بیماری آلزایمر چیست؟

در بیماری آلزایمر حافظه فرد دچار اختلال می شود.

در ابتدای بیماری، فرد در به یادآوری وقایع اخیر دچار مشکل می شود، در حالی که ممکن است اتفاقاتی که مربوط به سالهای گذشته است را به آسانی به خاطر آورد.

به مرور زمان، علایم دیگری در بیمار پدیدار می شوند.

این علایم عبارتند از:

• عدم توانایی در تمرکز
• دشواری در انجام امور روزانه
• احساس سردرگمی یا ناامیدی به خصوص شب ها
• نوسانات خلقی چشمگیر؛ پرخاشگری، اضطراب و افسردگی
• اختلال در جهت یابی و احتمال گم شدن در مسیرهای همیشگی
• مشکلات جسمی مانند راه رفتن غیر عادی یا عدم تعادل
• مشکل در برقراری ارتباط

افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است عزیزانشان را فراموش کنند و یا نحوه لباس پوشیدن و غذا خوردن را از یاد ببرند.

این بیماری اغلب در سنین بالای 65 سال رخ می دهد.

بر اساس آمار یک نفر از هر هشت فرد بالای 65 سال به آلزایمر مبتلا می شود. نرخ ابتلا در زنان بیشتر از مردان است.

علت بیماری آلزایمر چیست؟

بیماری آلزایمر در اکثر افراد ناشی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و تاثیرات عوامل محیطی می باشد.

علت دقیق ایجاد بیماری آلزایمر مشخص نیست، اما به طور کلی پروتئین هایی در مغز انباشته شده و ساختاری را تشکیل می‌دهند که به آن‌ها “پلاک” گفته می‌شود.

این پلاک‌ها باعث می‌شود که ارتباط بین سلول‌های عصبی قطع شده و در نهایت موجب مرگ سلول های عصبی و از بین رفتن بافت مغز می شود.

هم چنین میزان برخی از انتقال دهنده های عصبی در مغز کاهش می‌یابد؛ این انتقال‌دهنده‌های شیمیایی پیام، به انتقال سیگنال‌ها در مغز کمک می‌کنند.

با کاهش آن ها، سیگنال‌ها به درستی منتقل نمی‌شوند.  آسیب ها معمولا در ناحیه ای از مغز که حافظه را کنترل می کند آغاز می شوند.

سپس آسیب ها با الگویی تقریبا مشخص در سایر بخش های مغز نیز گسترش می یابند.

در نهایت و در مراحل آخر بیماری اندازه مغز به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.

علایم بیماری

بارزترین علامت آلزایمر، از دست دادن حافظه است. در مراحل اولیه بیماری معمولا فرد وقایع یا مکالمات اخیر را به سختی به یاد می آورد.

با پیشرفت بیماری، اختلالات حافظه تشدید می شوند و علایم دیگری نیز بروز پیدا می کنند.

در ابتدا ممکن است فرد مبتلا به آلزایمر از مشکلی که در به خاطر سپردن امور و سازمان دهی افکار خود دارد آگاهی داشته باشد و با پیشرفت بیماری معمولا اعضای خانواده و یا دوستان، متوجه تشدید علایم بیماری می شوند.

تغییرات مغزی مرتبط با آلزایمر منجر به افزایش مشکلات در موارد زیر می شود:

مشکلات حافظه

• تکرار مکرر توضیحات و سوالات
• فراموشی مکالمات، قرارها یا رویدادها
• قرار دادن وسایل در جای غیر منطقی و نادرست
• گیجی، سردرگمی و گم شدن در مکان‌های آشنا
• فراموشی نام اعضای خانواده
• عدم توانایی استفاده از کلمات صحیح و مناسب برای نامیدن اشیا، بیان افکار و یا شرکت در گفتگوها

تفکر و استدلال

بیماری آلزایمر موجب دشواری در تمرکز، تفکر و استدلال در فرد می شود و توانایی محاسبات را دچار اختلال می کند.

قضاوت و تصمیم گیری

برنامه ریزی و انجام کارهای روزمره

تغییر در شخصیت و رفتار

• افسردگی
• بی تفاوتی
• کناره گیری از اجتماع
• نوسانات خلقی
• عدم اعتماد به دیگران
• پرخاشگری
• تغییر در عادات خواب
• سرگردانی
• ناتوانی در خویشتن داری
• توهم

در برخی افراد، بعضی از مهارت ها با وجود پیشرفت بیماری و بدتر شدن علایم بیمار تا مدت ها از بین نمی روند.

