دلایل و درمان پا درد

دکتر آیدا ژیان عمرانیان (داروساز)

پاهای ما، پایه تحرک ما، هر روز وزن بدنمان را تحمل می‌کنند و همواره همراهی‌مان می‌کنند.

پس عجیب نیست که درد پا یک مشکل متداول است و افراد را در هر سنی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در این مقاله، علل و شرایط مختلفی که می‌تواند منجر به درد پا شود را بررسی می‌کنیم.

با شناخت دلایل درد پا می‌توانید اقدامات لازم را برای حفظ سلامت پاهای خود انجام دهید، زیرا با تشخیص و درمان به‌موقع بیماری‌های زمینه‌ای، می‌توان از بدتر شدن درد جلوگیری کرده و شرایط بیمار را در آینده بهبود بخشید.

پوشیدن مداوم کفش و انتخاب نادرست کفش

یکی از دلایل اصلی درد پا، استفاده بیش از حد از کفش و پوشیدن کفش نامناسب است. ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت، و هم چنین شرکت در فعالیت‌های پرتحرک، می‌تواند منجر به فشار و ناراحتی پا شود.

کفش‌های نامناسب یا تنگ می‌توانند این مشکلات را تشدید کنند، و باعث درد در پاها شوند.

صدمه به پا

آسیب‌هایی که به پا وارد می‌شود، مانند کشیدگی، پیچ‌خوردگی و شکستگی می‌تواند در اثر تصادف یا ضربه ناگهانی ایجاد شود.

این آسیب‌ها می‌توانند باعث درد حاد شوند و ممکن است به مراقبت پزشکی و زمان برای بهبود نیاز داشته باشند.

التهاب رباط کف پا

نیام کف‌پا یا فاشیای پلانتار یک بافت همبند بلند و ضخیم است که درست زیر پوست کف پا قرار گرفته است. این رباط از پاشنه پا به زیر پنجه پا کشیده شده و موجب قوس کف پا می‌شود.

نیام کف پا، نیروها و فشارهای وارد شده به پا را جذب و خفیف می‌کند. گاهی فشار یا صدمه بیش از حد سبب ایجاد پارگی در این بافت می‌شود.

پاسخ طبیعی بدن به این آسیب، التهاب است که باعث می‌شود درد، خشکی و سفتی در کف پا و پاشنه بروز کند.

چاقی

اضافه وزن می‌تواند فشار قابل‌توجهی بر پا وارد کند و منجر به مشکلات مختلفی از جمله پا درد شود. حفظ وزن متناسب برای کاهش مشکلات مربوط به پا ضروری است.

بررسی درد پاشنه پا، نیازمند یک مشاوره با پزشک متخصص است.

این درد ممکن است به دلیل عوامل متعددی ایجاد شود که برخی از آن‌ها را به همراه هم بررسی می‌کنیم:

•  ورم کف پا

این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که رباط پا بیش از حد طبیعی کشیده شده و باعث پارگی جزئی این بافت شود.

افراد مبتلا به دیابت، افراد چاق، بازیکنان بعضی از ورزش‌ها مانند والیبال، تنیس، دو، و افرادی که کف پای صاف دارند، زنان باردار بیشتر مستعد ورم کف پا هستند.

پوشیدن کفش نامناسب و فشار دادن یک وسیله سنگین با کف پا احتمال بروز این اختلال را افزایش می‌دهد.

• بیماری سیور (Sever’s Disease)

بیماری سیور که هم چنین به نام آپوفیزیت کالکانیال نیز شناخته می‌شود، نوعی آسیب به پاشنه پا است که یکی از علل شایع درد پاشنه پا است؛ به‌ویژه در افرادی که نوجوان هستند و ورزش می‌کنند.

معمولاً در حوالی سن بلوغ ایجاد شده و پسران کمی بیشتر از دختران به این بیماری مبتلا می‌شوند.

سیور در اثر التهاب ناشی از استفاده بیش از حد یا فشار بیش از حد در صفحه رشد پاشنه ایجاد می‌شود.

بیماری سیور یک بیماری خود محدود شونده است و اغلب با گذشت زمان کاهش می‌یابد.

•  بورسیت

بین ماهیچه‌ها، استخوان‌های مجاور مفاصل و تاندون‌ها کیسه‌های کوچک پر از مایعی قرار دارند که باعث تسهیل حرکت مفاصل می‌شوند. هنگامی که این کیسه‌ها دچار درد و التهاب می‌گردند بورسیت به وجود آمده و باعث ایجاد درد خواهد بود. هرچند که این بیماری بیشتر آرنج، شانه و مفاصل ران را درگیر می‌کند اما زانو، پاشنه پا و انگشت بزرگ پا نیز  دچار این التهاب می‌شوند.

