اختلال خود بیمار انگاری داشتن ترس بیش از حد از ابتلا به یک بیماری جدی یا بیماری است که منجر به مرگ شود، حتی اگر پزشکان به شما اطمینان دهند که شما فقط علایم خفیفی از بیماری را دارا هستید و یا به هیچ وجه علایمی ندارید.

این اختلال سبب می شود فرد حالت های طبیعی بدنش را نشانه هایی از بیماری در نظر بگیرد، یا این نگرانی را در افرادی که مشکلات جسمی دارند به وجود می آورد که بیماریشان حادتر از حد تصورشان است.

عموما، این اختلال طولانی مدت بوده و شدت آن در هر فرد متفاوت است.  

اغلب، با بالا رفتن سن و یا در شرایط استرس زا شدت بیماری بیشتر می شود.

علایم بیماری

• نگرانی یا ترس بیش از حد از ابتلا به یک بیماری جدی به مدت حداقل شش ماه
• نگرانی در رابطه با علایم خفیف
• تفسیر نادرست از علایم طبیعی بدن
• ترس مداوم از بیماری، علی رغم آن که پزشکان به فرد اطمینان کامل از وضعیت سلامتی وی می دهند
• مراجعه مرتب به پزشک جهت اطمینان مجدد یا به دلیل اجتناب از مراقبت های پزشکی ناشی از ترس از تشخیص بیماری
• اضطراب بسیار زیاد نسبت به وضعیت سلامتی
• معاینه های مکرر بدن برای پیدا کردن علایم بیماری
• دوری از افراد در اجتماع، مکان های عمومی و فعالیت های اجتماعی به علت ترس از ابتلا به بیماری
• اضطراب بیش از حد در مورد یک بیماری خاص ، به دلیل وجود سابقه همان بیماری در اعضای خانواده
• جستجوی مداوم در مورد علایم، نشانه ها و علل بیماری های بسیار حاد در اینترنت
• عدم برقراری رابطه، دشواری در حفظ شغل و دشواری در انجام وظایف روزانه به دلیل استرس بیش از حد در مورد بیماری

بیماری های مرتبط

اختلال خود بیمار انگاری اغلب با سایر اختلالات روان پزشکی دیگر مانند اختلال وسواس و اختلال اضطرابی همراه است.

سوء مصرف مواد و وابستگی نیز در بین این افراد رایج است.

در یک مطالعه مشخص شده است که 88 درصد افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، از یک یا چند اختلال روان پزشکی دیگر مانند افسردگی، اضطراب، حملات ترس و غیره نیز رنج می برند.

71 درصد از این افراد دچار اختلالات اضطرابی می باشند.

بر اساس همین تحقیق، این بیماران 3 برابر بیشتر از جمعیت معمول دچار اختلال شخصیت هستند.

دارودرمانی

پزشکان معمولا ترجیح می دهند تا برای درمان اختلال خود بیمار انگاری دارو تجویز نکنند.

البته ممکن است برای جنبه اضطرابی آن دارو تجویز شود. در این رابطه تجویز داروهای ضد افسردگی صورت می گیرد.

معیارهای تشخیصی

تشخیص هیپوکوندریا به بروز علایم و رفتار فرد بستگی دارد.

ممکن است این علایم یا توسط پزشک یا توسط افرادی که به وی نزدیک هستند، مانند خانواده و دوستان، مشاهده شوند.

خود فرد نیز می تواند علایمش را گزارش کند.

نکته حائز اهمیت این است که به شدت، مدت و تعداد دفعات بروز علایم توجه شود.

از دیگر علایمی که می توان نسبت به آن ها توجه کرد، مراجعات مکرر به پزشک، بدون گزارش نتایح  مهم، مراجعه به چندین پزشک یا متخصص برای درمان علایم خاص بدون دریافت نتایج مشخص، عدم تطابق یافته های عینی با شکایات فرد و گزارش علایمی که قبلا وجود داشتند و به صورت خود به خود برطرف شده اند.

