می دانیم که در دهه های اخیر با پیشرفت علوم پزشکی و کنترل و درمان بیماری ها، امید به زندگی در اکثر کشورهای جهان افزایش یافته است و تعداد بیشتری از افراد وارد دهه های هشتم و بالاتر زندگی می شوند.

این موضوع تا حد زیادی در سیاست های بهداشتی و درمانی وبرنامه ریزی های اقتصادی کشورها موثر است، گرچه در حال حاضر این مورد خارج از بحث ما است.

هدف ما در این مقاله بررسی راه هایی برای سپری کردن هرچه سالم تر و مستقل تر دوران سالمندی است.

افراد قبل از رسیدن به سنین بالا نگرانی و دغدغه هایی در مورد آینده دارند از جمله: بازنشستگی، بیماری های مزمن، از دست دادن عزیزان، کم شدن حافظه،  کاهش تحرک وافزایش وزن و کاهش استقلال در فعالیت های روزمره.

البته داشتن خانواده و فرزندانی همراه ومتعهد، بیمه مناسب درمانی  و درآمد کافی بسیاری از دغدغه های سالمندی را کاهش می دهد.

تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته نشان داده است که سالمندانی که سبک زندگی سالم تری داشته اند در مقایسه با همسالانشان که سبک زندگی سالم نداشتند، کمتر بیمار شده اند و سال های بیشتری فعال و غیر وابسته بوده اند.

رژیم های غذایی با عنوان ضد پیری و مکمل هایی که در این مورد تبلیغ می شوند هیچ یک به اندازه تغذیه سالم و فعالیت بدنی در به تعویق انداختن فرایند پیری موثر نیستند.

نکته مهم دیگر این است که برای شروع یک زندگی سالم هیچ وقت دیر نیست.

برای اینکه بتوانیم خود را  با تغییرات دوران سالمندی هماهنگ کنیم، قبل از هرچیز باید بدانیم  با افزایش سن در بدن ما چه رخ می دهد و رعایت چه نکاتی الزامی است:

1)تغذیه سالم

با افزایش سن سوخت و ساز بدن کند می شود مصرف غذاهای کم کالری وکم چرب وسبزیجات تازه بسیار مهم است.

استفاده از مواد غذایی با هضم آسان وانرژی بالا مانند سبزیجات تازه، میوه ها، غلات کامل و پروتئین را در اولویت قرار دهید.

آب و مایعات فراوان بخورید حتی اگر احساس تشنگی نمی کنید. این باعث می شود که سطح سوخت وساز بدن بالا برود. ضمن اینکه هیدراته شدن پوست باعث می شود جوان تر به نظر برسید.

پختن غذاهایی با طعم و ظاهر بهتر به افزایش اشتها که در سالمندی کاهش یافته، کمک می کند.

از دیگر مزایای تغذیه صحیح جلوگیری از افزایش وزن و بیماری هایی مانند گرفتگی عروق و دیابت است.

اگر برای خرید و تهیه مواد غذایی مشکل دارید، حتما از افراد خانواده و افراد داوطلب کمک بگیرید.

از استعمال دخانیات پرهیز نمایید چراکه شما را در معرض بیماری های قلبی، ریوی، پوکی استخوان و حتی سرطان

قرار می دهد و باعث تخریب و چروک شدن پوست می شود.

2) ورزش و فعالیت بدنی

مزایای زیاد ورزش برکسی پوشیده نیست و خوشبختانه شروع ورزش در هیچ سنی دیر نیست.

تحقیقات نشان داده شروع ورزش حتی در سنین بعد از 70 سال هم منافع زیادی برای فرد دارد، از جمله:

• پیشگیری ازکاهش حافظه
• بالا بردن سطح هورمون های مفید بدن مانند اندروفین
• کمک به کاهش درد های مزمن بدن
• افزایش بافت عضلانی بدن وبه دنبال آن افزایش متابولیسم بدن
• بهبود کیفیت خواب
• افزایش انعطاف پذیری و هماهنگی استخوان ها و عضلات
• تقویت سیستم ایمنی فرد

3) پایش وضعیت سلامت

تا قبل از چهل سالگی ممکن است به ندرت نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشید ولی بعد از آن به تدریج برخی مشکلات سلامتی مربوط به سالمندی بروز می کنند؛ خصوصا اگر فردی کم تحرک و بی توجه به نکات بهداشتی باشید.

