به گزارش روابط عمومی گروه دارویی اکتوور در این همایش که با استقبال گسترده پزشکان متخصص زنان در هتل آزادی تهران برگزار شد با سخنرانی متخصصان زنان، علوم تغذیه، اینترونشنال کاردیولوژی، ارتوپدی غدد و متابولیسم، فواید و تاثیرات احتمالی هورمون درمانی خانم های یائسه بر بروز و درمان مشکلات قلبی عروقی، پوکی استخوان، دیابت و … بررسی شد.

در این نشست که با مدیریت دکتر ساغر صالح پور، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد، دکتر مینو یغمایی، استاد زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر مریم السادات حسینی، فلوشیپ انکولوژی زنان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ، دکتر حسین ایمانی، دانشیار تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر مهدی پیشگاهی، متخصص اینترونشنال کاردیولوژی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر محمدرضا میناتور سجادی، فلوشیپ جراحی زانو و دانشیار گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دکتر سید حسین صمدانی فر، فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم (اندوکرینولوژی) و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران سخنرانی کردند.    

سخنران پایانی این همایش نیز دکتر شهرزاد دهناد، مدیکال ادوایزر لاین زنان شرکت داروسازی آتی فارمد بود که به معرفی داروهای جیناتی (Gynati) و پریکوئین (Perquin) تولیدی این شرکت پرداخت.

شرکت داروسازی  آتی فارمد – زیرمجموعه گروه دارویی اکتوور – نخستین تولیدکننده داروهای هورمونی با گواهی GMP در ایران است.

ضرورت شناسایی دقیق محدوده نرمال شروع یائسگی در جامعه ایران

دکتر یغمایی در ابتدای سخنان خود با بیان این که 95 درصد خانم ها در بازه سنی 45 تا 55 سالگی (به طور متوسط ۵۱ سالگی) به دوره یائسگی (Menopause)  می‌رسند، اظهار داشت: در منابع جدید حتی تا 58 سالگی هم به عنوان بازه سنی نرمال یائسگی ذکر شده، ولی لازم است که در جامعه خودمان بررسی مستقلی انجام دهیم.

وی خاطرنشان کرد: برای تشخیص یائسگی اگر خانمی بعد از 45 سالگی علائم وازوموتور و اختلال در سیکل پریود را پیدا کرد، هیچ تست آزمایشگاهی نیاز نیست ولی در خانم‌هایی که بین 40 تا 45 سالگی علائم وازوموتور و اختلال در قاعدگی پیدا می کنند، برای تایید یائسگی باید حتما از تست های مربوطه استفاده کنیم.

استاد زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: برای انجام HRT (هورمون درمانی جایگزینی) در خانم هایی که رحم ندارند از استروژن به تنهایی و در خانم هایی که رحم دارند از استروژن در ترکیب با پروژسترون  (استروژن+پروژسترون ) استفاده می شود. البته باید توجه داشت که HRT – یا به عبارت بهتر MHT – در همه خانم‌های یائسه استفاده نمی شود و شاخص‌ترین اندیکاسیون آن فردی است که علائم گرگرفتگی متوسط تا شدید را دارد. البته در مواردی مانند  اختلالات خواب یا اختلالات خلقی مانند  افسردگی یا نوسانات خلق و خوی ناشی از اختلالات وازوموتور نیز از HRT استفاده می شود.

دکتر یغمایی تصریح کرد: پایه هورمون درمانی در زنان یائسه، استروژن است و پروژسترون برای پیشگیری از مشکلاتی نظیر سرطان اندومتر در خانم هایی که رحم دارند (و عمل هیسترکتومی انجام نداده اند ) به رژیم درمانی استروژنی آنها اضافه می شود.

 رایج‌ترین استروژنی که در هورمون درمانی استفاده می شود، استروژن کونژوگه است که به فرم خوراکی در دوزهای 0.3، 0.625 و میلی گرم1.25 در کشور وجود دارد. استروژن متداول دیگر، استرادیول است . اگرچه در اغلب موارد بهتر است که از فرم ترانس درمال (پچ پوستی) آن استفاده شود ولی نمونه ترانس درمال استروژن در کشور وجود ندارد.

وی در ادامه به تفاوت دو مفهوم دوز استاندارد و دوز فعال (موثر) اشاره کرد و گفت: منظور از دوز استاندارد که اصطلاحی قدیمی‌تر است، دوزی است که به طور معمول برای آغاز درمان از آن استفاده می شده است. دوز استاندارد برای استروژن کونژوگه، 0.625 میلی گرم و برای استرادیول، 1 میلی گرم است.

