هر ساله به مناسبت بزرگداشت روز جهانی بدون دخانیات در تاریخ ۳۱ ماه می، اقدامات هماهنگ و گسترده ای در سراسر جهان برای تنویر افکار عمومی در خصوص مضرات استعمال دخانیات انجام می شود.

تمرکز سازمان بهداشت جهانی در سال 2020 بر دخانیات و تاثیر سوء آن در بروز بیماری های قلبی است.

این سازمان، شعار روز جهانی دخانیات سال جاری را “دخانیات قلب شما را می شکند” اعلام کرده است.

بر آن شدیم تا به همین مناسبت و درجهت بالا بردن آگاهی عموم مردم نسبت به مضرات دخانیات، مطالبی را گردآوری کنیم.

استعمال دخانیات و 13 تهدید اصلی آن برای بدن

تنباکو یک گیاه است که برگ های آن دود یا جویده می شوند و اثرات مختلفی دارند.

وقتی سیگار یا پیپ خود را یک بار پک بزنید، هم زمان 200 ماده مضر را با دود می مکید.

 این مواد از راه دهان وارد شش ها می شوند. تعداد زیادی از این مواد از طریق شش ها و همراه با خون به تمام بدن فرستاده می شوند .

به این ترتیب دود می تواند به تمام بدن حتی اعضای مهم آن مانند قلب،  مغز، شش ها و جریان خون آسیب برساند.

دود دخانیات حاوی بیش از 7000 ماده شیمیایی است، حداقل 70 مورد از آن ها به عنوان عامل سرطان شناخته شده است.

استنشاق دود ناشی از قلیان نیز خطرناک تر از دود سیگار است و ترکیبات سمی و مونوکسید کربن بیشتری نسبت به سیگار دارد.

برخی از تاثیرات سوء مصرف دخانیات به شرح ذیل می باشد:

سیستم عصبی مرکزی: یکی از مواد تشکیل دهنده دخانیات، نیکوتین است که مستقیم روی مغز اثر می ‏گذارد و تاثیر آن در ثانیه آشکار می شود.

این ماده، محرک سیستم عصبی مرکزی است و اثرات زودگذر آن منجر ‏به احساس انرژی بیشتر می شود. این اثر به سرعت فروکش کرده و خستگی و کرختی جایگزین آن می شود. ‏

نیکوتین موجود در سیگار خطر ابتلا به آسیب شبکیه چشم، آب مروارید و ضعف بینایی را افزایش می دهد. همچنین می تواند ‏حواس چشایی و بویایی را نیز ضعیف کند.

بنابراین فرد استعمال کننده سیگار کمتر از مواد غذایی و ‏طعم آن ها لذت می برد.

دستگاه تنفسی: افراد سیگاری بیشتر در معرض خطر عفونت های تنفسی، سرماخوردگی و انفلوآنزا هستند.

برونشیت مزمن و آمفیزم نیز با گذشت زمان به همراه بیماری انسدادی مزمن ریه خود را نشان خواهد داد. در دراز مدت، سرطان ریه آخرین نتیجه استعمال سیگار خواهد بود.

علاوه بر این کودکان والدین سیگاری بیشتر در معرض خس خس سینه، تنگی نفس و آسم هستند. عفونت های گوش و ذات الریه نیز در این کودکان شایع تر است.

ضایعات شنوایی: افراد سیگاری ‌۳ برابر بیش از افراد غیر سیگاری به عفونت گوش میانی دچار می‌شوند.

سیستم قلب و عروق: سیگار کشیدن کل سیستم قلبی عروقی را درگیر خود می کند.

نیکوتین باعث افزایش قند خون می شود و پس از مدت کوتاهی شما دچار احساس خستگی می شوید.

نیکوتین همچنین باعث سفت شدن رگ های خونی و محدودیت جریان خون به قلب می شود؛ چیزی که به آن بیماری عروق محیطی می گویند.

سیگار باعث کاهش سطح کلسترول خوب و افزایش فشار خون شده و در نتیجه با افزایش و تجمع کلسترول بد، منجر به تصلب شرایین می شود.

سیگار همچنین خطر لخته شدن خون را افزایش می دهد. در درازمدت افراد سیگاری بیشتر در معرض سرطان خون یا لوسمی هستند.

علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض دود دست دوم خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب و سکته مغزی را بالا می برد.

پوست، مو و ناخن: از نشانه های واضح سیگار کشیدن تغییر رنگ پوست، چین و چروک و پیری زودرس می باشد.

ناخن ها و پوست انگشتان دست نیز ممکن است در اثر استعمال سیگار زرد شوند.

دهان و دندان: مصرف دخانیات منجر به التهاب لثه یا سایر بیماری های آن می شود که این مشکلات منجر به از دست دادن دندان ها و بوی بد دهان می شوند.

مقاومت به انسولین: استعمال سیگار سبب بروز مقاومت به انسولین می شود و فرد را بیشتر در معرض دیابت نوع دو قرار می دهد.

دستگاه گوارش: مصرف دخانیات منجر به کاهش اشتها، بروز تهوع و در نهایت ابتلا به زخم های گوارشی می شود.

سیستم تولید مثل: سیگار با محدود کردن جریان خون فرد را در معرض ناباروری قرار می دهد.

زنانی که سیگار می کشند، ممکن است یائسگی در سنین پایین تر را نسبت به سایرین تجربه کنند. سیگار کشیدن خطر ابتلا  به سرطان گردن رحم را نیز افزایش می دهد.

فرایند بارداری: سقط جنین، مشکلات مربوط به جفت و زایمان زودرس و احتمال تولد نوزاد با وزن کم در زنان سیگاری بیشتر است.

نوزادان متولد شده از مادران سیگاری بیشتر در معرض نقص های هنگام تولد و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد هستند. عفونت گوش و حملات آسم نیز در این کودکان شایع است.

تغییر شکل سلول های جنسی در مردان: استعمال دخانیات باعث کاهش تعداد اسپرم و کاهش جریان خون در آلت تناسلی مردان و ناتوانی جنسی و ناباروری جنسی در این افراد می‌شود.

 پوکی استخوان: مونوکسید کربن یکی از اصلی‌ترین گازهای سمی در خروجی اگزوز اتومبیل و دود سیگار است. میل ترکیبی این گاز با خون بسیار بالاتر از اکسیژن است.

در افراد سیگاری، استخوان‌ها تراکم خود را از دست داده و به راحتی می شکنند. همین طور زمان التیام یافتن و جوش خوردن آن ها پس از شکستگی تا ‌۸۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.

 سرطان: بیش از ‌۴۰ عنصر سرطان زا در دود سیگار وجود دارد احتمال سرطان ریه ‌۲۲ برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری است.
در صورت ادامه مصرف سیگار و سایر دخانیات توسط افراد سیگاری، احتمال مبتلا شدن آن ها به انواع سرطان‌های دیگر از قبیل زبان، دهان، غدد، بزاق و حلق (‌۶ تا ‌۲۷ برابر)، سرطان بینی (‌۲ برابر)، گلو (‌۱۲ برابر)، مری (‌۸ تا ‌۱۰ برابر)، حنجره (‌۱۰ تا ‌۱۸ برابر)، معده (‌۲ تا ‌۳ برابر)، کلیه (‌۵ برابر)، آلت تناسلی مرد (‌۲ تا ‌۳ برابر)، لوزالمعده (‌۲ تا ‌۵ برابر) مقعد (‌۵ تا ‌۶ برابر) وجود دارد.