دکتر الهام یوسفی (داروساز)

آب مروارید یا کاتاراکت عبارت است از تیره و کدر شدن عدسی چشم‌ها. کاهش شفافیت عدسی چشم یک روند طبیعی است که در طول زمان اتفاق می‌افتد و تقریبا اکثر افراد بالای  65 سال به درجاتی از این بیماری مبتلا می‌شوند .

غالبا آب مروارید پیشرفت تدریجی دارد و در ابتدا، مشکلات بینایی ایجاد نمی‌کند اما با افزایش کدورت عدسی، مشکلات بینایی فرد آغاز می‌شود.

علایم آب مروارید چیست؟

شایع‌ترین علایم این بیماری عبارتند از:

1 – تاری دید

2- حساسیت به نور: درخشندگی زیاد نور اتومبیل‌ها در شب، خیرگی و پخش نور چراغ‌ها و نور آفتاب، دیدن هاله اطراف چراغ‌ها

3- کم رنگ شدن یا محو شدن رنگ‌ها

4 – دید کم در شب

5- دو بینی یا چند بینی (که با افزایش شدت آب مروارید، وضعیت بدتر می‌شود)

6- افزایش دید نزدیک، تغییر مداوم شماره عینک و یا لنز تماسی

این علایم می‌تواند ناشی از سایر بیماری‌های چشمی نیز باشند، پس اگر دچار هر یک از این علایم شدید حتما به چشم پزشک مراجعه کنید.

در آب مروارید خفیف، اختلال بینایی بسیار ناچیز است. اما با افزایش میزان شدت آب مروارید، بینایی به تدریج بدتر می‌شود.

بعضی از مبتلایان همزمان با کاهش دید دور احساس می‌کنند که دید نزدیک آنها بهتر شده اما این تغییر، موقتی است و با افزایش شدت بیماری، دید دور و نزدیک، هر دو مختل می‌شود.

علل ایجاد آب مروارید کدامند؟

عدسی چشم، پشت عنبیه و مردمک قرار گرفته است و به طور طبیعی نور پس از عبور از آن در شبکیه چشم متمرکز شده و یک تصویر دقیق و شفاف تشکیل می‌شود.

در حقیقت عدسی و شبکیه چشم همانند لنز و فیلم دوربین عکاسی عمل می‌کنند.

وجود هرگونه لکه و تیره شدن عدسی باعث پراکنده شدن نور می‌شود و از به وجود  آمدن یک تصویر واضح توسط شبکیه چشم ممانعت می‌کند، در نتیجه بینایی چشم دچار اختلال می‌شود.

سایر علل آب مرواریدعبارتند از:

• سابقه خانوادگی ابتلا به آب مروارید
• سایر مشکلات پزشکی مانند دیابت
• وارد شدن ضربه به چشم
• قرار گرفتن طولانی مدت و بدون محافظت در مقابل نور آفتاب 
• سابقه جراحت یا بیماری های التهابی چشم
• استفاده طولانی مدت از برخی داروها مانند داروهای کورتیکواستروئیدها
• مصرف الکل
• سیگار کشیدن
• سابقه جراحی چشم

انواع مختلف آب مروارید

1) آب مروراید ناشی از افزایش سن: عدسی نیز همانند سایر قسمت‌های بدن،‌ در طول زندگی به رشد خود ادامه می‌دهد و لایه‌هایی به سطح خارجی آن اضافه می‌شود که با گذشت زمان، عدسی سخت می‌شود و شفافیت خود را از دست می‌دهد.

آب مروارید ناشی از افزایش سن، شایع‌ترین نوع آب مروارید است.

2) آب مروارید ناشی از سایر بیماری‌ها: این نوع آب مروارید در افرادی که بیماری‌های دیگری از جمله دیابت دارند دیده می‌شود. گاهی برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها باعث ابتلا به این بیماری می‌شود.

3) آب مروارید ناشی از ضربه: گاهی بلافاصله پس از صدمات چشمی و گاهی سال‌ها بعد از آن این بیماری بروز می کند.

4) آب مروارید مادرزادی: برخی از نوزادان با مشکل آب مروراید به دنیا می‌آیند یا ادر کودکی به آن مبتلا می‌شوند که معمولا هر دو چشم را درگیر می کند. این آب مروارید ممکن است در بینایی اختلال ایجاد نکند، اما در صورت ایجاد اختلال حتما باید جراحی شود.

آب مروارید به آهستگی پیشرفت می‌کند و معمولا با درد همراه نیست، در ابتدا لکه‌های تیره روی عدسی چشم ممکن است خیلی کوچک باشد و فرد مبتلا، هیچ اطلاعی از کاهش بینایی خود نداشته باشد.

با گذشت زمان و با افزایش لکه‌های روی عدسی چشم و افزایش وسعت کدورت روی عدسی، نور کمتر به شبکیه می‌رسد و بینایی فرد دچار مشکل می شود.

سرعت ایجاد آب مروارید در افراد مختلف متفاوت است و حتی ممکن است بین دو چشم نیز متفاوت باشد.

اغلب آب مروارید هایی که با افزایش سن ایجاد می‌شوند در طی چند سال به تدریج بوجود می‌آیند.  

سایر آب مرواریدها بخصوص در افراد جوان و یا در بیماران مبتلا به بیماری دیابت ممکن است به سرعت و در طی چند ماه باعث کاهش دید فرد شود.

بنابراین پیش بینی دقیق سرعت پیشرفت آب مروارید امکان پذیر نیست.

چگونه آب مروارید تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص آب مروارید با مشاهده عدسی کدر شده توسط دستگاه‌های چشم پزشکی صورت می‌پذیرد.

ارزیابی با چراغ قوه‌ قابل اعتماد نیست، زیرا همراهی بعضی از بیماری‌ها با آب مروارید از جمله آب سیاه با چراغ قوه قابل تشخیص نیست.

برای تشخیص صحیح، معایناتی که توسط چشم پزشک انجام می‌شود شامل موارد زیر است:

1) اندازه گیری قدرت بینایی

2) باز شدن مردمک که با مصرف قطره‌های چشمی صورت می‌گیرد و به چشم پزشک اجازه می‌دهد تا تمام قسمت‌های عدسی و شبکیه را کاملا معاینه کند.

3) تونومتری: با این معاینه فشار چشم اندازه گیری می‌شود. افزایش فشار ممکن است علامت گلوکوم (آب سیاه) باشد.

آب مروارید چگونه درمان می‌شود؟              

            
تنها راه درمان آب مروارید، جراحی است. به هر حال چنان چه علایم آب مروارید خفیف باشد تغییر نمره عینک ممکن است موقتا مشکلات شما را حل نماید.

هیچ گونه دارو، روش تغذیه، ورزش یا ابراز خاصی وجود ندارد که باعث درمان یا جلوگیری از آب مروارید شوند.

دوری از نور خورشید ممکن است به جلوگیری یا کند شدن پیشرفت آب مروارید کمک کند.

عینک‌های آفتابی که نور ماورای بنفش را جذب می‌کنند یا عینک‌های طبی با یک پوشش ضد اشعه ماورای بنفش باعث کند شدن پیشرفت بیماری می‌شوند.