دکتر یغمایی خاطرنشان کرد: منظور از دوز موثر، حداقل دوزی است که با استفاده از آن، بیماری قابل کنترل و درمان است. در سال های اخیر توصیه می شود که درمان با پایین ترین دوز(حداقل دوز موثر ) شروع شود و در صورتی که علائم  با دوز موثر درمان نشود از دوزهای بالاتر استفاده شود. دوز موثر استروژن کونژوگه، 0.3 میلی گرم و برای استرادیول، 0.5 میلی گرم است.

استاد زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه در خصوص فرم مناسب پروژسترون مورد استفاده در هورمون درمانی گفت: در HRT برخلاف آنچه در بین همکاران معمول است، بهتر است برای  پروژسترونی که برای افزودن به استروژن  در نظر گرفته می شود از داروی «دوفامد» (دیدروژسترون ۱۰ میلی گرم) یا  «پروژسترون میکرونیزه» استفاده کرد.

ملاحظات ویژه در هورمون درمانی  خانم های جوان مبتلا به  یائسگی زودرس

دکتر یغمایی همچنین با اشاره به موارد بالای «یائسگی زودرس » (POI)  که به پزشکان متخصص زنان مراجعه می کنند، گفت: خانم های زیر 40 سالی که «اختلال قاعدگی» یا «آمنوره» (فقدان قاعدگی) به همراه علائم وازوموتور یائسگی دارند، باید طی دو نوبت تست FSH (هورمون محرک فولیکول) را انجام دهند که در صورتی که سطح این هورمون در خون آنها بالاتراز mIU/mL 25 باشد به عنوان فرد مبتلا به «یائسگی زودرس» شناخته می شوند. خانم‌های مبتلا به POI با ریسک جدی بیماری های قلبی – عروقی و استخوانی مواجهند و انجام هورمون درمانی در آنها – تا زمان رسیدن به سن معمول شروع یائسگی – الزامی است.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به این که خانم‌های مبتلا به یائسگی زودرس، جوان هستند و ممکن است تخمک‌ گذاری و تمایل به بارداری هم داشته باشند باید توجه وِیژه ای به شرایط آنها داشته باشیم وحتی الامکان روند درمان را طوری پیش ببریم که پریود هم بشوند.

در هورمون درمانی این گروه از بیماران باید از استروژن و پروژسترون با دوز بالاتر از دوز استاندارد استفاده شود تا کمبود هورمون آنها جبران شود.

دکتر یغمایی در ادامه درباره ارتباط احتمالی هورمون‌درمانی با بروز اضافه وزن و چاقی گفت: اضافه وزن و چاقی شکمی از مشکلاتی است که اغلب افراد با بالا رفتن سن با آن مواجه می شوند. در خانم های تحت هورمون درمانی، گروهی که فقط استروژن دریافت می کنند در مقایسه با گروهی که  استروژن و پروژسترون می گیرند اضافه وزن کمتری داشته و چاقی شکمی هم در آنها تا حدودی تعدیل می شود؛ لذا پاسخ این سوال که آیا هورمون درمانی در یائسگی سبب چاقی می‌شود، منفی است و حتی ممکن است به میزان معناداری از میزان افزایش وزن فرد کاسته شود.   

وی در عین حال این نکته را یادآور شد که چاقی هم مانند سیگار کشیدن همواره با مشکلات دیگری مثل فشار خون، بیماری های قلبی – عروقی، دیابت و … همراه است که همین پیچیدگی، امکان اظهارنظر مستقل در مورد آنها را سلب می‌کند.

پیشگیری از اثرات بالینی احتمالی افزایش CRP با استفاده از هورمون‌های ترانس درمال

دکتر یغمایی در ادامه درباره تاثیرات ‌التهابی ‌HRT هم گفت: خود استروژن به تنهایی اثرات ضدالتهابی دارد ولی جالب اینجاست که وقتی درباره مارکرها صحبت می‌کنیم، استروژن، CRP(C-reactive protein) را بالا می‌برد ولی بقیه را پایین می‌آورد یا حداقل  تغییر نمی‌دهد. البته، همین مساله هم که آیا افزایش CRP (پروتئین تولیدی در کبد که هنگام بیماری‌های عفونی و التهابی وارد جریان خون می‌شود) اساسا اهمیت بالینی دارد یا نه، نیازمند مطالعه است.

وی در عین حال خاطرنشان کرد: استفاده از هورمون‌های ترانس درمال می‌تواند از اثرات بالینی احتمالی افزایش CRP پیشگیری کند.

افزایش احتمال بروز سرطان آندومتر در زنان یائسه با مصرف استروژن نامحدود

دکتر مریم سادات حسینی، استاد زنان و زایمان و فلوشیپ انکولوژی زنان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در سخنرانی خود به ارتباط HRT با سرطان های دستگاه تناسلی زنان پرداخت.

