ترومبوز سیاهرگی عمقی یا  DVTبه معنای تشکیل لخته خونی در دیواره داخلی یک سیاهرگ عمقی است.

این اختلال بیشتر سیاهرگ‌های اندام تحتانی را درگیر می‌کند. ایجاد لخته ‌های خونی در مسیر عروق خونی اندام‌ها، باعث اختلال جریان خون شده و در نتیجه منجر به انسداد نسبی یا کامل عروق خونی می‌گردد.

نکته خطرناک به دنبال DVT، احتمال بروز آمبولی عروق ریوی (PE) است، که می تواند مرگبار باشد.

ترومبوز وریدی سطحی (که فلبیت یا ترومبوفلبیت سطحی نیز نامیده می شود)، زمانی است که لخته های خون در ورید نزدیک به سطح پوست ایجاد می شود. این نوع لخته های خون به ندرت به ریه ها می روند؛ مگر این که ابتدا از سیستم سطحی به سیستم وریدی عمقی منتقل شوند.

  DVT/PE سومین بیماری عروقی شایع پس از حملات قلبی و سکته است. DVT/PE حاد می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در کودکان و نوجوانان کمتر و در افراد بالای 60 سال شایع تر است.

بیش از نیمی از DVT ها در نتیجه بستری شدن در بیمارستان به دلیل یک بیماری پزشکی یا به دنبال عمل جراحی رخ می دهد. دلیل شیوع  DVTبعد از بستری شدن در بیمارستان، کاهش حرکت و کندی جریان خون است.

علائم ترومبوز ورید عمقی چیست؟

DVT معمولاً در ورید های پا یا بازو ها تشکیل می شود. تا 30 درصد از افراد مبتلا به DVT علائمی ندارند، اما گاهی اوقات علائم بسیار خفیف بوده و ممکن است باعث نگرانی نباشند.

علائم مرتبط با DVT حاد عبارتند از:

• تورم پا یا بازو (گاهی اوقات این اتفاق به طور ناگهانی رخ می دهد)؛
• درد یا حساسیت در ساق یا بازو (ممکن است فقط هنگام ایستادن یا راه رفتن اتفاق بیفتد)؛
• پوست پا یا بازوی درگیر متورم یا دردناک است و ممکن است گرمتر و یا قرمزتر از حد معمول باشد؛
• وریدهای نزدیک سطح پوست ممکن است بزرگتر و گشادتر ازحد طبیعی به نظر بیایند؛
• درد شکم یا درد پهلو (زمانی که لخته های خون بر وریدهای عمیق داخل شکم تأثیرمی گذارد)؛
• سردرد شدید (معمولاً با شروع ناگهانی) و یا تشنج (زمانی که لخته های خون برعروق مغز تأثیر می گذارد).

برخی از افراد تا زمانی که لخته از پا یا بازوی آنها حرکت نکند و به سمت ریه آنها حرکت کند، از وجود لخته اطلاعی ندارند. علائم PE حاد شامل درد قفسه سینه، تنگی نفس، سرفه همراه با خون، سبکی سر و غش است.

در صورت بروز علائم فوق، باید هرچه سریعتر با پزشک تماس گرفته یا به اورژانس مراجعه کنید.

شرایط زیر می تواند خطر ترومبوز ورید عمقی را افزایش دهد:

• وجود یک بیماری ارثی (ژنتیکی)، که خطر لخته شدن خون را افزایش می دهد.
• ابتلا به سرطان و برخی از انواع شیمی درمانی.
• سابقه ترومبوز ورید عمقی در بستگان درجه یک.
• محدودیت جریان خون در ورید عمقی به دلیل آسیب، جراحی یا بی حرکتی.
• حرکت نکردن برای مدت زمان طولانی، مانند نشستن طولانی مدت در حین سفر، در ماشین، قطار یا هواپیما، یا بی حرکت بودن پس از جراحی یا آسیب جدی خصوصا در اندام های تحتانی.
• بارداری یا زایمان اخیر.
• سن بالای 40 سال.
• اضافه وزن یا چاقی.
• بیماری های خود ایمنی، مانند لوپوس، واسکولیت یا بیماری التهابی روده.
• استعمال سیگار یا قلیان.
• واریس عروقی.
• مصرف قرص های ضد بارداری یا هورمون درمانی.
• داشتن کاتتر ورید مرکزی یا ضربان ساز.
• ابتلا به کووید-19.