بنابراین یک برنامه مراجعه منظم به پزشک و ارتباط با مشاور بهداشتی درمانی ضروری به نظر می رسد.

مواردی از مشکلات سلامتی که با افزایش سن شیوع بیشتری پیدا می کنند عبارتند از:

بالا رفتن میزان چربی های خون

که به مرور زمان باعث رسوب آن ها در عروق تغذیه کننده قلب و مغز شده و خون رسانی آن ها را با مشکل مواجه کرده و باعث سکته های قلبی و مغزی شده که عوارض برخی از آن ها تا سال ها ماندگارند.

کنترل رژیم غذایی و مصرف دارو زیر نظر پزشک بهترین راه برای کنترل این مورد است.

بالا رفتن فشار خون

که اگر علت ارگانیک نداشته باشد، معمولا نیاز به مصرف یک یا چند دارو داشته و خود به تنهایی می تواند زمینه ساز بیماری های قلبی عروقی گردد.

تکرر ادرار

ضعف عضلات مثانه و در پی آن کاهش ظرفیت مثانه و افزایش حجم و عفونت های پروستات در مردان باعث بیدار شدن های مکرر در شب ها وکاهش کیفیت خواب فرد و چرت زدن های روزانه می شود.

سنگ های ادراری هم که غالبا به علت مصرف کمتر مایعات در سنین بالا بروز بیشتری دارند.

 آنمی یا کم خونی

 یکی دیگر از مشکلات سلامتی درسنین بالا است که معمولا به علت کمبود آهن در رژیم غذایی ایجاد می شود.

در غیر این صورت به خصوص اگر با کاهش وزن همراه باشد باید حتما بررسی کامل به لحاظ وجود بدخیمی های گوارشی به عمل آید.

بیماری های دیگری مثل پوکی استخوان، آرتروز و التهاب مفاصل، پارکینسون و آلزایمر نیز از جمله موارد حاد و مشکل زا هستند. 

امروزه جدول های امتیازدهی ویژه ای جهت  ارزیابی توانایی فرد سالمند در مدیریت امور مالی، رژیم دارویی، تهیه غذا، خانه داری، خرید، استفاده از تلفن و حمل و نقل  وجود دارد که شرایط فرد را از لحاظ امکان زندگی به تنهایی یا نیاز به کمک برای امور روزمره می سنجد.

4) افزایش عملکرد مغزی

 در صورتی که از کار بازنشسته شده اید و دیگر چالش کاری ندارید، با بازی های فکری، حل جدول، پازل های کلمات و اشکال و یادگیری یک مهارت یا زبان جدید مغز خود را  قوی و سالم نگه دارید.

5) ایمن سازی محل سکونت

 برای جلوگیری از برخی حوادث خطرناک مثل زمین خوردن و تروما بهتر است برای  نقاط پرخطر منزل مانند پله ها، راهرو ها و سرویس های بهداشتی نرده و دستگیره گذاشته شود.

اما اگر هنوز برای فرد خطر زمین خوردگی هست باید مراقبت 24 ساعته داشته باشد.

6) بازتوانی سالمند

برای بازتوانی سالمندان یکی از اساسی ترین نکات حفظ ارتباط سالمند با اطرافیان و جامعه است.

در این راستا ارتباط متقابل با مشاور، پیشگیری و درمان افسردگی، تقویت و حفظ عملکرد حواس بینایی و شنوایی و رفع مشکلات آن ها باعث به تعویق انداختن اختلالات شناختی و محدودیت های تحرک، انزوا و تنهایی در سالمند می گردد.