وی با اشاره به نگرانی هایی که درباره نقش ‌HRT در بروز سرطان آندومتر مطرح است، گفت: اگر خانمی در معرض استروژن  نامحدود قرار بگیرد، خواه ناخواه به هایپرپلازی و در نهایت سرطان آندومتر مبتلا می‌شود. اگر خانمی در عرض یک سال، استروژن بدون پروژسترون دریافت کند، احتمال این که 20 تا 50 درصد به سمت هایپرپلازی و سرطان اندومتر برود، وجود دارد. ریسک سرطان اندومتر در خانم هایی که در دوره پس از یائسگی هستند یک در هزار است ولی اگر یک خانم، استروژن نامحدود بگیرد، این ریسک به یک درصد افزایش می یابد.

دکتر حسینی با بیان این که علاوه بر نوع استروژن، زمان مصرف استروژن هم مهم است، اظهار داشت: اگر خانمی، دو سال مداوم، استروژن 0.3 میلی گرم مصرف کند، ریسک بروز سرطان اندومتر در او فرقی با خانمی که استروژن نا محدود مصرف نمی کند ندارد ولی اگر از دوز 0.625 یا 1.25 میلی گرم استفاده کند به ترتیب با احتمال 28 یا 53 درصد به سمت هایپرپلازی و سرطان آندومتر می رود. همین بیمار در صورتی که به جای دو سال، هشت سال از همان استروژن 0.3 میلی گرم استفاده کند، ریسک رفتن او به سمت سرطان آندومتر 9 برابر می شود.

وی با بیان اینکه نحوه مصرف (خوراکی یا ترانس درمال) استروژن، تاثیری در میزان خطر بروز سرطان آندومتر در بیمار ندارد اظهار داشت: نکته مهم دیگر در هورمون درمانی خانم های یائسه این که در صورت تجویز پروژسترون درمانی، کمتر از 12 روز در ماه به بیمار پروژسترون ندهیم ،زیرا اثر پروتکتیو ندارد و پروژسترون در کسانی که به صورت مداوم آن را دریافت می کنند اثر پروتکتیو بیشتری دارد. مصرف دوره ای  استروژن (20 روز در ماه) هم پروتکتیو نیست و تاثیر خود را در بروز سرطان آندومتر خواهد گذاشت.

ملاحظات HRT در مبتلایان به سرطان تخمدان درجه پایین

دکتر حسینی درباره ارتباط HRT با سرطان تخمدان گفت: براساس گایدلاین‌های معتبر، HRT در اکثر مبتلایان به سرطان تخمدان که روند درمان خود را طی کرده یا در حال درمان هستند، مجاز است.

از طرف دیگر باید توجه داشت که هورمون درمانی جایگزین صرفا برای خانم هایی تجویز می شود که با علائم شدیدا آزاردهنده یائسگی مواجه هستند و از آنجا که طبق مطالعات انجام شده ارتباط چندان معناداری بین HRT و افزایش ریسک بروز سرطان تخمدان وجود ندارد، نباید به دلیل نگرانی از بروز سرطان تخمدان، خانم های یائسه‌ای را که نیاز به HRT دارند از این درمان محروم کرد.

کنترل عوارض یائسگی با اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی مناسب

سخنران بعدی این همایش، دکتر ایمانی، دانشیار تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران بود که در سخنرانی خود به مقوله تغذیه در دوره یائسگی پرداخت.

وی با اشاره به این که حدود 80 تا 96 درصد خانم ها در سنین نزدیک به یائسگی با عوارض مختلفی از قبیل خشکی واژن، افزایش بافت چربی احشائی، گرگرفتگی و … مواجه می شوند، اظهار داشت: سبک زندگی و تغذیه مناسب به کنترل بسیاری از این عوارض کمک می کند. رژیم های غذایی مختلفی مثل  فستینگ متناوب، رژیم غذایی کتوژنیک و … برای این دوره توصیه شده‌اند.

دکتر ایمانی در عین حال خاطرنشان کرد: برخی رژیم‌های غذایی مانند رژیم غذایی مدیترانه‌ای که تاثیرات مثبت زیادی در بهبود علائم یائسگی دارد، گران قیمت هستند. رژیم های فستینگ نیز که سطح قند و انسولین را به شدت پایین ‌می‌آورند، اغلب در دوره های کوتاه دو، سه هفته ‌ای قابل استفاده هستند و در مجموع در طولانی مدت، رژیم‌هایی که به کاهش حداکثری سطح گلوکز منجر شوند، بیشترین اثربخشی را دارند.

وی تصریح کرد: خانم های یائسه سالانه به طور متوسط حدود 1.5 کیلوگرم افزایش وزن پیدا می کنند و طی این دوره تا بیش از 10 کیلوگرم فقط به دلیل کاهش استروژن اضافه وزن پیدا می کنند. این وضعیت باعث شده که 72 درصد زنان ایرانی با چاقی یا اضافه وزن مواجه باشند. یائسگی، تاثیرات منفی مشابهی بر سلامت استخوان ها دارد.

