دکتر آذر طاهری (پزشک عمومی)

آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی و مزمن است که باعث درد، التهاب و سفتی در مفاصل می شود. تشخیص آرتریت روماتوئید دشوار است؛ زیرا بسیاری از عوامل باعث سفتی و التهاب مفاصل می شوند و هیچ آزمایش قطعی برای این بیماری وجود ندارد.

در این بیماری سیستم ایمنی بدن که معمولاً با عفونت مبارزه می کند، به اشتباه به سلول های غشای مفاصل حمله کرده و مفاصل را متورم، سفت و دردناک می کند. اگرچه مکانیسم دقیق این روند مشخص نیست، اما به مرورمی تواند به مفاصل، غضروف و استخوان مجاورآن آسیب برساند.

این اختلال معمولاً دست‌، پا و مفاصل مچ‌ها را درگیر می‌کند. مفاصل کوچک دست و پا اغلب اولین اندامی هستند که تحت تأثیر قرار می گیرند و دچاردرد، التهاب، سفتی، تورم و قرمزی می شوند.

یکی از علائم این بیماری احساس خشکی و سفتی صبحگاهی در مفاصل است. سفتی مفاصل در برخی از انواع آرتریت نیم ساعت بیشتر طول نمی کشد، ولی در مورد آرتریت روماتوئید این مدت بیشتر است.

به طور معمول مفاصل به طور متقارن (هر دو طرف بدن به طور همزمان و به یک اندازه) درگیر می شوند. غشای مفصلی توسط آرتریت روماتوئید مورد آسیب قرار می گیرد؛  به این صورت که لایه نازک سلولی (سینوویوم) که مفاصل را پوشانده است، زخم و ملتهب می شود و مواد شیمیایی را آزاد می کند که می تواند باعث تورم مفاصل و داغ و حساس شدن آنها در هنگام لمس شود و به بافت های اطراف آسیب برساند.

در برخی افراد، توده های های سفت به نام ندول های روماتوئید نیز در زیر پوست اطراف مفاصل آسیب دیده ایجاد می شود.

درد مفاصل مرتبط با آرتریت روماتوئید معمولاً ضربان‌دار است و اغلب صبح ها و پس از یک دوره عدم تحرک بدتر می شود.

معمولا دوره‌هایی وجود دارد که علائم بیماری بدترمی شود، و به عنوان شعله‌ ورشدن بیماری یا عود شناخته می‌شوند.

پیش بینی عود بیماری می تواند دشوار باشد، اما با درمان می توان دفعات عود را کاهش داد و آسیب ماندگار به مفاصل را به حداقل رساند یا از آن جلوگیری کرد.

برخی از افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید مشکلات عمومی تری مانند خستگی، کمبود انرژی، تب و تعریق، کاهش اشتها و کاهش وزن را تجربه می کنند.

تشخیص سریع آرتریت روماتوئید مهم است، زیرا درمان زودهنگام می تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و احتمال آسیب مفاصل را کاهش دهد.

مواردی که خطر بروز بیماری را در فرد بالاتر می برد، عبارتند از:

• جنسیت خانم؛
• سابقه خانوادگی؛
• کشیدن سیگار؛
• اضافه وزن.

 در این بیماری درمان قطعی وجود ندارد، ولی با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می توان روند بیماری را کند یا متوقف کرد و فرد می تواند زندگی طبیعی خود را ادامه دهد.

درمان بیماری شامل درمان دارویی و درمان های حمایتی، مانند فیزیوتراپی و کاردرمانی، برای کمک به تحرک بیمار و مدیریت هر گونه مشکلی که در فعالیت های روزانه می باشد. حتی در برخی موارد به جراحی هم نیاز می شود

عوارض احتمالی این بیماری عبارتند از افزایش خطر حمله قلبی (درد قفسه سینه)، سکته مغزی، و التهاب سایر نواحی بدن مانند ریه، قلب و چشم ها (خشکی چشم)؛ کنترل این بیماری می تواند به کنترل عوارض ناشی از آن هم بیانجامد.

در صورت تجربه موارد بالا به پزشک مراجعه کنید، تا بتواند علت را تعیین کند.

پزشک در ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می دهد، مفاصل شما را از نظر وجود تورم بررسی می کند و چگونگی حرکت آنها را ارزیابی می کند. او هم چنین در مورد علائم شما سوال خواهد کرد.

مهم است که همه علائم خود را به پزشک بگویید، نه فقط علائمی را که فکر می کنید مهم هستند، زیرا این کار به آنها کمک می کند تا تشخیص صحیح را انجام دهند.

پزشک جهت تایید تشخیص، ممکن است درخواست انجام آزمایش خون کند. هیچ آزمایش خونی نمی تواند به طور قطعی تشخیص آرتریت روماتوئید را ثابت یا رد کند، اما چندین آزمایش می تواند نشانه هایی از این بیماری را نشان دهد.

ارزیابی فاکتورهای التهابی خون، از آزمایشات اصلی بررسی آرتریت روماتوئید می باشد.

آزمایش شمارش کامل خون می تواند برای کمک به رد سایر علل احتمالی علائم شما و هم چنین ارائه شاخصی از سلامت عمومی استفاده شود.

همچنین می‌توان از آزمایش شمارش کامل خون برای بررسی اینکه آیا کم‌خونی دارید یا خیر، استفاده کرد.

کم خونی در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید شایع است، اگرچه داشتن کم خونی ثابت نمی کند که مبتلا به آرتریت روماتوئید هستید.

اندازه گیری سطح فاکتورهای روماتوئیدی در خون می تواند به تشخیص بیماری کمک کند. بیش از نیمی از افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید در هنگام شروع بیماری، سطوح بالایی از فاکتورهای روماتوئید در خون خود دارند.  فاکتورهای روماتوئید پروتئین هایی هستند که سیستم ایمنی بدن هنگام حمله به بافت سالم تولید می کند؛ البته ممکن است فرد سالم هم این فاکتور ها را در خون داشته باشد.  

در ادامه پزشک از تصویر برداری یرای کمک به تشخیص وبررسی التهاب یا آسیب مفاصل استفاده  می کند.

تصویر برداری همینطور می تواند به تشخیص تفاوت بین انواع آرتریت کمک کند، و برای نظارت بر پیشرفت وضعیت بیمار در طول درمان استفاده شود.