خطر یا عوامل محافظتی وجود دارد؟
زوال شناختی چیست؟
زوال شناختی اصطلاحی است که همراه با اختلالات شناختی، آلزایمر و زوال عقل، اغلب در بحث درباره ادراک و پیری استفاده می شود.
در ابتدا باید گفت که زوال شناختی رایج مرتبط با سن از یک بیماری خاص به نام اختلال شناختی خفیف (MCI) متمایز می باشد.
افراد مبتلا به MCI دچار اختلال حافظه هستند که برای دیگران مشهود است،
برخی از کارشناسان معتقدند که MCI نشان دهنده مرحله انتقالی بین پیری طبیعی و آلزایمر و پیش درآمد زوال عقل است. در واقع بیماری آلزایمر در مدت یک سال در 12 درصد از بیماران مبتلا به MCI ایجاد می‌شود.
برخی دیگر معتقدند که اختلال شناختی در واقع نشان دهنده زوال عقل اولیه است. تقریباً 22 درصد از افراد 71 ساله یا بیشتر دارای اختلال شناختی بدون زوال عقل هستند.
اختلالات خفیف در سایر زمینه های شناختی مانند کارکردهای اجرایی (برنامه ریزی و انجام وظایف، تفکر انتزاعی، انعطاف پذیری، تصمیم گیری و غیره) نیز شناسایی شده است.
اختلال شناختی مرتبط با بیماری‌های مزمن پزشکی 24 درصد از اختلالات شناختی بدون زوال عقل را شامل می شود.
اختلالات شناختی، اغلب به طور خفیف شروع می شوند.
اما با گذشت زمان پیشرفت کرده و به مرحله ای می رسند که بر کیفیت زندگی فرد مبتلا، تاثیر عمیقی می گذارند.
شناخت اختلالات شناختی مختلف، علائم آن ها و گزینه های درمانی مربوط به هر یک از این اختلالات، بسیار مهم است.
انواع اختلالات شناختی کدامند؟
این اختلالات، بخشی از طبقه بندی اختلالات عصبی شناختی در ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-V) هستند.
اختلالات شناختی به هر نوع اختلالی اطلاق می شوند که عملکرد شناختی فرد را به میزان قابل توجهی مختل می کنند.
تا جایی که عملکرد طبیعی در جامعه، بدون درمان اختلال فرد، غیرممکن خواهد بود. برخی از اختلالات شناختی شایع، عبارت اند از:
- آلزایمر
- فراموشی
- زوال عقل
- اختلالات رشدی
- اختلالات مهارت های حرکتی
- اختلال شناختی ناشی از مصرف مواد
- بیماری آلزایمر، یکی از شایع ترین اختلالات شناختی است.
چه عاملی باعث بروز اختلالات شناختی می شود؟
مانند بسیاری از اختلالات روانی، این اختلالات نیز توسط عوامل مختلفی ایجاد می شوند.
برخی از اختلالات شناختی، به دلیل استعداد ژنتیکی و بروز برخی دیگر از این اختلالات، به عوامل محیطی مربوط می شوند.
علل شایع محیطی اختلالات شناختی، شامل فقدان مصرف مواد مغذی مورد نیاز و تعاملات مخرب در مراحل آسیب پذیر رشد شناختی، به ویژه در دوران نوزادی، است.
سایر علل شایع بروز اختلال شناختی، شامل سوء مصرف مواد و آسیب های جسمی است.
هنگامی که ناحیه ای از مغز که عملکرد شناختی را کنترل می کند، آسیب ببیند.
چه در اثر مصرف زیاد مواد مخدر، چه در اثر مصرف الکل و چه در اثر ضربه جسمی. این تغییرات عصبی فیزیولوژیکی می توانند منجر به بروز اختلال شناختی شوند.
علایم اختلال شناختی کدامند؟
علائم اختلالات شناختی، با توجه به نوع اختلال شناختی بروز یافته، متفاوت است.
اما برخی از علایم و نشانه های شایع این مشکلات روانی، در بیشتر اختلالات، با هم شباهت هایی دارند.
برخی از شایع ترین علائم ابتلا به اختلال شناختی، عبارت اند از:
- گیجی
- بروز اختلال در قضاوت
- اختلال در هماهنگی حرکتی
- سردرگمی در شناخت هویت
- از دست دادن حافظه کوتاه مدت یا بلند مدت
آلزایمر چیست ؟
آلزایمر شایع ترین شکل زوال عقل است.
تمایز بین زوال شناختی طبیعی ناشی از افزایش سن و آلزایمز این است که آلزایمر نه تنها شامل از دست دادن حافظه است، بلکه شامل آسیب سلول‌های مغزی و تغییرات رفتاری مرتبط و بدتر شدن عملکرد عمومی در فعالیت‌های روزانه نیز می‌شود.
افراد مبتلا ممکن است قادر به یادگیری، درک یا حفظ اطلاعات جدید نباشند و در کلام دچار محدودیت شوند.
آنها ممکن است توانایی تفکر انتزاعی را از دست بدهند، نتوانند به درستی قضاوت کنند یا کارهای پیچیده را انجام دهند.
آلزایمر اشکال شروع زودرس و دیررس دارد.
اگرچه آلزایمر کانون بسیاری از تحقیقات بوده است، اما هنوز مشخص نیست که آیا آلزایمر دیررس نشان دهنده تسریع از دست دادن حافظه پیشرونده مرتبط با پیری طبیعی است یا یک بیماری متمایز است.