وی تصریح کرد: «سارکوپنی» (اختلال پیشرونده و عمومی عضله اسکلتی به دلیل پیری) از دیگر مشکلات بالا رفتن سن است که از دهه 50 زندگی شروع می‌شود.  

اثرات مثبت امگا 3 و قرص های کلسیم – ویتامین دی در سلامت زنان یائسه

دانشیار تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه در پاسخ به سوالی درباره تاثیر مصرف امگا 3 بر سلامت خانم‌ها در دوره یائسگی گفت: متاسفانه سرانه مصرف غذاهای دریائی و دیگر غذاهای حاوی امگا 3 در کشور بسیار پایین است در حالی که این اسید چرب می تواند در ارتقای سلامت افراد از جمله در دوره یائسگی موثر باشد. دوز بالای امگا 3 بر کاهش سطح LDL  و درمان فشار خون بالا و  بیماری‌های کاردیوواسکولار اثر مثبت دارد. امگا 3 همچنین در بهبود اختلالات خواب،افسردگی، گرگرفتگی و دیگر نشانه های وازوموتور یائسگی موثر است و براساس اکثر مقالات هرچه دوز امگا 3 مصرفی بالاتر باشد، اثربخشی آن بیشتر است.

وی با بیان این که مصرف قرص های کلسیم – ویتامین دی با دوزهای مناسب نیز در بهبود عوارض یائسگی موثر است در خصوص تاثیرات مصرف فیتواستروژن‌ها گفت: نگرش‌های منفی که در گذشته در خصوص اثرات فیتواستروژن‌‌ها مطرح بوده به تدریج با مطالعات جدید کم رنگ می شوند. نگاهی به وضعیت سلامت ، طول عمر بالا و شیوع پایین سرطان در مردمان آسیای شرقی به عنوان مصرف کننده عمده این ترکیبات هم نشان دهنده تاثیرات مثبت این ترکیبات بر سلامت انسان است.

دکتر ایمانی در پایان تصریح کرد که استروژن‌های گیاهی اساسا تمایل بسیار کمی به متصل شدن با گیرنده های استروژن دارند و اکثر مقالات، نشان دهنده اثرات مثبت فیتواستروژن‌ها بر بهبود علائم وازوموتور یائسگی، استخوان ها و … است. البته عمده مطالعات در خصوص تاثیرات این ترکیبات در دوره های کوتاه مدت بوده و هنوز مطالعات بلندمدتی در این زمینه موجود نیست.

در ادامه این همایش، دکتر پیشگاهی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و متخصص اینترونشنال کاردیولوژی به بررسی موضوع HRT و بیماری‌های کاردیووسکولار پرداخت.

وی در خصوص اهمیت پرداختن به این موضوع گفت: از آنجا که شایع ترین علت مرگ و میر در زنان و مردان، بیماری های قلبی عروقی هستند و حدود یک سوم جمعیت زنان نیز با عوارض یائسگی مواجهند، بررسی ارتباط هورمون درمانی (HRT) با عوارض یائسگی مشکلات قلبی عروقی اهمیت دارد. 

دکتر پیشگاهی خاطرنشان کرد: روش HRT در گذشته به طور گسترده‌ای استفاده می شد به طوری که در مقطعی تا 25 درصد بیماران با این روش تحت درمان قرار می‌گرفتند ولی در سال‌های اخیر علی‌رغم پیشرفت‌هایی که در این روش صورت گرفته، میزان استفاده از آن به حدود پنج  درصد کاهش یافته است که گویا یکی از علل موثر در این زمینه، نگرانی از عوارض قلبی عروقی این روش بوده است.

بروز یائسگی و کاهش استروژن، زمینه‌ساز مشکلات قلبی عروقی

وی تصریح کرد: واقعیت این است که استروژن با تاثیر بر اندوتلیوم (لایه درون رگی) سبب کاهش سختی  عروق و در نتیجه کاهش تصلب شرایین می شود و از طرفی تاثیر مستقیمی بر پروفایل چربی خون دارد. در نتیجه با بروز یائسگی و کاهش استروژن، سختی عروق، فشار خون و مشکلات قلبی عروقی ناشی از آن افزایش می یابد، لذا هورمون درمانی قاعدتا باید در کاهش این مشکلات، اثرات مثبت داشته باشد.

