دکتر مرجان غیاثوند (دکترای میکروبیولوژی)

بیماری آلوپسی آره آتا یا طاسی منطقه‌ای، زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی به فولیکول‌های مو حمله می‌کند و باعث ریزش مو می‌شود. فولیکول‌های مو ساختارهایی در پوست هستند که مو را تشکیل می‌دهند.

“آلوپسی” به معنای ریزش مو، و “areata” به معنای تکه تکه است. از آنجایی که این بیماری اغلب باعث ریزش موی تکه‌ای می‌شود، معمولاً به آن آلوپسی آره‌آتا می‌گویند.

آلوپسی آره آتا یکی از شایع‌ترین انواع ریزش مو است. این نوع ریزش مو معمولاً در کودکی و جوانی شروع می‌شود؛ اما می‌تواند در هر سنی بروز کند.

نام‌های پزشکی متفاوتی برای این نوع از ریزش مو وجود دارد، از جمله:

• آلوپسی باربا: فرد دچار ریزش موی تکه تکه در ریش خود می‌شود.
• آلوپسی اوفیازیس: فرد دارای ریزش موی نواری در پوست سر خود است.
• آلوپسی توتالیس: فرد تمام موهای سر خود را از دست داده است.
• آلوپسی یونیورسالیس: فرد تمام موهای سر و هر جای دیگر بدن خود را از دست داده است. این نوع از آلوپسی نادر است.

آلوپسی آره آتا معمولاً سر و صورت را درگیر می‌کند، اما ممکن است در قسمت‌های دیگر بدن نیز بروز کند. موها معمولاً به صورت تکه‌های کوچک و گرد می‌ریزند، از نظر فیزیکی، اما در برخی موارد ریزش مو گسترده‌تر است. اکثر افراد مبتلا به این بیماری سالم هستند و علائم دیگری ندارند.

روند این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی از افراد در طول زندگی خود بارها دچار ریزش مو می‌شوند، در حالی که برای برخی دیگر فقط یک دوره است.

 بهبودی نیز غیرقابل پیش‌بینی است؛ زیرا در برخی افراد مو به طور کامل رشد می‌کند، اما در برخی دیگر خیر.

درمان اختصاصی برای آلوپسی آره آتا وجود ندارد، اما روش‌هایی وجود دارد که به رشد سریع مو کمک می‌کند. هم چنین منابعی برای کمک به افراد برای مقابله با ریزش مو وجود دارد.

علل آلوپسی آره آتا 

در آلوپسی آره آتا، سیستم ایمنی به اشتباه به فولیکول‌های مو حمله می‌کند و باعث التهاب می‌شود. محققان دقیقاً نمی‌دانند که چه عاملی باعث حمله سیستم ایمنی به فولیکول‌های مو می‌شود، اما معتقدند که هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی در بروز آن نقش دارند.

چه کسانی به آلوپسی آره آتا مبتلا می‌شوند؟

احتمال ابتلا به آلوپسی آره آتا در تمام افراد وجود دارد. امکان ابتلا در مردان و زنان به طور مساوی است و همه گروه‌های نژادی و قومی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

شروع آن می‌تواند در هر سنی باشد، اما بیشتر افراد در نوجوانی، بیست یا سی سالگی، به آن مبتلا می‌شوند. هنگامی که در کودکان کمتر از 10 سال رخ می‌دهد، این بیماری به طور گسترده‌تر و پیشرونده تر است.

اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده شما مبتلا به این بیماری باشد، احتمال ابتلا به آن در شما بیشتر است. اما برای بسیاری از افراد، هیچ سابقه خانوادگی وجود ندارد.

دانشمندان تعدادی از ژن‌ها را با این بیماری مرتبط دانسته اند، و همین امر نشان دهنده نقش ژنتیک در ایجاد این نوع ریزش مو است. بسیاری از این ژن‌ها برای عملکرد سیستم ایمنی مهم هستند.

افراد مبتلا به برخی از بیماری‌های خود ایمنی مانند پسوریازیس، بیماری تیروئید یا ویتیلیگو، و افرادی که دارای شرایط آلرژیک هستند (مانند تب یونجه)، بیشتر در معرض ابتلا به آلوپسی آره آتا هستند.

ممکن است استرس عاطفی یا بیماری باعث ایجاد آلوپسی آره آتا شود؛ اما در بیشتر موارد، هیچ محرک آشکاری وجود ندارد.

علائم احتمالی آلوپسی آره آتا

ریزش موی غیرقابل پیش بینی و تکه تکه نشانه رایج آلوپسی آره آتا است. آلوپسی آره آتا در درجه اول مو را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما در برخی موارد، تغییرات ناخن نیز وجود دارد. افراد مبتلا به این بیماری معمولاً سالم هستند و علائم دیگری ندارند.