• کبودی موضعی

ممکن است در هنگام راه رفتن با واردشدن ضربه‌ای به پا، کف پا یک کبودی دردناک بوجود بیاید. در صورتی که این درد  با استراحت و گذشت زمان از بین نرفت و یا شدت پیدا کرد به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید.

•  التهاب آشیل

گاهی این مشکل می‌تواند به دلیل پوشیدن کفش نامناسب، التهاب مفاصل، آرتریت روماتوئید، روماتیسم ستون فقرات و نقرس می‌تواند باعث التهاب در تاندون آشیل شود.

•  فشردگی و تحریک عصب

شایع‌ترین علت فشار و تحریک عصب، بیرون زدگی دیسک است. دیسک مهره‌ای از کانال نخاعی خارج شده و عصب سیاتیک را تحریک می‌کند که می‌تواند باعث بروز علائمی در مچ پا و سایر نواحی در طول مسیر آن شود. علائم آن بی‌حسی، گزگز و درد پاشنه پا است.

•   خار پاشنه

خار پاشنه نوع خاصی از بیماری پا است که به صورت توده‌های استخوانی در قسمت زیرین استخوان پاشنه ایجاد می‌شود. واردشدن یک فشار نامتوازن و نامناسب به پا، می‌تواند غشاء کف پا را دچار کشش بیش از حد کرده و به‌مرور قسمت پاشنه پا ملتهب خواهد شد و کلسیم در آن رسوب می‌کند.

دلایل ایجاد خار پاشنه

خار پاشنه معمولاً در پاسخ به کشیدگی طولانی مدت و التهاب فاسیای کف پا ایجاد می‌شود و به گونه‌ای طراحی شده است که به عنوان یک ضربه‌گیر برای فشار زیادی که روی پاهای وارد می‌شود، عمل می‌کنند.

فشارهای زیادی که در حین راه رفتن به کف پا وارد می‌شوند اگر بیش از حد تحمل این رباط باشند موجب آسیب به آن خواهد بود.

پس در واقع این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که تعادل بین تحمل رباط کف پا و مقدار نیرویی که به آن وارد می‌شود بر هم بخورد.

عوامل متعددی می‌تواند در ایجاد و پیشرفت خار پاشنه موثر باشد، از جمله انجام فعالیت‌هایی مکرر که به پاها فشار وارد می‌کند، مانند چاقی، دویدن، راه رفتن در مسافت‌های طولانی، یا ایستادن برای مدت طولانی، پوشیدن کفش‌هایی که فاقد قوس و کفی مناسب هستند، خشکی عضلات ساق پا که خم شدن پا و مچ پا به سمت ساق پا را مشکل می‌سازد.

علائم خار پاشنه

تشخیص علائم خار پاشنه برای درمان و  مداخله زودهنگام بسیار مهم است.

علائم و نشانه‌های رایج عبارتند از: درد شدید پاشنه پا یا نزدیک به پاشنه بخصوص پس از استراحت، مانند هنگام برخاستن از رختخواب در صبح، التهاب تورم و قرمزی در اطراف ناحیه آسیب دیده، مشکل در راه رفتن یا ایستادن‌های طولانی مدت، انجام فعالیت‌های مکرری که به پاها فشار وارد می‌کند، مانند دویدن، راه رفتن در مسافت‌های طولانی، یا ایستادن برای مدت طولانی.

درمان و بهبود خار پاشنه

درمان این بیماری باید حتماً زیر نظر پزشک متخصص صورت گیرد، اما موارد ذیل می‌توانند کمک کننده باشند:

• کاهش فشار روی پای آسیب دیده؛
• استفاده موضعی از یخ و کمپرس سرد؛
• استفاده از داروهای ضد التهاب؛
• انجام تمرینات اصلاحی عضلات پشت ساق و نیام کف پا؛
• کشش عضلات پشت ساق؛
• استفاده از کفش طبی و پدهای سیلیکونی پاشنه؛
• استفاده ازآتل های شبانه.

برای پیشگیری از درد پاشنه پا راه‌هایی وجود دارد که متناسب با شرایط خود می‌توانید آن‌ها را رعایت کنید:

• زمانی که احساس خستگی و درد در پاهای خود حس می‌کنید استراحت کنید؛
• وزن خود را متعادل نگه دارید؛
• رژیم غذایی مناسب و غنی از ویتامین ب و دی داشته باشید؛
• پیش از ورزش حرکات کششی انجام دهید و کفش مناسب بپوشید؛
• تمرینات کششی که باعث کشش تاندون آشیل و رباط کف پا می‌شوند انجام دهید؛
• در صورتی که ورزشکار هستید، پس از انجام حرکات سنگین کف پا را با کمپرس سرد ماساژ دهید؛
• فعالیت‌های سنگین را متوقف کرده یا کاهش دهید.