پیشگیری از نارسایی قلب و سکته با هورمون درمانی یائسگی

این متخصص اینترونشنال کاردیولوژی در ادامه به بیان برخی تفاوتهای زنان و مردان از لحاظ مشکلات قلبی عروقی پرداخت و گفت: زنان بیش از مردان در اثر فشار خون، دچار نارسایی قلبی (Heart failure ) می شوند و رویدادهای قلبی در آنها بیشتر به سمت سکته مغزی می رود تا سکته قلبی. بر این اساس منشاء مشکلات در خانم ها، بیشتر سختی عروق است و هر عاملی از جمله هورمون درمانی یائسگی (MHT) که استفاده مناسب از آن باعث کاهش سختی عروق شود، در این زمینه مفید است.

وی تصریح کرد: در واقع هورمون درمانی در خانم های یائسه با وجود برخی اثرات منفی که دارد در صورتی که با تشخیص متخصص زنان در افراد مناسب (خانم های یائسه بین 50 تا 60 ساله) و در زمان مناسب (10 سال اول بعد از شروع یائسگی) انجام شود می‌تواند از لحاظ  کاردیوواسکولار(قلبی – عروقی) هم مفید باشد ولی اگر در خارج از این بازه و دوره سنی انجام شود، احتمال دارد فرد را دچار مشکل کند.

ملاحظات ویژه در هورمون درمانی خانم‌های مبتلا به فشار خون

دکتر پیشگاهی خاطرنشان کرد: در خانم های مبتلا به فشار خون بالا ، که حدود 50 تا 60 درصد جمعیت زنان بالای 50 سال را تشکیل می دهند ،در صورتی که فشار خون فرد کنترل نشده باشد، بهتر است برای هورمون درمانی از داروهای خوراکی استفاده نشود و حتی الامکان از فرم ترانس درمال (پچ پوستی) دارو استفاده شود. در خانم‌های دچار فشار خون بالا که به دلیل شدت علائم، انجام HRT در آنها ضروری است، توصیه می‌شود داروهای کاهنده فشار خون تجویزی در آنها ترجیحا از دسته  داروهای تیازیدی باشد.

وی با اشاره به نگرانی‌های مطرح شده  در خصوص رویدادهای ترومبولیک افزود: در خانم‌های تحت درمان با HRT در صورت بروز مشکلاتی نظیر ترومبوآمبولی وریدی (VTE) ،تنها زمانی  می‌توان هورمون‌درمانی را عامل بروز VTE دانست و فرد را از درمان هورمونی محروم کرد که عارضه در پنج، شش ماه اول درمان بروز کرده باشد و اگر خانمی مثلا یکی، دو سال بعد از شروع HRT یا مصرف داروهای OCP دچار ترومبوآمبولی وریدی شود باید عوامل موثر دیگر در بروز عارضه را بررسی کنیم و چه بسا بتوان در آینده درمان با این داروها را در بیمار ادامه داد.

دکتر پیشگاهی در جمع بندی سخنان خود گفت: خانم های یائسه ای که فشار خون  بالا ندارند یا فشار خون آنها تحت کنترل است می توانند HRT بگیرند و در بیماران با فشار خون کنترل نشده هم که به دلیل شدت علائم، انجام HRT در آنها ضروری است ،ترجیحا از دیورتیک‌های تیازیدی استفاده شود.

سخنران بعدی این نشست، دکتر محمدرضا میناتور سجادی، فلوشیپ جراحی زانو و دانشیار گروه ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بود که در سخنرانی خود به ارتباط HRT با بیماری های استخوان پرداخت.

وی در ابتدا به اثرات استروژن بر سلول‌های مختلف استخوان و تغییر فاکتورهای مختلف موثر بر آن اشاره کرد و گفت: در یک خانم جوان که یائسه نشده، استروژن با فعال کردن استئوسیت‌ها سبب حفظ استخوان و با تاثیر بر استئوبلاست‌ها باعث تولید بیشتر استخوان و با مهار استئوکلاست‌ها مانع جذب استخوانها می شود و سلولهای التهابی را هم مقداری مهار می کند تا فاکتورهای التهابی کاهش پیدا کند.

دکتر میناتور سجادی خاطرنشان کرد: از هر سه زن یائسه بالای 50 سال، یک نفر دچار استئوپروز(پوکی استخوان ) ،می شود که یک روند بسیار آرام در کاهش توده استخوانی است. در آمریکا از 10 میلیون زن ،که استئوپروز دارند، عامل اصلی ،80 درصد یائسگی است و از هر دو نفری که دچار استئوپروز می شوند یک نفر دچارشکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان می شود.

