دکتر شهرزاد دهناد (داروساز)

هر ساله در دنیا حدود 15 میلیون نوزاد نارس به دنیا می آیند.

تقریبا حدود 1 میلیون نوزاد از این تعداد از بین می روند و بسیاری از آن ها با مشکلات جدی و تهدید کننده زندگی و حتی مرگ  دست و پنجه نرم می کنند.

به دنیا آوردن نوزاد نارس، صرف نظر از این که در چه کشوری زندگی می کنیم و یا چه موقعیت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی داریم ما را با مشکلاتی مواجه می کند.

در هر 30 ثانیه در دنیا یک نوزاد به دلیل نارس متولد شدن از بین می رود؛ با این حال 75 درصد این موارد قابل پیشگیری هستند.

به همین دلیل هر ساله، ماه نوامبر به اطلاع رسانی درمورد این موضوع اختصاص داده می شود و کمپین های آگاهی دهنده در سراسر دنیا برگزار می شود.

در این مقاله به بررسی  اجمالی زوایای مختلف این موضوع می پردازیم.

به دنیا آوردن نوزاد نارس

به طور متوسط بارداری کامل تا 40 هفته طول می کشد (بین 38 تا 42 هفته )، ولی تولد نوزاد نارس پیش از 37 هفته اتفاق می افتد.

درجه به دنیا آوردن نوزاد نارس بر حسب زمان به دنیا آوردن نوزاد، می تواند متفاوت باشد:

• نوزاد به شدت نارس: 22 تا 28 هفته
• نوزاد بسیار نارس: ۲۸ تا ۳۲ هفته
• نوزاد نارس متوسط:  32تا 34 هفته
• نوزاد نارس دیرهنگام : 34تا 37 هفته

زمان به دنیا آوردن نوزاد

زمان بارداری یا به دنیا آوردن نوزاد به معنی طول مدت زمانی است که نوزاد در داخل رحم مادر به سر می برد.این زمان از آخرین روز سیکل قاعدگی مادر محاسبه می شود.

وزن پائین نوزاد

نوزادان ممکن است نارس و در عین حال کمتر از وزن نرمال متولد شوند.

منظور از نوزاد کمتر از وزن نرمال ، زیر 2.5 کیلوگرم است.

نوزاد نارس چگونه به نظر می رسد؟

زمانی که نوزاد بین هفته 34 تا ۳۷ هفته متولد شود، قاعدتا به شکل یک نوزاد کوچکتر از سایز نرمال قابل مشاهده است.

به تناسب زمان زودتر متولد شدن نوزاد ،وزن و اندازه نوزاد کاهش می یابد.

عوامل خطر تولد نوزاد نارس

در حدود نیمی از نوزادان نارس دلایل نا مشخص است. ولی در باقی موارد عوامل خطر زیر می تواند مطرح باشد:

1. سابقه به دنیا آوردن نوزاد نارس در گذشته
2. برخی از مشکلات رحم و یا دهانه رحم نظیر فیبروم های رحمی و یا دهانه رحم ضعیف
3. 3.       چندقلوزایی
4. عفونت بارداری ویا شرایطی که مادر مجبور است به هر دلیلی نوزاد را زودتر از موعد به دنیا بیاورد
5. فشارخون بالا و یا دیابت

بهترین راه حل برای اینکه بدانیم مادر نوزاد را سالم و در زمان مناسب به دنیا می آورد این است که دستورالعمل های پزشک را در موارد زیر صحیح اجرا بکنیم :

• تغذیه مناسب
• عدم استعمال دخانیات ،پرهیز از مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر
• انجام فعالیت های ورزشی مناسب (نه در حد زیاد)
• مدیریت استرس، افسردگی و اضطراب

حتی اگر تمامی این موارد را مادر رعایت کند، باز هم ممکن است نوزاد نارس به دنیا بیاید.

به هر حال رعایت موارد ذکر شده تا حد زیادی می تواند جلوی بروز مشکل را بگیرد و چنانچه هر زمان مادر احساس کرد که در شرایط خطرناکی قرار دارد، باید بلافاصله با پزشک خود مشورت نماید.

