دکتر الهام یوسفی (داروساز)

آسم (asthma) یک بیماری التهابی مزمن است که با حملات انسدادی و برگشت پذیر و افزایش تحریک پذیری مجاری تنفسی همراه است.

بیماری آسم بیماری شایعی است که از هر 10 کودک یک نفر و از هر 20 بزرگسال یک نفر را مبتلا می کند.

ممکن است آسم در هر سنی بروز کند.  توجه داشته باشید که آسم یک بیماری مسری نیست.

علایم و نشانه های آسم عبارتند از:

• تنگی نفس

• سفتی یا درد قفسه سینه

• مشکل در خواب که به دلیل تنگی نفس، سرفه یا خس خس سینه ایجاد می شود.

• صدای خس خس یا سوت در زمان بازدم (خس خس از علایم معمول آسم در کودکان می باشد).

• حملات سرفه یا خس خس سینه که با ویروس های تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا شدیدتر می شود.

 هم چنین در افرادی که آلرژی همراه با آسم دارند ممکن است علایم بیماری شدیدتر باشد.

علل بیماری آسم

از علل بیماری آسم می توان گرد و خاک و یا پوست حیوانات، آلودگی هوا، تغییرات آب و هوایی (به خصوص هوای سرد)، مواد شیمیایی موجود در هوا یا غذا، ورزش کردن، تعدادی از آلرژن ها، انواع عفونت ها از قبیل ویروسی و یا باکتریال، برگشت محتویات معده به مری (ریفلاکس)، استرس، دوران عادت ماهیانه خانم‌ها و مصرف برخی داروها را نام برد.

حمله آسمی(asthma attack)

زمانی است که شدت بیماری آسم بیشتر از همیشه شده است در واقع به بدتر شدن ناگهانی علائم آسم، حمله آسم می‌گویند.

حمله آسم می‌تواند از حالت خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد.

در هنگام حملات آسمی، عضلات اطراف مسیر هوایی منقبض شده و التهاب و ترشح مخاطات در مجاری تنفسی باعث انسداد مسیر هوایی می شوند.

در نتیجه حمله آسمی تنفس فرد بسیار سخت شده و یا در بعضی از موارد مجاری هوایی کاملا بسته می شود.

مراقبت و رسیدگی فوری در هنگام حملات آسمی ضروری است.

علایمی که نشان دهنده حمله آسم می باشند شامل موارد زیر است:

-بروز تنگی نفس شدید یا عدم توانایی در نفس کشیدن  و احساس قطع تنفس

-احساس گرفتگی رو به افزایش قفسه سینه

-سرفه‌های طولانی پیوسته و شدید پشت سر هم

-بریده بریده و به سختی صحبت کردن یا عدم توانایی در تکلم

-سیاه شدن و کبودی لب‌ها، رنگ پریدگی یا تعریق شدید

انواع آسم

• نوعی از آسم که در اثر ورزش و فعالیت ایجاد می شود معمولا 5 تا 20 دقیقه پس از شروع ورزش علایم آن شروع می شود. ورزش از جمله محرک‌های شایع آسم به ویژه در کودکان است.
• آسم سرفه واریانت:  در این نوع آسم، فرد سرفه های شدیدی دارد. علل آسم سرفه واریانت می تواند ترشح پشت حلق، رینیت مزمن، سینوزیت، و یا بیماری ریفلاکس معده به مری باشد. در سینوزیت همراه با آسم، سرفه یک علامت شایع است.
• آسمی که به واسطه شغل افراد ایجاد می شود: محیط کاری در ایجاد این نوع آسم موثر است. در این افراد علایم به جای خس خس سینه بیشتر به صورت ترشح بینی، گرفتگی بینی و یا تحریک چشم دیده می شود.
• آسم دوران بارداری: در دوران حاملگی ممکن است بیمار از ترس تاثیر بر روی جنین داروهای ضد آسم را استفاده نکند. داروهایی که سال‌ها برای درمان آسم مورد استفاده قرار گرفته‌اند، بی‌خطر هستند و اثر تراتوژن (هرگونه عامل محیطی که در دوره پیش از تولد جنین، به‌آن آسیب برساند، ندارند.)
• آسم شبانه :اگر شما این نوع آسم را داشته باشید، احتمال وجود علایم شبانه بیشتر است.