کاهش سالانه دو تا پنج درصدی توده استخوانی در سال‌های نخست یائسگی

وی افزود: در پنج تا هفت سال اول بعد از شروع یائسگی، هر سال دو تا پنج درصد توده استخوانی از بین می رود؛ لذا در 10 سال بعد ممکن است 20 تا 50 درصد تراکم  استخوانش کاهش پیدا کند. یک سری ریسک فاکتورها هم به این استئوپروز و «استئوپنی» (وضعیتی که تراکم استخوان کاهش یافته، اما نه به اندازه‌ای که منجر به پوکی شود) کمک می کنند که در راس آنها، فاکتورهای ژنتیک است. بیماران 70، 80 ساله ای مراجعه می کنند که سنجش  تراکم استخوان کاملا طبیعی داشته اند  و حتی تراکم  آنها افزایش پیدا کرده است . مصرف دخانیات، سبک زندگی کم تحرک و رژیم‌های دارای کلسیم – ویتامین دی کمتر، جثه کوچک و عضلات کمتر، ریسک فاکتورهای دیگر هستند.

تاثیر مثبت هورمون درمانی در پیشگیری از آرتروز دست و شکستگی‌های استخوان

دکتر میناتور سجادی ،در خصوص تاثیر هورمون درمانی بر استئوپروز هم گفت: در یک مطالعه سازمان بهداشت جهانی 16 هزار کیس را با فالوآپ‌های پنج ساله بررسی کرده بودند در بیمارانی که اندیکاسیون‌ها را داشته اند، 34 درصد شکستگی لگن (Hip fracture) را کاهش داده است ، پس مسلما در کاهش شکستگی‌ها تاثیر دارد ولی باید مسائل اطراف را هم در نظر گرفت.

وی تصریح کرد: اگر قرار است برای درمان استئوپروز همHRT  بدهیم، بیشترین تاثیر را در سالهای اول بعد از یائسگی و در افراد زیر 60 سال دارد، چنان چه چند سال  بگذرد استئوپروز پیشرفت می کند و نیاز به درمان های دارویی دیگر است.

دکتر میناتور سجادی خاطرنشان کرد: در افراد کم خطر که تازه یائسه شده اند در کنار ویتامین دی -کلسیم و …، اگر مشکلات دیگر نباشد، هورمون درمانی جایگزین را گذاشته ولی در افرادی که پر ریسک و بسیارپر ریسک شده‌اند، دیگر هورمون درمانی مطرح نمی شود و در افراد بسیار پر ریسک که استئوپروز شدید دارند باید از درمان های دارویی قوی تری که وجود دارد استفاده شود.

وی در ادامه در خصوص تاثیر استروژن بر اُستئوآرتریت (آرتروز) گفت: براساس مقالاتی که در لنست دیدم، HRT می تواند اُستئوآرتریت (آرتروز) دست را کاهش دهد ولی در مورد زانو حتی مطالعاتی است که علیه آن است و ممکن است حتی احتمال آرتریت مفصل زانو را افزایش دهد.

 دکتر میناتور سجادی در پایان در پاسخ به این سوال که آیا HRT احتمال همه شکستگی ها در سالمندان را که بعضا ناشی از پوکی استخوان نیستند کاهش می دهد یا نه، گفت: هورمون درمانی در دوران یائسگی مستقیما بر جلوگیری از شکستگی های ناشی از استئوپروزیس موثر است ولی این که باعث شود که عضلات فرد قوی شود و وقتی زمین خورد، استخوان‌هایش نشکند ثابت نشده و به عوامل مختلف مثل سبک زندگی فرد و … بستگی دارد.

 در واقع خیلی مهم است که فرد در کنار HRT از عوامل دیگر مثل ورزش مرتب و منظم هم برای پیشگیری از پوکی و شکستگی های استخوان بهره گیرد.

سخنران بعدی همایش، آقای دکتر سید حسین صمدانی‌فر، فوق تخصص غدد و متابولیسم و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران بود که به تاثیرات «هورمون درمانی » بر Endocrine System (سیستم  غدد درون‌ریز) پرداخت.

تاثیر مثبت HRT در پیشگیری از دیابت نوع 2

وی با اشاره به این که هدف از  این نشست، بررسی عوارض و تاثیرات احتمالی هورمون درمانی جایگزین بر مشکلات قلبی عروقی، استخوان، دیابت و … است و وقتی سخنرانان همایش از تاثیرات مثبت HRT  در پیشگیری یا درمان این مشکلات صحبت می‌ کنند، صرفا اثرات جانبی هورمون درمانی را مدنظر دارند و نه روش‌های مناسب برای درمان مشکلات قلبی عروقی، پوکی استخوان، دیابت و … وی اظهار داشت: استروژن مستقیم یا غیرمستقیم بر بتا سل اثر دارد و ترشح انسولین را بهتر می کند ،لذا HRT در مجموع از دیابت نوع 2 جلوگیری می کند.

البته طبیعی است که اگر خانمی به من مراجعه کند که زمینه ارثی دیابت دارد برای پیشگیری از دیابت برای او HRT تجویز نمی کنم، بلکه از داروهای موثرتر دیگر که وجود دارند، استفاده می کنم.

