دکتر شبنم شعبانی (داروساز)

امروزه با گسترش و پیشرفت درمان های دارویی، دسترسی مصرف کنندگان به این منابع افزایش پیدا کرده است.

تقریبا تمامی مصرف کنندگان دارویی داروهای خود را درمحل زندگی و یا کار خود نگهداری می کنند.

یکی از نکات مهم در نگهداری و مصرف داروها توجه به تاریخ انقضا است، که عموما بر روی بسته بندی هر محصول درج می گردد.

در این حین ممکن است به دلایل گوناگون برخی از داروهای مصرفی تاریخ گذشته شوند و یا دیگر استفاده نشوند.

یکی از سوالاتی که ذهن مصرف کنندگان را درگیر می کند، چگونگی دور انداختن این محصولات است.

از آنجایی که محصولات دارویی حاوی مواد موثره با اثرات بیولوژیک هستند، نمی توان به راحتی و همانند سایر زباله ها آنها را دور انداخت.

به همین خاطر در کشورهای مختلف تدابیر خاصی را برای حل این مشکل اندیشیده اند.

اصولی ترین راه از بین بردن و دور انداختن داروها در کشورهای پیشرفته جمع آوری داروهای مازاد و غیرقابل استفاده در مراکز تعبیه شده و امحای آنها به روش های خاص است که تا حد بسیاری از ورود این مواد به چرخه های طبیعی جلوگیری می کند.

قضیه اما در کشورهای در حال توسعه و کشورهایی که چنین زیر ساخت هایی را ندارند متفاوت است.

در این کشورها، از جمله ایران داروهای مصرفی در خانه ها در نهایت در زباله های شهری و خانگی دور انداخته می شوند، ولی با توجه به ماهیت این محصولات راه کارهایی برای امحای درست این محصولات در فضای خانگی وجود دارد.

بر همین اساس داروها به دو دسته تقسیم می شوند.

سری اول داروهایی هستند که می توانند مستقیم وارد فاضلاب شهری شوند.

سری دوم آنهایی هستند که نمی توانند وارد فاضلاب شده و باید توسط روش هایی خاص دور انداخته شوند.

دسته اول داروهایی هستند که در لیست داروهای قابل دور انداختن در فاضلاب غذا و داروی آمریکا می باشند.

در صورتی که داروی تاریخ گذشته در این لیست جا داشت، اطلاعات خود را از روی بسته بندی محصول پاک کنید.

محفظه و یا بسته بندی دارو را در صورت قابل بازیافت بودن در زباله های قابل بازیافت نگه داشته و محتوای دارویی را در توالت انداخته و سیفون را بکشید.

این داروها شامل مواردی هستند که ریسک سوءاستفاده بالایی دارند و یا مواردی که استفاده حتی یک تک دوز این داروها می تواند منجر به آسیب جدی یا حتی مرگ مصرف کننده شود.

از نمونه های این داروها می توان به داروهای حاوی اپیوئید ها، همانند کدئین، مورفین، متادون و اکسی کدون اشاره کرد.

در صورت سوال درمورد نحوه دور انداختن دقیق هر یک از داروها از داروساز خود سوال فرمایید.

دسته دوم داروها را که در لیست مذکور وجود ندارند، می توان در زباله های خانگی دور ریخت.

این داروها ممکن است به اشکال گوناگون کپسول و قرص های خوراکی، مایعات (شربت، سوسپانسیون، قطره) و یا اشکال موضعی، همانند پچ پوستی و کرم باشند.

برای امحای این داروها می توان به روش زیر عمل کرد.

• ابتدا دارو را از بسته بندی خارج کنید.

این دارو را با موادی همانند تفاله قهوه، خاک بستر گربه و یا گرد و خاک مخلوط کنید (توجه داشته باشید که نباید قرص ها و کپسول ها را خرد کرد). این کار باعث می شود که داروها برای گروه های مستعد همانند کودکان و حیوانات خانگی کمتر جلب توجه کند و خطر مصرف آنها را کاهش می دهد.

• مخلوط تهیه شده در مرحله قبل را در یک محفظه دربسته مانند کیسه نایلونی زیپ دار، قوطی دربسته و یا موارد مشابه قرار دهید.

درب محفظه را به گونه ای که نشت نداشته باشد بسته و آن را به درون سطل آشغال بیندازید.

• اطلاعات شخصی خود را از روی بسته بندی دارو پاک کرده و بسته به جنس، آن را در زباله های خشک قرار دهید.