تغییرات خلق و خوی پس از زایمان را baby blues می نامند که بسیار شایع است؛ به طوری که برخی از زنانی که به تازگی بچه دار شده اند، احساس ناراحتی، نگرانی، و خستگی کوتاه مدت را تجربه می کنند.

اصولا 80 درصد از زنان به مدت یک یا دو هفته بعد از تولد کودک، چنین احساساتی دارند. این احساسات اغلب کاملا طبیعی هستند و بعد از مدتی از بین می روند.

افسردگی پس از زایمان (postpartum depression) با baby blues فرق می کند.

در حالی که بسیاری از علایم baby blues با افسردگی پس از زایمان یکسان است، اما افسردگی پس از زایمان بسیار شدیدتر است و فرد برای مدت طولانی تری دچار آن می باشد.

حدود 15 درصد زنان، چه مادرانی که بچه اول خود را به دنیا آورده اند و چه مادرانی که چندمین بچه خود را به دنیا می آورند، دچار این افسردگی می شوند.

این نوع از افسردگی باعث تغییر خلق، خستگی، و احساس نا امیدی در آن ها می شود. شدت این احوال، مراقبت از بچه را برای آن ها دشوار می کند.

از افسردگی پس از زایمان نباید به سادگی گذشت. چرا که اختلالی بسیار جدی است؛ اما با درمان می توان بر آن غلبه کرد.

علایم

اگرچه احساس خستگی و تغییر خلق بعد از به دنیا آمدن کودک طبیعی است، اما افسردگی پس از زایمان بسیار فراتر از این حالات می باشد.

علایم آن معمولا بسیار شدید است و می تواند باعث ایجاد اختلال در عملکرد فرد شود. علایم این بیماری در هر فرد و حتی روز به روز متفاوت است.

چه دلایلی باعث بروز افسردگی پس از زایمان می شود؟

دلیل دقیق آن هنوز به طور قطعی مشخص نیست.

اما چند عامل می تواند باعث بروز این نوع افسردگی شود. ترکیب تغییرات فیزیکی و احساسات استرس زا می تواند منجر به بروز افسردگی پس از زایمان شوند.

عوامل فیزیکی

یکی از بزرگترین تغییرات فیزیکی در این دوران تغییرات هورمونی است.

زمانی که شما باردار هستید، سطح هورمون های پروژسترون و استروژن بالاتر از حد طبیعی است.

بعد از گذشت چند ساعت از زایمان، سطح هورمون ها بلافاصله کاهش پیدا کرده و  به سطح طبیعی بر می گردد.  

این تغییر ناگهانی در سطح هورمون ها ممکن است منجر به بروز افسردگی در فرد شود.

برخی عوامل فیزیکی دیگر که در بروز افسردگی پس از زایمان تاثیرگذارند عبارتند از :

• پایین بودن سطح هورمون تیروئید؛
  • کمبود خواب؛
  • رژیم نامناسب؛
  • شرایط پزشکی فرد؛
  • مصرف نوشیدنی های الکلی و مواد مخدر.

عوامل احساسی

اگر در گذشته دچار تغییرات خلقی می شدید و یا سابقه خانوادگی این اختلال را در خانواده دارید، احتمال بیشتری وجود دارد که دچار افسردگی پس از زایمان شوید.

احساسات استرس زا می تواند شامل موارد زیر باشد:

• طلاق در ماه های اخیر و یا از دست دادن کسی که دوستش داشتید؛
  • اگر خودتان یا فرزندتان بیماری جدی داشته باشید؛
  • انزوای اجتماعی؛
• فشار مالی.

چطور با افسردگی پس از زایمان مقابله کنیم؟

بعد از مشاوره با پزشک، چند راه برای مقابله با افسردگی پس از زایمان وجود دارد:

• معاشرت کنید (برقراری ارتباط): ممکن است وسوسه شوید تا افکار و احساساتتان را برای خود نگه دارید، به خصوص اگر کلاً محتاط هستید. اما اگر با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید، ممکن است کمک کننده باشد و متوجه می شوید که تنها نیستید و سایرین تمایل دارند تا به حرف های شما گوش کنند.
• با انزوا مقابله کنید: تنها ماندن با احساسات بد، ممکن است منجر به افسردگی شود. سعی کنید رابطه خود را با دوستان صمیمی حفظ کنید. اگر در محیط های گروهی احساس راحتی می کنید، می توانید در گروه های حمایت از افراد افسرده یا گروه مادران جدید عضو شوید. اگر قبلاً عضو گروهی بوده اید و از فعالیت های آن گروه لذت می بردید، مجدد عضو شوید تا ببینید که احساس بهتری پیدا می کنید. عضویت در یک گروه به شما کمک می کند تا روی موضوعات دیگری تمرکز کنید و استرس کمتری داشته باشید.
• کارهای مربوط به خانه را کمتر کنید: اگر به کارهای خانه نمی رسید رهایشان کنید؛ انرژی خود را صرف رسیدگی به  نیازهای اولیه خود و کودک کنید. اگر می توانید از سایر اعضای خانواده و دوستان کمک بگیرید.
• استراحت کنید: هم بدن و هم روان شما نیاز به خواب خوب و کافی شبانه دارد. اگر کودک شما برای مدت طولانی نمی خوابد، از کسی بخواهید تا به شما کمک کند تا شما هم بتوانید بخوابید. اگر نمی توانید به راحتی بخوابید، دوش آب گرم، خواندن کتاب یا هر چیزی که بتواند باعث آرامش شما شود کمک کننده خواهد بود. مدیتیشن و ماساژ هم می تواند برای کاهش فشار و یک خواب آرام به شما کمک کند.

عوامل خطرزای تاثیرگذار بر افسردگی پس از زایمان

ممکن است هر مادری که به تازگی وضع حمل کرده است، بدون در نظر گرفتن سن، نژاد، یا تعداد فرزندانی که دارد، به افسردگی پس از زایمان دچار شود.

شرایط زیر می تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد:

• سابقه افسردگی یا سایر اختلالات خلقی؛
• سابقه خانوادگی افسردگی؛
• بیماری های جدی؛
• استرس (به علت جدایی، از دست دادن بستگان، بیماری …)؛
• بارداری ناخواسته یا سخت؛
• داشتن دو یا چندقلو؛
• داشتن یک رابطه ناهنجار؛
• انزوا یا فقدان حمایت احساسی؛
• مصرف نوشیدنی های الکلی و مواد مخدر؛
• کمبود خواب و خستگی.

اگر برخی از عوامل خطر ذکر شده را دارید، بلافاصله با پزشک خود در این مورد صحبت کنید.

افسردگی پس از زایمان می تواند خطر سوء مصرف مواد مخدر یا آسیب زدن به خود یا کودک را افزایش دهد.

در شماره آینده مجله سلام سلامت می توانید با روش های درمان افسردگی پس از زایمان آشنا شوید.