HRT در کدام بیماران دیابتی مجاز نیست؟

وی در عین حال در پاسخ به این سوال که آیا انجام هورمون درمانی جایگزین در خانم های یائسه مبتلا به دیابت مجاز است یا نه گفت: با بالا رفتن سن احتمال ابتلا به دیابت هم مثل فشار خون و بسیاری مشکلات دیگر افزایش می یابد. دیابت، ریسک بروز  بیماری قلب عروقی آترواسکلروتیک (ACVD) را بالا می برد. در بیماران دیابتی  با ACVD زیر 5 درصد می توان از داروهای خوراکی HRT  استفاده کرد. در بیماران دیابتی که  ACVD بین 5 تا 10 درصد دارند باید از پچ های  ترانس درمال HRT که تاثیر منفی مصرف خوراکی هورمون بر تری گلیسیریدها و کبد را ندارند استفاده شود که متاسفانه در ایران نداریم و در بیماران با ACVD بالای 10 درصد استفاده از HRT خطرناک است.

مخاطرات HRT در مبتلایان دیابت و چاقی

دکتر صمدانی فر در ادامه درباره امکان استفاده از HRT در افراد چاق گفت: با توجه به این که HRT، ریسک بروز ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT) را در افراد چاق بالا می برد، تجویز این روش درمانی در افراد چاق خصوصا مبتلایان به دیابت مجاز نیست. همچنین با وجود اثرات مثبت HRT بر پروفایل چربی  بیماران از آنجا که مصرف هورمون خصوصا به فرم خوراکی، تری گلسیرید را بالا می برد؛ لذا در بیماران با تری گلیسیرید بسیار بالا از تجویز HRT خودداری می کنیم.

وی در عین حال با بیان این که HRT در خانم های مبتلا به مشکلات تیروئید منعی ندارد گفت: هورمون درمانی اصولا تاثیر خاصی بر تیروئید ندارد؛ با این حال مصرف استروژن مصرف تیروئید را بالا می برد که می توان دوز هورمون تیروئید او را به همان نسبت افزایش داد. در مورد هایپرتیروئیدی هم مشکلی نداریم.

سخنران پایانی این همایش، دکتر شهرزاد دهناد، مدیکال ادوایزر شرکت داروسازی آتی فارمد بود که به معرفی داروهای جیناتی و پریکوئین تولید شده توسط  این شرکت پرداخت.

وی با اشاره به اثرات متنوع یائسگی بر سلامت خانم ها گفت: عوارض یائسگی براساس آخرین  توصیه گایدلاین‌ها به سه دسته اصلی  سندروم وازوموتور، سندروم ادراری-تناسلی مرتبط با یائسگی (Genitourinary Syndrome of Menopause) و عوارض طولانی مدت ،تقسیم می شود. اصلی ترین و رایج ترین عارضه وازوموتوردر  یائسگی، گرگرفتگی است که علاوه بر آزار مستقیم خانم ها با توجه به اثر منفی بر کیفیت خواب، تعرق زیاد، تعرق شبانه، افزایش تپش قلب و … کیفیت زندگی خانم را تحت تاثیر می دهد. سندروم وازوموتور در کنار گرگرفتگی، علائم سیستمیک دیگری از قبیل خستگی، از دست دادن انرژی زیاد، اضطراب، افسردگی و استرس هم دارد.

دکتر دهناد خاطرنشان کرد: سندروم ادراری-تناسلی  مرتبط با یائسگی (GSM) شامل ترکیبی از علائم مرتبط با دستگاه تناسلی (ژنیتال) مثل خشکی واژینال، سوزش ،خارش و  تحریک پذیری، علائم جنسی مثل خونریزی در زمان رابطه و علائم ادراری مثل عفونت مکرر دستگاه ادراری، درد و سوزش  در زمان  ادرار کردن، هماچوری (خون  در ادرار) و … است.

 از مهمترین عوارض طولانی مدت مرتبط با منوپوز (یائسگی) : شکستگی های استخوانی، استئوآرتریت (آرتروز)، پوکی استخوان، بیماری های قلبی عروقی، دیابت و «دیس لیپیدمی» (اختلال در پروفایل  چربی خون) است.

مدیکال ادوایزر شرکت داروسازی آتی فارمد اضافه کرد: براساس آخرین آپدیت گایدلاین های معتبر جهانی از جمله گایدلاین های انجمن یائسگی آمریکا، انجمن یائسگی اروپا، انجمن جهانی مطالعات سلامت زنان، امن ترین و موثرترین درمان برای کنترل گرگرفتگی متوسط تا شدید در خانم های یائسه سالم در رنج سنی 50 تا 60 سال یا خانم هایی که کمتر از 10 سال از یائسگی آنها نگذشته است ، HRT (MHT) است.