این مهارت ها شامل خواندن یا گوش دادن به کتاب ها، داستان گویی و یادآوری مجدد آن، خوانندگی، گوش دادن به موسیقی، رقصیدن، نقاشی و یا انجام کارهای هنری مورد علاقه می باشند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده علایم کاهش حافظه یا کاهش قدرت در انجام سایر مهارت های فکری خود برای ارزیابی و تشخیص دقیق با پزشک خود مشورت کنید.

عوامل خطر

• سن: افزایش سن مهم ترین عامل در افزایش خطر ابتلا به آلزایمر می باشد.
• ژنتیک: سابقه خانوادگی و وراثت می تواند ریسک ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد.
• سندرم داون
• جنسیت: به نظر می رسد تفاوت اندکی در ریسک ابتلا به بیماری بین زنان و مردان وجود دارد. اما به طور کلی، تعداد زنان مبتلا به آلزایمر بیشتر از مردان است.
• سابقه ضربه به سر
• الگوی خواب نادرست
• سبک زندگی ( عدم تحرک و ورزش، رژیم غذایی نادرست و چاقی، سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار سایرین)
• بیماری های زمینه ای (فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت کنترل نشده)

یادگیری مداوم و تعامل اجتماعی

تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که فردی که در تمام طول زندگی خود فعالیت هایی داشته باشد که از نظر ذهنی و اجتماعی او را درگیر کند، خطر ابتلا به آلزایمر در وی کمتر خواهد شد.

از این رو بروز آلزایمر در کسانی که فعالیت های ذهنی بیشتری دارند (مطالعه کتاب، حل جدول، تحصیلات و …) کمتر دیده می شود.

عوارض

از دست دادن حافظه و اختلالات زبانی، زوال عقل و سایر تغییرات شناختی ناشی از آلزایمر می تواند فرایند درمان را پیچیده تر کند.

فرد مبتلا به آلزایمر ممکن است نتواند:

• به درستی به دیگران بگوید که درد دارد، برای مثال درد دندان،
• علایم سایر بیماری ها را به درستی گزارش کند،
• پیروی مناسبی از دستورات دارویی و درمانی داشته باشد،
• عوارض جانبی داروهای مصرفی را توصیف یا گزارش کند.

با پیشرفت بیماری آلزایمر و ورود بیماری به مراحل شدیدتر، تغییرات مغزی بر روی سایر عملکرد های جسمی بیمار مانند بلع، تعادل و کنترل حرکات روده و مثانه تاثیر خواهد گذاشت.

این تاثیرات می تواند آسیب پذیری بیمار را افزایش دهند.

در مراحل شدید بیماری با کاهش قدرت بلع احتمال ورود غذا یا مایعات به داخل ریه ها (آسپیراسیون) و به دنبال آن عفونت ریه افزایش می یابد؛ هم چنین ریسک بروز سایر عفونت ها نیز در افراد افزایش می یابد.

با برهم خوردن تعادل بیمار احتمال افتادن و بروز شکستگی ها زیاد تر شده و عدم توانایی تحرک, احتمال بروز زخم بستر را افزایش می دهد.

کاهش اشتها و یا فراموش کردن وعده های غذایی موجب سوء تغذیه یا کمبود آب بدن شده و ضعیف شدن بیمار را در پی دارد.

پیشگیری

بیماری آلزایمر قابل پیشگیری نیست؛ با این حال برخی از عوامل خطرزای ایجاد آن، مانند سبک زندگی قابل اصلاح می باشد.

شواهد نشان می دهند که تغییر در رژیم غذایی (مصرف مواد غذایی تازه، روغن های سالم، عدم مصرف غذاهای آماده و پرچرب)، ورزش منظم، تغییر عادات نادرست زندگی (ترک سیگار و مشروبات الکلی)، حذف و یا کاهش عواملی که ریسک ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهند (کنترل فشار خون، دیابت، کلسترول بالا)، می تواند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و سایر اختلالاتی که باعث زوال عقل می شوند را کاهش دهد.