مادرانی که دخانیات استعمال می کنند ، دو برابر افراد عادی در ریسک به دنیا آوردن نوزاد نارس و یا پایین تر از وزن نرمال قرار دارند.

ترک سیگار حتی در شرایط بارداری ، می تواند موثر واقع شود.

نوزاد نارس : علایم و نشانه ها

چنانچه با هر کدام از این علایم مواجه شدید، سریع با پزشک خود در تماس باشید.

این علایم ممکن است در زمان به دنیا آوردن نوزاد و یا خارج از این زمان باشد، بنابراین همواره باید مورد توجه قرار گیرند:

• درد ملایم پشت
• احساس فشار در لگن
• ورم دست، پا و صورت
• انقباض های رحمی بیش از 4 بار در هر ساعت
• تهوع، استفراغ و یا اسهال
• تاری دید،دوبینی و یا سایر مشکلات بینایی
• درد های شکمی نظیر دردهای سیکل قاعدگی
• حرکت آهسته نوزاد رو به سمت پایین
• خارج شدن مایع یا خون از واژن

مشکلات مرتبط با نوزاد نارس پس از تولد

برخی از مشکلات زیر ممکن است در نوزادان نارس دیده شود:

• بیماری های ریوی
• مشکلات شیردهی
• مشکلات کنترل دمای بدن نوزاد
• قطع تنفس به صورت مقطعی
• یرقان

حتی ممکن است فرد هیچ کدام از این علایم را نداشته باشد.

اگر دچار چنین حالتی شدید به غرایض خود به عنوان یک مادر اطمینان کنید و سریعا به پزشک خود مراجعه کنید.

پیشگیری از به دنیا آوردن نوزاد نارس و امیدواری به آینده

با توجه به بررسی زوایای مختلف و مشکلاتی که ممکن است پس از تولد نوزاد نارس ،خانواده و به خصوص مادر را درگیر کند، توجه به نکات زیر می تواند در پیشگیری از بروز این مشکل کمک کننده باشد:

• بالابردن سطح آگاهی مادر از طریق برنامه های آموزشی در رسانه ها و کمپین های اطلاع رسانی؛
• آموزش بیشتر به مادران ودختران پیش از بروز مشکل از طریق فرهن گسازی در جوامع و مدارس و دانشگاه ها؛
• تجهیز مراکز مربوط به تشخیص  به موقع و بررسی بیشتر فاکتورهای مرتبط با این موضوع؛
• مراقبت های پس از بارداری تا زمان تولد نوزاد زیر نظر متخصصین زنان و زایمان.

نوزادی که نارس متولد می شود، خود قادر به بازگویی مشکلاتش نیست.

بنابراین ما به عنوان افراد بلغ این وظیفه را داریم تا از طریق بالابردن سطح آگاهی خود و دیگران به آن ها جهت زنده  ماندن و بقا کمک لازم را ارائه دهیم.

هر فردی به عنوان مادر آینده  باید در نظر داشته باشد که حتی الامکان از طریق تغذیه مناسب و ورزش پیش از بارداری به وزن مناسب خود برسد، از مصرف سیگار،الکل و داروهای غیر لازم خودداری کند تا بدن خود را درحالت آماده قرار دهد.

به محض آگاهی از بارداری برای گرفتن توصیه های مناسب به پزشک زنان و زایمان مراجعه کند.

چنانچه بیماری های مزمن یا زمینه ای نظیر چربی بالا، فشار خون بالا یا دیابت و… دارد حتما پیش از بارداری به پزشک مربوطه جهت درمان یا کنترل بیماری خود مراجعه کند.

چنان چه استرس و اضطراب  دارد، از طریق روش های مختلف نظیر گوش دادن به موسیقی آرامش بخش، یوگا، مطالعه کتاب های مفید و بهره گیری از مشاور در صورت لازم ، سعی در کنترل استرس داشته باشد.

به طورکلی مراقبت از سلامت روحی و جسمانی خود را در تمامی مراحل زندگی، به خصوص پیش از بارداری و در طول دوران بارداری در نظر داشته باشد تا از این طریق بتواند تا حد زیادی ریسک به دنیا آوردن نوزاد نارس را کاهش دهد.