به گفته دکتر دهناد براساس گایدلاین های موجود برای انجام HRT  در خانم های یائسه که عمل هیسترکتومی (برداشتن رحم) انجام داده اند از استروژن و در خانم هایی که هیسترکتومی نشده اند به منظور پروتکشن آندومتریال از استروژن همراه با پروژسترون استفاده می شود.

قرص‌های «پریکوئین» آتی فارمد، خط اول درمان علائم سیستمیک یائسگی

وی تصریح کرد: از طرف دیگر توصیه شده شروع درمان با حداقل دوز موثر و کوتاهترین زمان ممکن باشد و در عین حال زمانی که فرد از علائم سیستمیک یائسگی مثل وازوموتور رنج می برد، خط اول درمان، استفاده از ترکیبات استروژنی سیستمیک یعنی استروژن های خوراکی یا ترانس درمال است..

دکتر دهناد با اشاره به قرص های خوراکی پریکوئین (استروژن کونژوگه) تولیدی آتی فارمد که در سه دوز  0.625،0.3 و 1.25 میلی گرم عرضه شده اند، خاطرنشان کرد: با توجه به این که توصیه گایدلاین ها ،شروع درمان علائم وازوموتور یائسگی با دوز 0.3 (حداقل دوز موثر ) است  ،شرکت آتی فارمد برای نخستین بار در کشور نسبت به تولید قرص خوراکی پریکوئین با این دوز در کنار دو دوز بالاتر اقدام کرده است.

 در کنار آن اگر پروژسترونی قرار باشد اضافه شود ،سعی می کنیم از پروژسترون‌های خاص تر  استفاده کنیم که در این راستا ،قرص خوراکی «دوفامد» (دیدروژسترون 10 میلی گرم) را ، در سبد داروهای آتی فارمد داریم که می تواند به عنوان جزء پروژسترونی به استروژن ها افزوده شود.

تاثیر HRT در پیشگیری از پوکی استخوان در خانم های یائسه

دکتر دهناد تصریح کرد: در حال حاضر براساس آخرین آپدیت گایدلاین ها، HRT به عنوان یکی از روش‌های اصلی پیشگیری از پوکی استخوان در خانم های یائسه مطرح است که یکی از ترکیبات اصلی مورد توجه در این زمینه، استروژن کونژوگه با حداقل دوز (0.3 میلی گرم) به صورت روزانه یا سایکلیک و در کنار آن، دوفامد به عنوان یکی از گزینه‌های پروژسترونی است.

وی افزود: طبق توصیه گایدلاین‌های معتبر از جمله گایدلاین انجمن جهانی مطالعات تخمدان و انجمن جهانی منوپوز برای شروع HRT در زنان مبتلا به یائسگی زودرس (POI) باید از دوز 0.3 دارو و به صورت سایکلیک استفاده شود و در ادامه دوز را بالا ببریم.

به گفته دکتر دهناد برخلاف سندروم  وازوموتور که خط اول درمان آن ،استروژن‌های سیستمیک است، خط اول درمان سندروم ادراری-تناسلی  مرتبط با یائسگی (GSM)، استروژن‌های موضعی(واژینال)  با کمترین دوز  است. در واقع در مرحله  اول از کرم ها، مرطوب کننده ها و لغزنده کننده های واژینال که پایه هورمونی ندارند استفاده می شود که شاید در کوتاه مدت موثر باشند ولی در طولانی مدت کار چندان موثری نمی‌کنند چون GSM چیزی نیست که به تدریج از بین برود و به مرور بدتر می شود و این ترکیبات پایه هورمونی ندارند که کمبود استروژن را جبران کنند.

درمان موثر سندروم ادراری-تناسلی  مرتبط با یائسگی با قرص واژینال  «جیناتی» آتی فارمد

وی تصریح کرد: وقتی پاسخ  مناسبی از درمان  خط اول وجود ندارد توصیه گایدلاین، دوز پایین استروژن واژینال است که در این راستا می توان از دومین محصول سبد داروهای HRT آتی فارمد یعنی «جیناتی» استفاده کرد. قرص واژینال «جیناتی» که حاوی 10 میکروگرم استرادیول همی هیدرات است در بسته بندی 18 عددی به همراه 18 اپلیکاتور یکبار مصرف عرضه می‌شود.

دکتر دهناد در پایان با بیان این که قرص جیناتی، کم دوزترین استروژن واژینال موجود در بازار دارویی ایران و دنیاست، اظهار داشت: این قرص در دو هفته اول درمان باید به صورت روزانه و بعد از دو هفته به صورت دو روز در هفته – با فاصله – مصرف شود و بهتر است در یک ساعت مشخص استفاده شود.

انتهای پیام