طبق تعریف علمی ویژگی های اختلال خود بیمار انگاری عبارتند از:

• نگرانی از ابتلا به یک بیماری جدی
• مشغولیت ذهنی در مورد بیماری که به مدت شش ماه یا بیشتر ادامه دارد. وضعیت پزشکی مورد نظر ممکن است در این مدت تغییر کند.
• به راحتی و به سرعت نگران وضعیت سلامتی خود شوند
• عدم وجود علایم جسمی (اگر علایمی هم وجود داشته باشند، خفیف است)
• رفتارهای افراطی در مورد سلامتی، مانند بررسی مکرر علایم بیماری یا اجتناب از معاینه پزشکی به دلیل ترس از تشخیص بیماری جدی
• مشغولیت ذهنی بیش از حد در مورد وضعیت پزشکی فعلی، یا سابقه خانوادگی یک بیماری تا حدی که باعث اضطراب یا اختلال قابل توجهی در فرد شود
• مشغولیت ذهنی بیش از حد را نمی توان با سایر اختلالات روانی توضیح داد

علل بیماری

علت واقعی ناشناخته است، اما چندین عامل ممکن است خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد، که عبارتند از:

• حادثه یا رویدادی در زندگی که منجر به استرس بسیار شدید شده است، برای مثال سابقه بدرفتاری یا تجاوز در کودکی

• سابقه بیماری در کودکی

• سابقه خانوادگی هیپوکوندریا یا اضطراب

• اختلال در درک احساسات که باعث بزرگ نمایی احساسات طبیعی می شود

• ابتلا به یک اختلال روانپزشکی دیگر (به عنوان مثال افسردگی ماژور، اختلال وسواس فکری، اختلالات روانی)

اختلالات فیزیکی

اگرچه هیپوکوندریا یک وضعیت روانی است، اما افراد مبتلا فکر می کنند که دچار یک بیماری هستند.

هرگونه عملکرد طبیعی بدن یا تغییر جزیی پزشکی ممکن است توسط کسی که دچار هیپوکندریا شده است، یک بیماری جدی تلقی شود.

ترس از بیماری می تواند در همه بخش های بدن وجود داشته باشد، خواه علایم بیماری وجود داشته باشد یا خیر.

به طور معمول این بیماران از درد در بالاتنه، سر و گردن شکایت می کنند.

مدیریت پزشکی

توصیه می شود که کسی  همواره مسئولیت مراقبت های پزشکی بیمار را داشته باشد.

فرد باید به طور منظم (هر سه تا شش ماه) به پزشک خود مراجعه کند تا هرگونه نگرانی برطرف شود. توصیه می شود فرد پزشکی را انتخاب کند که با او احساس راحتی می کند تا به طور مداوم به پزشکان مختلف مراجعه نکند.

روان درمانی، به ویژه درمان شناختی رفتاری می تواند به افرادی که دچار این اختلال هستند کمک کند.

یک نوع متداول رفتار درمانی است که به بیمار کمک می کند تا ترس و اضطرابی که به خاطر این بیماری به آن دچار هستند را کنترل کنند.

هم چنین با کمک این روش می توان راه کارهایی آموخت تا سبک زندگی پربارتری داشته باشیم.

تحقیقات نشان داده است که درمان مدیریت استرس روش دیگری است که می تواند برای یادگیری تکنیک های ریلکسیشن و کنترل استرس مفید باشد.

ممکن است پزشک به فرد توصیه کند تا از این روش در کنار درمان شناختی رفتاری استفاده کند.

فیزیوتراپی

شواهد موجود در مورد فیزیوتراپی در درمان هیپوکوندریا محدود است.

با توجه به ماهیت روانی این بیماری، اغلب علایم فیزیکی وجود ندارد که بتوان از فیزیوتراپی سود برد.

اگر بیمار با مداخله درمانی مرسوم بهبود نیافته باشد و یافته های عینی نیز با شکایات فرد مطابقت نداشته باشد، علایم وی با معیارهای تشخیصی هیپوکوندریا مطابقت دارد و مراجعه به پزشک اصلی خود فرد مناسب خواهد بود.

تشخیص های افتراقی

ممکن است تشخیص این اختلال دشوار باشد.

برای تشخیص، بیمار باید بتواند به دقت علایم خود را شرح دهد.

هم چنین، برای این منظور، می توان از اعضای خانواده یا دوستان نزدیک نیز کمک گرفت تا علایمی را گزارش کنند که ممکن است خود فرد نیز از آن ها آگاه نباشد.

جهت تشخیص بیماری هیپوکوندریا، بیماری های زیر باید رد شوند:

• اختلال بد شکلی بدن
• بدخلقی
• افسردگی
• اختلال شخصیت هیستریونیک
• اسکیزوفرنی

همیشه این احتمال وجود دارد که علایم جزئی که فرد به آن ها اشاره می کند نشان دهنده یک بیماری جدی باشند.

هر بیماری احتمالی مرتبط به علایم گزارش شده باید توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرند.