می دانیم که شبکه های اجتماعی تاثیرات گسترده ای روی تصویر ذهنی جوانان از بدنشان دارد.  اکنون می خواهیم بدانیم این اثر بخشی و نگرانی و ناخشنودی ناشی از آن چگونه ایجاد می شود؟

این مقاله مجموعه ای از ایده ها را درباره چگونگی این تاثیرگذاری روی ذهن و تصویر ذهنی زنان و مردان جوان از بدنشان و تبعات نامطلوب آن ارایه می کند.

چهارچوب تعاملی و محتواهای قالب رسانه های اجتماعی، مانند حضور گسترده هم سن و سالان و تاثیر گرفتن از آن ها و تبادل انبوهی از تصاویر، نشان می دهد که این رسانه ها می توانند به طور قابل توجهی بر نگرانی ها از تصویر بدن تاثیر بگذارند.

این تاثیرات از طریق انتقال اطلاعات و مشاهده الگوهای رفتاری اکثریت هم سن و سالان و تمایل برای انجام همان رفتارها جهت همسان سازی اتفاق می افتد.

در مدل ارایه شده، عواملی مانند میزان و نوع آسیب پذیری های فردی، نحوه استفاده هر شخص از شبکه اجتماعی و نقش فرآیندهای روانشناختی در هر فرد به صورت جداگانه، علاوه بر ویژگی های رسانه های اجتماعی، بر نارضایتی افراد از بدنشان تاثیر گذار بوده است.

همان طور که می دانیم، رسانه های جمعی نقش بسیار بزرگی در مورد کلیشه های فرهنگی در مورد زیبایی تصویر بدن دارند.

نظریه شناختی اجتماعی بندورا، اهمیت ویژه ای برای رسانه ها اختصاص می دهد و تاکید می کند که قرار گرفتن در معرض پیام های رسانه ها می تواند تصاویر غیرواقعی از زیبایی زن را ارائه دهد.

پذیرش این تصاویر تحریف شده نگران کننده است؛ زیرا می تواند منجر به نارضایتی از بدن و اختلالات خوردن، مانند کم اشتهایی و کم خوری شود.

البته که تغییر رفتارهای غذایی پیچیده است و وابسته به انبوهی از عوامل روانشناختی و زمینه ای است که باید مورد توجه قرار گیرد.

تا به اینجا مطالعات نشان داده است که قرار گرفتن در معرض رسانه ها، به طور مداوم با نارضایتی زنان نسبت به  بدنشان ارتباط دارد.

حالا سوال اصلی در مورد قدرت این تاثیرات است؛ طبق مطالعات فراتحلیلی انجام شده، این تاثیرات کم یا متوسط است و احتمالا به طور هماهنگ با اختلافات فردی در درونی سازی ویژگی های مربوط به جنسیت عمل می کنند.

نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که اغلب مطالعات روی تاثیر رسانه های جمعی متداول متمرکز شده اند؛ مانند تصاویر مجله ها، تبلیغات تلویزیونی، برنامه های سرگرمی تلویزیونی و حتی نماهنگ ها؛ اما موارد ذکر شده رسانه هایی نیستند که در وهله اول توجه نوجوانان و جوانان را به خود جلب می کنند.

بر اساس یک نظرسنجی ملی که توسط مرکز تحقیقات پیو انجام شد، بیشترین میزان استفاده از اینترنت در افراد 18 تا 29 ساله در آمریکا، نسبت به هر گروه جمعیتی، در شبکه های اجتماعی بوده است. مهمتر این که زنان بیشتر از مردان از این سایت ها استفاده می کنند.

درونی سازی زیبایی زنان با ایده آل لاغری و متأثر از انواع مختلف رسانه های اجتماعی، عنصری کلیدی در یک استاندارد کلیشه ای فرهنگی از زیبایی است که در رسانه های معاصر از طریق جوامع غربی شده معرفی می شود.

در نتیجه فرآیندهای سنتی اجتماعی کردن نقش های جنسیتی، دختران و زنان یاد می گیرند که خود را به عنوان یک شی ببینید و به جای تاکید بر خصوصیات درونی به ظاهر خود توجه کنند.

آن ها بیشتر از پسران به ظاهر خود اهمیت می دهند و تغییرات بیشتری روی ظاهر خود اعمال می کنند تا زیبایشان مطابق با کلیشه های زیبایی روز شود.

یکی از مولفه های اصلی زیبایی زنانه ایده آل در جوامع غربی، سایز کوچک، جذابیت فیزیکی و لاغری غیر واقعی است.

یکی دیگر از فاکتورهای مهم  اثر بخشی رسانه های اجتماعی، عینیت بخشی  به خود است؛ فرایندی که در آن دختران و زنان بدن خود را به عنوان شی می بینند و مانند یک ببیننده به بدن خود نگاه می کنند.

این درونی سازی روانشناختی دیدن بدن به عنوان یک شی، می تواند منجر به پایش مداوم اندام شود، که به نوبه خود می تواند اختلالات تصویر بدن را ایجاد کند؛ تجربه ای که بسیار رایج است و به “نارضایتی هنجاری” معروف است.

درونی سازی ایده آل های ” بدن بی نقص و کامل” و کلیشه های سایز بدن در جوامع غربی از زمانی آغاز می شود که دختران در سن ۳ سالگی هستند.

لازم به ذکر است که اکثریت مطالعات در کشورهای غربی و اغلب در آمریکا انجام شده است و در نظر گرفتن زمینه فرهنگی که تحقیق در آن صورت گرفته بسیار مهم است.

سوال همیشگی که در این خصوص وجود دارد این است که آیا این یافته ها در مورد افراد گروه های نژادی و قومی مختلف نیز صدق می کند؟

با توجه به هنجارهای مختلف، زنان آفریقایی-آمریکایی کمتر از زنان سفید پوست از بدن خود ناراضی هستند.

اما هم چنان انتشار جهانی تصاویر فوق العاده لاغر و بر اساس جنسیت از زنان بر سایر اقوام نیز تاثیر گذاشته است و آرمان لاغری را می توان تا حدی در مناطق مختلف جهان دید.

 به عنوان مثال زنان آرژانتینی، چینی، مالزیایی و فیجی، هم از بدن خود رضایت ندارند و یا به عبارتی نسبت به الگوی لاغری غربی تمایل نشان داده اند.

با این وجود، پیچیدگی هایی نیز وجود دارد؛ زیرا زنان در برزیل ایده آل های لاغری به سبک غربی را رد کرده اند و آنجا، شکل بدن از اندازه بدن ارزشمندتر است.

به طور کلی آندرسون-فاینوتس می گوید “تصورات فردگرایانه غربی از تصویر بدن، جهانی نیستند”.

بنابراین، روش های تعامل فرهنگ و رسانه برای تأثیرگذاری بر اختلالات بدن، مسئله پیچیده ای است.

به علاوه، خود تصویر بدن یک مفهوم چند بعدی با جنبه های شناختی، عاطفی و رفتاری  متفاوت است؛ مفهومی که به روش های مختلف ارزیابی شده است.

هم چنین مردان بزرگسال نیز نارضایتی از بدن خود را گزارش کرده اند و عوامل فرهنگی اجتماعی (از جمله تصاویر رسانه ای) توانسته موجب  تصویر سازی ذهنی منفی از بدن و بروز نگرانی در آن ها نیز بشود.

ایده آل بدن مردانه، هرچند متغیرتر از تصویر ایده آل زنانه است، دارای چندین ویژگی از جمله لاغری، عضلانی بودن و قد بلند است.

اگرچه در مورد تأثیرات رسانه ای بر میزان رضایت از بدن مردان بسیار کمتر تحقیق صورت گرفته، اما در مطالعات انجام شده، همبستگی مثبتی بین استفاده از رسانه و عدم رضایت از بدن و استفاده از مکمل های تقویت کننده عضلات، نشان داده شده است.

در مجموع، تأثیرات رسانه ای بر روی مردان هم بی شباهت به تاثیر آن بر زنان نیست  واحتمالا با دغدغه لاغری و درونی شدن ایده آل بدن عضلانی ارتباط دارد.