عوارض بیماری آسم چیست ؟

• کاهش توانایی فعالیت بدنی و ورزش کردن
• کمبود خواب
• بستری شدن در بیمارستان
• سرفه های مداوم
• مشکل تنفسی
• تغییرات عملکرد ریوی

توجه داشته باشید که آسم درمان قطعی ندارد .

بیماری های همراه آسم می توانند ریفلاکس اسید معده و کمبود ویتامین D و چاقی باشد.

بنابراین توصیه های تغذیه ای در زمان این بیماری اهمیت پیدا می کند، غذاهایی که برای فرد آزاردهنده است و باعث سرفه و خارش گلو می‌شود باید از برنامه غذایی او حذف شوند.

برخی مواد غذایی می‌توانند در بعضی موارد سبب تشدید علایم شوند؛ این مواد غذایی عبارتند از:  غذاهای بسته‌بندی‌شده و کنسروی که حاوی نگهدارنده‌ها هستند، انواع سوسیس و کالباس، ادویه تند، خشکبار ، میگو، ترکیبات حاوی بادام ‌زمینی، آجیل‌های بو داده و برخی میوه ‌ها.

آسم اطفال چیست؟

مکانیسم ایجاد آسم در دوران کودکی مشابه  بیماری است که بزرگسالان به آن مبتلا می شوند، اما روند این امر در کودکان متفاوت است.

ریه ها و مجاری هوایی فرزند شما وقتی در معرض عواملی مانند گرده یا سرما قرار می گیرند به راحتی ملتهب می شود.

این علایم تنها منجر به محدود کردن بازی کودک، ورزش و خواب او می شود. اما گاهی اوقات این علایم می توانند باعث حملات خطرناک آسمی شوند و منجر به مراجعه فرد به بیمارستان شود.

برای درمان و جلوگیری از آسیب وارده به ریه های در حال رشد کودک، با بروز علایم، به پزشک مراجعه کنید.

علایم و نشانه های آسم در اطفال

علایم آسم در همه کودکان یکسان نیست و می تواند در یک کودک از یک اپیزود به اپیزود دیگر متفاوت باشد.

علایم احتمالی آسم در ‏کودکان شامل موارد زیر است:‏
• سرفه های مکرر و مزمن، که می تواند در هنگام بازی، خواب، خندیدن و یا گریه کردن اتفاق بیفتد.‏
• احساس ضعف یا خستگی(در هنگام بازی انرژی کمتری دارد.)‏
• تنفس های منقطع و کوتاه(به ندرت ممکن است اتفاق بیافتد)‏
• شکایت از درد قفسه سینه ‏
• خس خس سینه، صدای سوت زدن هنگام تنفس در داخل یا خارج از خانه؛
• انقباضات در قفسه سینه در حین نفس کشیدن
• تنگی نفس و قطع تنفس
• سفتی عضلات گردن و قفسه سینه ‏

شیوع بیماری آسم اطفال چقدر است؟

آسم عامل اصلی بیماری مزمن در کودکان است. این بیماری در کل دنیا کودکان زیادی را مبتلا می کند و به دلایل نامعلوم به طور ‏پیوسته در حال افزایش است.

آسم می تواند در هر سنی (حتی در افراد مسن) شروع شود، اما بیشتر کودکان اولین علایم خود را تا 5 ‏سالگی نشان می دهند.‏

بسیاری از موارد باعث آسم در کودکان می شود:‏

• آلرژی بینی (تب یونجه) یا اگزما (بثورات پوستی آلرژیک)‏
• سابقه خانوادگی آسم یا آلرژی
• عفونت های مکرر تنفسی
• وزن کم هنگام تولد
• قرار گرفتن در معرض دود تنباکو قبل یا بعد از تولد
• نژاد سیاه