تغییرات مو

آلوپسی آره آتا معمولاً با ریزش ناگهانی تکه‌های گرد یا بیضی شکل روی سر شروع می‌شود، اما هر قسمتی از بدن را نیز ممکن است تحت تأثیر قرار دهد، مانند ناحیه ریش در مردان یا ابروها و مژه‌ها.

معمولاً هیچ نشانه‌ای از بثورات، قرمزی یا جای زخم روی بخش‌های بدون مو وجود ندارد. برخی از افراد می‌گویند که دقیقاً قبل از ریزش مو در قسمت‌هایی از پوست احساس سوزن سوزن شدن، سوزش یا خارش می‌کردند.

وقتی یک ضایعه (پچ) بدون مو ایجاد می‌شود، پیش بینی این که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد دشوار است.

ممکن است:

• موها در عرض چند ماه دوباره رشد کنند. ممکن است در ابتدا سفید یا خاکستری باشند، اما احتمال دارد با گذشت زمان رنگ طبیعی خود را به دست آورند.
• پچ‌های بدون مو بیشتری ایجاد می‌شود. گاهی اوقات موها در اولین پچ رشد می‌کنند، در حالی که پچ‌های جدیدی در حال شکل گیری هستند.
• پچ‌های کوچک به هم می‌پیوندند و پچ‌های بزرگ‌تر را تشکیل می‌دهند. در موارد نادر، مو در کل پوست سر از بین می‌رود (آلوپسی توتالیس).
• ممکن است بیماری پیشرفت کرده و کل موهای بدن دچار ریزش شوند. این مورد بسیار نادر است.

در بیشتر موارد، موها دوباره رشد می‌کنند، اما ممکن است دوره‌های بعدی ریزش مو نیز وجود داشته باشد.

در افرادی که ریزش مو با حجم کمتر، در سن بالاتر، بدون تغییر در وضعیت ناخن‌ها و بدون داشته سابقه خانوادگی رخ دهد، موها به خودی خود به طور کامل رشد می‌کنند.

تغییر ناخن

تغییرات ناخن‌ها، مانند به وجود آمدن برجستگی و فروررفتگی در برخی از افراد، به خصوص افرادی که ریزش موی گسترده‌تری دارند، بروز می‌کند.

یک دوره آلوپسی آره آتا چقدر طول می‌کشد؟

طول دوره متفاوت است. ممکن است موها در عرض یک سال دوباره رشد کنند و در برخی از افراد نیز ریزش موی مجدد رخ ندهد.

گاهی اوقات، مو برای رشد مجدد نیاز به کمک دارد. بدون درمان، ریزش مو ممکن است ثابت مانده یا بدتر شود.

به کمک روش‌های درمان، امکان مشاهده رشد مجدد موها در 6 هفته وجود دارد. با این حال، ماه‌ها طول می‌کشد تا رشد مجدد کامل شود.

پس از رشد مجدد مو، ممکن است دوره‌های بیشتری از ریزش مو داشته باشید. زمان بین دوره‌ها متفاوت است. ریزش مو ممکن است برای مدت طولانی متوقف شود، یا ممکن است نسبتاً سریع شاهد ریزش مو باشید.

آیا موها دوباره رشد می‌کنند؟

بله؛ بیشتر اوقات، افرادی که موهای خود را از دست می‌دهند، دوباره شاهد رشد و مجدداً ریزش آن هستند. اما برخی از افراد ممکن است هرگز ریزش یک قسمت دیگر را تجربه نکنند. زمانی که فردی چند پچ ریزش مو داشته باشد، احتمال رشد مجدد آن بیشتر است.

دوره عود به ریزش موها پس از رشد مجدد، گفته می‌شود. بسیاری از افراد در عرض یک سال (پس از رشد مجدد موهای خود) دچار عود می‌شوند؛ بیشتر عودها در عرض 5 سال رخ می‌دهد. این دوره‌های ریزش و رشد مجدد می‌تواند در طول زندگی فرد بارها رخ دهد.

میزان رشد مجدد مو در افراد متفاوت است. برخی افراد شاهد رشد مجدد کامل هستند. با این حال، در بسیاری رشد مجدد چندان رضایت بخش نیست. وقتی مو شروع به رشد مجدد می‌کند، ممکن است سفید یا بلوند و ظریف‌تر از قبل شود. اما معمولاً موقتی است. با گذشت زمان و گاهی اوقات درمان مناسب، رنگ و بافت طبیعی موها اغلب بر می‌گردد.

آیا درمانی برای این نوع از ریزش مو وجود دارد؟

بیماری آلوپسی آره آتا قابل درمان نیست. با این حال، به کمک روش‌های درمان می‌توان شاهد رشد مجد موها بود. درمان‌های جدیدتر رشد مجدد مو برای افرادی است که درمان‌های گذشته برای آنها مفید نبوده است.