روش هایی جهت تشخیص DVT

سونوگرافی وریدی داپلر، رایج ترین روش تشخیص DVT است؛ زیرا غیر تهاجمی و به طور گسترده در دسترس است. در این آزمایش از امواج اولتراسوند برای نشان دادن جریان خون و لخته شدن خون در عروق استفاده می شود.

 MRI و ونوگرافی یا MRV و نیز سیتی اسکن هم گزینه های در دسترس هستندt ولی کمتر استفاده می شوند.

در موارد زیر که امکان اختلالات انعقادی وجود دارد، آزمایشات تخصصی خون انجام می شود:

• اگر سابقه لخته شدن خون دارید، اما علت بروز آن برای پزشک نامشخص است.
• لخته خون در یک مکان غیرمعمول، مانند ورید روده، کبد، کلیه یا مغز دیده شده است.
• سابقه خانوادگی در بروز لخته خون در نقاط مختلف بدن وجود دارد.
• سابقه خانوادگی یک اختلال انعقادی خاص وجود دارد

درمان

اهداف اصلی درمان عبارتند از:

• جلوگیری از بزرگتر شدن لخته و درگیر شدن وریدهای دیگر؛
• جلوگیری از حرکت لخته به ریه ها؛
• کاهش خطر لخته شدن مجدد؛
• جلوگیری از عوارض طولانی مدت لخته خون (مانند نارسایی مزمن وریدی).

روش های درمان

درمان‌ شامل مصرف دارو های ضد انعقاد (رقیق‌کننده‌های خون)، استفاده از جوراب ‌های فشاری و بالا بردن اندام آسیب‌ دیده در زمان‌ های مختلف در طول روز است.

داروهای ضد انعقاد لخته شدن خون را سخت تر می کند، از بزرگ شدن و حرکت لخته های خون جلوگیری می کنند. اگر نیاز به مصرف یک داروی ضد انعقاد باشد، ممکن است مجبور شوید آن را برای چند ماه (معمولاً سه تا شش ماه) یا برای همیشه مصرف کنید.

طول درمان، بسته به شرایط خاص هر فرد متفاوت است؛ به خصوص اگر شرایطی مانند موارد زیر وجود داسته باشد، باید مدت بیشتری دارو مصرف کنید:

• وجود لخته قبلی؛
• تحت درمان بودن به دلیل بیماری های مزمن، مانند سرطان یا بیماری خود ایمنی.  

در تعداد کمی از موارد، زمانی که DVT وسیع باشد، احتمالا به درمان های تهاجمی نیاز است.

چند توصیه:

• داروهای خود را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید.
• در صورت درخواست پزشک، آزمایش های خون را در زمان مقرر انجام دهید.
• مصرف هیچ دارویی، حتی داروهای بدون نسخه و مکمل ها را بدون هماهنگی با پزشک شروع یا متوقف نکنید.
• در مورد رژیم غذایی خود با پزشک خود صحبت کنید. بسته به دارویی که مصرف می کنید ممکن است نیاز به ایجاد تغییراتی داشته باشید.

راه های پیشگیری

• اگر برای مدت طولانی ثابت می نشینید، عضلات ساق پا را ورزش دهید.
• بلافاصله بعد ازجراحی، در صورت صلاحدید پزشک، از جوراب های الاستیک استفاده کنید و پس از بهبودی در منزل راه بروید.
• در هنگام بیداری و به خصوص در پروازهای طولانی مدت یا سفرهای جاده ای هر ساعت چند دقیقه بایستید و راه بروید.
• همیشه، به خصوص در طول سفر مایعات زیاد مصرف کنید.